Zihinsel Model Nedir? Farklı Düşünmek İçin Beyninizi Nasıl Eğitmelisiniz?

Zihinsel Model Nedir? Yaşadığımız dünyayı tanımak ve anlamlandırmak, doğamıza yerleştirilmiş ilginç bir yetenektir. İnsanı diğer canlılardan ayıran belki de en büyük sır insanın anlam arayışında olmasıdır.

İnsanın anlamı bulma peşindeki yolculuğunun üzerinden çooook uzun asırlar geçti. Bazen mitolojiler, bazen dinler, bazen medeniyetler, bazen teknoloji onun anlam arayışında arkadaşı oldu. Ama aklı, az kullanmış olsa da, her zaman vardı.

İşte o anlam arayışındaki anlamlandırma ölçütleri birer zihinsel modelden başka bir şey değildi.

Zihinsel Model Nedir? -1

Zihinsel modeller, dünyanın “nasıl” işlediği konusunda sahip olduğumuz değerler, inançlar ve varsayımlar serisidir.

Zihinsel modeli anlamak için size bir hikaye anlatayım:

Ayşe teyze, eşiyle birlikte bir Pazar sabahı mutfak penceresinin önüne oturmuşlar, birlikte sabahın keyfini çıkarıp kahvelerini yudumluyorlardı.

Ayşe Hanım birden “Bey, görüyor musun karşı komşu Füsun’un çamaşırlarını?”

“Bakıyorum da göremiyorum, ne olmuş?”

“Ne kadar kirli görünüyorlar, değil mi?”

Bey bıyık altından gülmüş ve eşinden bir bez istemiş. Bezi alıp mutfağın pencere camını silmiş ve sesini alaycı bir tavırla değiştirip “Şimdi nasıl Füsun Hanımın çamaşırları, temizlendi mi?” demiş.

***

Zihinsel Model Nedir? -2

Zihinsel model, bir şeyin nasıl çalıştığının bir açıklamasıdır. “Zihinsel model” ifadesi, aklınızda taşıdığınız her türlü kavram, çerçeve veya dünya görüşü için kapsayıcı bir terimdir.

Zihinsel modeller hayatı anlamanıza yardımcı olur. Zihinsel modeller aynı zamanda algınızı ve davranışınızı yönlendirir. Onlar, hayatı anlamak, kararlar vermek ve sorunları çözmek için kullandığınız düşünme araçlarıdır. Yeni bir zihinsel model öğrenmek size dünyayı görmenin yeni bir yolunu sunuyor. Richard Feynman gibi yeni bir matematik tekniği öğreniyor.

Zihinsel modeller kusurludur, ancak faydalıdır. Örneğin, tüm evrenin kusursuz bir açıklamasını sağlayan fizik veya mühendislikte tek bir zihinsel model yoktur, ancak bu disiplinlerden en iyi zihinsel modeller köprüler ve yollar inşa etmemize, yeni teknolojiler geliştirmemize ve hatta uzaya seyahat etmemize izin vermiştir. Tarihçi Yuval Noah Harari‘nin dediği gibi, “Bilim adamları genellikle hiçbir teorinin yüzde 100 doğru olmadığına katılıyorlar. Dolayısıyla, bilimsel gerçeklik yoktur, fayda vardır.”

Sağlıklı ve Sizi Şaşırtmayacak Zihinsel Modellere İhtiyacınız Var

Zihinsel Model Nedir? Beyninizi daha iyi düşünmek için eğitebilirsiniz. Bunu yapmanın en iyi yollarından biri, düşünmek için kullandığınız zihinsel model kümesini genişletmektir.

Ünlü fizikçi Richard Feynman hakkındaki hikâye meşhurdur. Siz de okumuş veya duymuş olabilirsiniz. Bu hikâye, zihinsel bir modelin ne olduğunu ve doğru olanın ne kadar faydalı olabileceğini keşfetmeye yarıyor.

Feynman lisans derecesini MIT’den ve doktora derecesini Princeton’dan almış bir bilim insanıdır. Bu süre zarfında, matematik bölümüne girip parlak doktora öğrencilerinin çözemediği problemleri çözerek ün kazandı.

İnsanlar nasıl yaptığını sorduğunda, Feynman gizli silahının zekası değil, lisede öğrendiği bir strateji olduğunu iddia etti. Feynman’a göre, lisedeki fizik öğretmeni bir gün dersten sonra görüşmek için kalmasını istedi ve bir teklifte bulundu.

“Feynman,” dedi öğretmen, “çok konuşuyorsun ve çok fazla gürültü yapıyorsun. Neden olduğunu biliyorum. Canın sıkılıyor. Bu yüzden sana bir kitap vereceğim. Arkaya, köşeye gidip bu kitabı oku ve bu kitaptaki her şeyi öğrendiğinde tekrar konuşmaya başlayabilirsin.”

Böylece, Feynman her gün sınıfın arkasına gidip ve “Advanced Calculus by Woods” kitabını çalışacaktı ve sınıfın geri kalanı düzenli ders işlemeye devam edecekti. Ve bu eski matematik ders kitabını okurken Feynman kendi zihinsel modellerini geliştirmeye başladı.

