Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – İnsan kabına sığmıyor. Kendi ürettiği makinelerle yarışıyor. Adrenalini ancak yapay zeka ile dindirecek gibi görünüyor. Hatta, hızlı okuma becerilerini kullanmada yapay zekaya mağlup oluyor.
Nedir bu yapay zeka?
Yapay zeka (Artificial Intelligence – AI), tipik olarak yapılması insan emeği ve insan zekası gerektiren görevleri gerçekleştirmekte kullanılan bilgisayar kontrollü bir yeteneği ifade eder.
Yapay zeka henüz insanlara özgü çeşitli görevleri yerine getirmemiş olsa da, okuduğunu anlama gibi bazı görevlerde insanlarla eşleşecek bazı makineler keşfedilmiştir.
Yapay Zekanın Fendi İnsanı Yendi!
Microsoft ve Alibaba, ilk kez okuduğunu anlamada insanları geride bırakan bilgisayar modelleri geliştirdi. Bu karmaşık insan becerisi, okuduğunuz şeyin anlaşılmasını gerektirir. Yapay zeka makineleri, Stanford Üniversitesi tarafından uygulanan testlerde 82.3 puan alan insanları yenerek 82,6 puan aldı.
Bu sonuç, yapay zeka gelişimi için tarihi bir dönüm noktası ve büyük bir adımdı. Bununla birlikte, bu yapay zeka gelişiminin olası etkileri konusunda tedirginlik ile birlikte geliyor. İş gücündeki insanların yerini alması muhtemel makineler hakkında endişeler su yüzüne çıktı.
Bu makalede, yapay zekanın nasıl çalıştığı, anlama testlerini ve insan ile yapay zeka kavramı arasındaki derin boşluk ele alınacaktır. Ayrıca, herhangi bir endüstride avantajınızı korumak için okuduğunuzu anlama becerilerinizi geliştirmeye yönelik baz ipuçları da ekledik.
Okuduğunu Anlamada Yapay Zeka Makineleri Nasıl Çalışır?
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Genel olarak Yapay Zeka sistemleri, kullanıcının sorduğu soruları okuyarak, bunları anlayarak ve kısa ve öz bir biçimde yanıtlar vererek çalışır.
Ancak nasıl çalıştığını daha fazla açıklamak için, okuduğunu anlamayı nasıl gerçekleştirebileceğini anlamak için Yapay Zekanın alt alanlarına bakalım.
Makine Öğrenmesi
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Makine öğrenimi (ML), sistemlere açıkça programlanmadan deneyimlerden otomatik olarak öğrenme ve iyileştirme yeteneği sağlayan bir yapay zeka (AI) uygulamasıdır. Makine öğrenimi, verilere erişebilen ve bunları kendilerinin öğrenmesi için kullanabilen bilgisayar programlarının geliştirilmesine odaklanır.
Okuma ve hızlı okuma açısından Makine Öğrenmesi, metinleri, metinde geçen kavramları okumak ve anlamak için güçlü ve değerli bir teknik barındırmaktadır. İnsanlar, bu makinelere, insan yardımı olmaksızın verilenlerden çıkarımlar yapmayı ve kararlar vermeyi; bunları gerçekleştirmek için de belirlenmiş kalıpları ve geçmiş verileri tanımlayarak analiz etmeyi öğretir.
Bu tıpkı bir öğretmenin öğrencisinden beklentileri gibidir. İyi bir öğretim sunan bir öğretmen, öğrencilerinden bu bilgileri analiz ederek tam öğrenmeye erişmelerini bekler. Makine öğrenmesi de aynen böyledir.
Derin Öğrenme
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Derin Öğrenme, girdileri işlemede ve metinleri anlamada makinelere rehberlik eden bir Makine Öğrenimi tekniğidir. Bu sayede makine kendi anlayışına göre sınıflandırma yapabilir ve çıkarımlarda bulunabilir.
Nöral Ağlar
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Derin Öğrenmenin yanı sıra, nöral bağlantılar, okuma materyallerini anlamak için makinelerin öğretilmesinde de önemli bir rol oynar. Kavramlar arasındaki ilişkiyi kavrayan ve verileri işleyen, makinenin karmaşık işlevleri öğrenmesini sağlayan algoritmaları ifade eder.
Yapay zeka destekli bir makine, gerektiğinde bilgileri hatırlayabilen ve unutabilen özel bir sinir ağı olan Uzun ve Kısa Süreli Belleğe sahiptir. Her kelimeyi içine alır ve gördükten veya duyduktan sonra anlam üretir.
Doğal Dil İşleme
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing – NLP), bir bilgisayarın veya makinenin, hesaplama dilbilimini makine öğrenimi, derin öğrenme ve istatistiksel modellerle birleştirerek, metin veya konuşulan sözcükler gibi insan dilini anlama yeteneğidir. Makine bir kez anladığında, kullanıcıya göre yanıt verir.
Bilgisayar Görmesi
Bilgisayarla görme, bir görüntüyü parçalara ayırarak ve parçalarını inceleyerek anlamaya çalışan bir dizi algoritmadır. Makinenin bir dizi görüntü ve geçmiş gözlemlere dayalı olarak sınıflandırmasına, öğrenmesine ve çıkarımlar yapmasına ve kararlar vermesine olanak tanır.
Bilişsel Hesaplama
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Bilişsel hesaplama aynı zamanda insan beynini taklit eden bir dizi algoritmadır. Testleri, nesneleri, hızı ve görüntüleri insanların yaptığı gibi analiz eder.
Konu okuduğunu anlama olduğunda yapay zeka sistemlerinin karşılaştığı zorluklar nelerdir?