Feynman bu süreci şu şekilde dile getiriyor:

“Bu kitap, İntegral işareti altında parametrelerin nasıl ayırt edileceğini gösterdi. Üniversitelerde bunu tam olarak öğretmiyorlar. Ama bu metodun nasıl kullanılacağını anladım ve onu tekrar tekrar kullandım. Bu yüzden, bu kitabı kullanarak integral çözme konusunda kendi kendime öğrendiğim özel yöntemler geliştirdim.”

“MIT’deki ya da Princeton’daki çocuklar İntegral çözmede zorluk çektikleri zaman, bunu okulda öğrendikleri standart yöntemlerle yapamıyorlardı. Bu yüzden, İntegral çözme konusunda büyük bir üne sahip oldum. Çünkü sadece alet kutum herkesinkinden farklıydı ve problemi bana vermeden önce ellerinde olan tüm aletleri denemişlerdi.”

Princeton‘daki ve MIT’deki her doktora öğrencisi mükemmeldir. Feynman’ı akranlarından ayıran şey her zaman ham bilgiye itaat etmesi değildi. O ham bilgiyi zihinsel yetenekleriyle işleme tabi tutuyor ve sonuç alıyordu. O problemi böyle görüyordu. Daha geniş zihinsel modeller dizisine sahipti.

—– Sponsor Bağlantı – Sponsor Bağlantı —–

ÜCRETSİZ HAFIZA TEKNİKLERİ EĞİTİMİ

Eğitimler Üç Günde Bir E-Posta Adresinize Gönderilmektedir

—– Yazının Devamı – Yazının Devamı —–

Zihinsel Modellere Neden İhtiyaç vardır?

Zihinsel Model Nedir? Tekrarlayalım: Zihinsel bir model, bir şeyin nasıl çalıştığının açıklamasıdır. Dünyayı yorumlamanıza ve şeyler arasındaki ilişkiyi anlamanıza yardımcı olmak için zihninizde taşıdığınız bir kavram, çerçeve veya dünya görüşüdür. Zihinsel modeller, dünyanın nasıl çalıştığı hakkında derinlemesine inançlara sahipler.

Zihinsel modeller algınızı ve davranışınızı yönlendirir. Hayatı anlamak, karar vermek ve sorunları çözmek için kullandığınız düşünme araçlarıdır. Yeni bir zihinsel modeli öğrenmek, dünyayı görmek için yeni bir yol sunar. Tıpkı Richard Feynman’n yeni bir matematik tekniğini öğrenmesi gibi…

En iyi zihinsel modeller, en faydalı olan fikirlerdir. Günlük yaşamda geniş ölçüde faydalıdırlar. Bu kavramları anlamak, daha akıllıca seçimler yapmanıza ve daha iyi önlemler almanıza yardımcı olur. Bu nedenle geniş bir zihinsel model tabanı geliştirmek, net, rasyonel ve etkili bir şekilde düşünmeyi isteyen herkes için çok önemlidir.

Büyük Düşünmenin ve Karar Vermenin Sırrı

Zihinsel Model Nedir? Zihinsel model kümenizi genişletmek, üzerinde çalışmanız gereken bir şeydir. Hepimiz bir şeyin nasıl veya niçin gerçekleştiğine dair bir açıklama olarak getirdiğimiz favori zihinsel modellerimiz vardır. Yaşlandıkça ve belirli bir alanda uzmanlığı geliştirdikçe, size en tanıdık gelen zihinsel modelleri destekleme veya kullanma eğiliminde olursunuz.

Sorun şu: Belli bir dünya görüşü düşüncelerinize hükmediyorsa, karşılaştığınız her sorunu bu dünya görüşünde açıklamaya çalışacaksınız. İster istemez şartlanıyorsunuz.

Tek bir zihinsel modelde ne kadar usta olursanız, bu zihinsel modelin bir çöküşe dönüşme olasılığı o kadar artar. Çünkü onu her soruna ayırt etmeden uygulamaya başlarsınız. Uzmanlık gibi görünen şey genellikle bir sınırlamadır.

Yaşlı insanların fikirlerinde daha çok saplantılı olmalarının sebebi de budur. Birden fazla zihinsel modele sahip olmayışlarıdır. Yaşlı olup birden fazla modele sahip olan insanlar harika çözümcüdürler.

Bir atasözünün dediği gibi: “Sahip olduğun tek şey bir çekiçse, her şey bir çiviye benzer.”

Bu konuda verilecek en akılda kalıcı örneği biyolog Robert Sapolsky’den dinleyelim:

“Tavuk neden yoldan geçti?” diye sordu.

Sonra farklı uzmanlardan cevaplar geldi.

Evrimsel bir biyoloğa sorarsanız, “Tavuk yoldan geçti çünkü diğer tarafta potansiyel bir eş gördü” diyebilir.
Bir kinesioloğa (Kas Bilimi Uzmanı) sorarsanız, “Tavuk yoldan geçti çünkü bacaktaki kaslar kasıldı ve her adımda bacak kemiğini öne çekti” diyebilir.
Bir sinirbilimciye sorarsanız, “Tavuk yoldan geçti çünkü tavukların beynindeki nöronlar harekete geçti ve hareketi tetikledi” diyebilir.

Teknik olarak konuşursak, bu uzmanların hepsi doğru söylüyor. Ama kimse tüm resmi görmüyor.

Her bireysel zihinsel model gerçekliğin sadece bir görünümüdür. Hayatta karşılaştığımız zorluklar ve durumlar tamamen tek bir şey ile açıklanamaz.

yani göreceli ve farazi görüşlerdir bunlar ve zihinsel model olmaktan uzaktırlar.

Tüm bakış açıları bazı gerçekleri yakalar. Ama hiçbiri gerçeği tamamen içermez.

Dar bir düşünme setine güvenmek, zihinsel anlamda bir deli gömleği giymek gibidir. Bilişsel hareket aralığınız sınırlıdır. Zihinsel modelleriniz sınırlı olduğunda, bir çözüm bulma potansiyeliniz de sınırlanır. Tam potansiyelini açığa çıkarmak için, zihinsel modelleri bir araya getirmek zorundasınız.

Bu nedenle savaşlar çıkıyor ve insanlar ölüyor.

Öyleyse, büyük düşünce oluşturmak için sır, çeşitli zihinsel modelleri öğrenmek ve onları birlikte çalıştırmaktır.

Tek Gözle Bakmayın; Zihinsel Modeller Kümenizi Genişletin

Zihinsel Model Nedir? Zihinsel modelleri biriktirme süreci, vizyonunuzu geliştirmek gibi bir şeydir. Her göz kendi başına bir şey göremez. Tek gözle bakarsanız sahnenin bir bölümünü ancak görürsünüz, ama yorulursunuz da. Resmin tamamını tek bir gözle bakarken görmek imkansızdır.

Benzer şekilde, zihinsel modeller dünyanın nasıl çalıştığının içsel bir görüntüsünü sunar. Bu resmin kalitesini sürekli yükseltmeli ve iyileştirmeliyiz. Bu, en iyi kitaplardan geniş çapta okumak, ilgisiz görünen alanların temellerini incelemek ve çılgınca farklı yaşam deneyimlerine sahip insanlardan öğrenmek anlamına gelir.

Zihnin gözü, dünyanın nasıl çalıştığının tam bir resmini bir araya getirmek için çeşitli zihinsel modellere ihtiyaç duyar. Ne kadar çok kaynak kullanmanız gerekiyorsa, düşünceniz o kadar netleşir. Filozof Alain de Botton’un belirttiği gibi:

“İyi kararların baş düşmanı, sorun karşısındaki perspektif eksikliğidir.”

Akışkan Bilginin Peşinden Gidin

Çok eski çağlarda tüm bilimler Felsefe adıyla anılıyordu. Son iki yüz yıldır her bilim kendi özerkliğini ilan etti. Son yıllarda bu bilimleri birbirinden ayırmanın anlamsız olduğu anlaşılmaya başladı.

Bu ayrılık-gayrılık eğitim sistemlerine de yansıdı. Okulda, bilgiyi farklı bölmelere ayırma eğilimindeyiz (biyoloji, ekonomi, tarih, fizik, felsefe). Gerçek dünyada, bilgi nadiren özenle tanımlanmış kategorilere ayrılır. Charlie Munger’den bir alıntı yapmak gerekirse:

“Dünyanın bütün bilgeliği küçük bir akademide bulunmaz.”

Birinci sınıf düşünürler genellikle kategorize etmezler. Hayata bir öznenin lensinden bakmaktan kaçınırlar. Bunun yerine, bir konudan diğerine kolayca akan “akışkan bilgi” denen şeyi geliştirirler.

Bu yüzden sadece yeni zihinsel modelleri öğrenmek değil, modellerin birbirleriyle nasıl bağlantı kurduğunu düşünmek de önemlidir.

Yaratıcılık ve yenilik genellikle fikirlerin kesişimiyle ortaya çıkar. Çeşitli zihinsel modeller arasındaki bağlantıları tespit ederek çoğu insanın göz ardı ettiği çözümleri belirleyebilirsiniz.

Ne demiş atalarımız:

“Fikirlerin çatışmasından hakikat kıvılcımları çıkar.”

İyimserliğin de kötümserliğin de kaynağı zihinsel model konusudur.

Kendiniz için yeni zihinsel modeller edinmek istiyorsanız size Mega Hafıza’nın “Mega İnovasyon – ASİT Yaratıcı Düşünme” eğitimini veya setini öneriyorum. Eğitime katıldığınızda seti de ücretsiz veriyorlar. Bu eğitime katıldığımda, problem çözümü ve inovasyon için önerilen metotlar bana o güne kadar hiç düşünmediğim ve aklıma gelmeyen yepyeni zihinsel modeller sunarak şaşırtmıştı. Sizi de şaşırtacağına emin olduğumu söyleyebilirim.