Yapay Zeka sistemlerinin insanların okuduğunu anlama becerilerini aşması tarihi bir başarı olsa da, yapay zekanın insanlardan daha iyi olup olmadıklarını sorgulayan hala karşı karşıya olduğu zorluklar var.
En büyük zorluklardan biri, yapay zekanın anlayış eksikliğidir. İnsan dili bazen belirsiz olduğundan, yapay zeka bunu anlamakta zorluk çekebilir.
Yapay zekâ konusunda karşılaşabileceğiniz bazı sorunlarşunlardır:
Çok anlamlı kelimeler
Bunun için İngilizce verilen örnekler vardır. Şöyle ki;
“The cake does not fit into the box because it is too big.” yani “Pasta çok büyük olduğu için kutuya sığmıyor.”
Buradaki “it” neyi ifade ediyor? İnsanlar, buradaki “it” in, şeyleri sağduyulu algımıza dayanan pastaya atıfta bulunabileceğini varsayacaktır.
Ancak, yapay zeka sistemleri sağduyu bilgisine sahip olmadıkları için çıkarım ve karar vermede zorluk çekebilirler.
Belirsiz bir başka örnek de şudur:
“We saw her sink.” Yani; “Onun battığını gördük”.
Bu cümle çok şey ifade edebilir. Mesela –saw kelimesi- şu anlamaları veriyor: Birinin battığını, mutfakta birinin lavabo borusunu kestiğini, lavabosunu gördüğünü, o kişiyi kesmeye karar verdiğini… gibi pek çok anlama gelmektedir.
Türkçe daha fazla lastikli bir dildir ve farklı anlamlara gelen çok sayıda kelime hazinesine sahibiz.
Yapay zekadan farklı olarak, insan okuyucular, cümlenin kullanıldığı bağlamı göz önünde bulundurarak yazarın iletmek istediğini hızlı bir şekilde belirleyebilir.
Metaforları ve aforizmaları belirleme ve deşifre etme
Anlama ve sağduyu bilgisi eksikliğinin yanı sıra, yapay zekanın okuduğunu anlamada başka zorlukları da var. Metinleri anlamada karşılaşabilecekleri güçlükler arasında aforizmalar, mecazlar, nesir ve şiir yorumlamaları yer alır, çünkü bunların hepsinin farklı yorumları vardır.
Eleştiri veya mizahı belirleme
Diğer zorluklar, eleştirileri ve mizahı tanımlamayı içerebilir. Yapay zeka sistemleri, metinleri anlamalarını geliştirmek için çalışmış olabilir, ancak gelişmeleri çoğunlukla bir cümlenin anlamını veya anlamını değil, cümlelerin yapısını anlamaya odaklanmıştır.
Yapay zeka makinelerinin okuduğunu anlama yeteneği nasıl test edilir?
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Yapay zeka makineleri, büyük miktarda veriyi işledikten sonra bile sorulara kesin cevaplar verip veremediklerini anlamak için bir teste tabi tutulur.
Yapay zeka için en yaygın test, Stanford Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından geliştirilen Stanford Soru Yanıtlama Veri Kümesidir. 500 Wikipedia web sitesinden alınan bilgilere dayanan 100.000 soru ve cevaptır.
Diğer bir test ise Genel Dil Anlama Değerlendirmesidir (General Language Understanding Evaluation – GLUE). Bu, bilgisayarlı bir dilbilimci olan Sam Bowman tarafından geliştirilen, bilgisayarlar için dokuz okuma-anlama görevinden oluşan bir pildir.
İnsan kavrayışı ve yapay zeka makineleri arasındaki boşluk
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Yapay zeka makineleri doğal dilde inanılmaz derecede ilerlemiş olsa da, yapay zeka ile insan kavrayışı arasında hala bir boşluk var. Bu boşluk anlayış eksikliğidir.
Yapay zeka makineleri, söylediklerinizi metne dönüştürmede gelişmiş olabilir, ancak ne söylediğinizi anlamak ile ne demek istediğinizi anlamak arasında bir fark vardır.
Yapay zeka cümle yapılarını mükemmel bir şekilde kodlayabilir, ancak insanların yaptığı gibi anlambilimi asla anlayamaz.
Yine de yapay zeka makine öğrenimi modelleri, derinlemesine bilgi mühendisliği veya her ikisini de gerektirebilir. Aksi takdirde, yapay zeka kullanıcı etkileşiminde başarısız olabilir.
Bu nedenle, sohbet kutusu ve sanal aracılar gibi herhangi bir yapay zeka makinesi, yazılı metni kolayca tanıyabilir, ancak kullanıcıların iletmek istediklerini anlamakta zorluk çekebilirler.
Okuduğunu anlama nasıl geliştirilir?
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Yapay zeka makineleri, metinleri ve kelimeleri nasıl anlayabileceği konusunda ilerlerken, siz de okuduğunu anlama becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
İşte okuduğunu anlama yeteneğinizi geliştirmenin ipuçları:
1- Arka plan bilginizi etkinleştirin
Arka plan bilginizi etkinleştirmek ve yeni bilgilerle bütünleştirmek metni daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.
Bunu yapmak için kendinize “bu konu hakkında ne biliyorum?” diye sorabilirsiniz. Önceki bilginizi teşvik etmek için. Bu ipucu, çıkarımlar yapmanıza ve mevcut bilginizi şu anda okuduğunuz bilgilere bağlamanıza yardımcı olabilir.
Derslerinizi unutma eğilimindeyseniz, endişelenmeyin. Mega Hızlı Okuma Eğitimi ile hafızanızı geliştirecek bir eğitim alın.
2- Kelime becerilerini geliştirin
Kelime hazinesi bir metni anlamanıza yardımcı olabilir ve kolaylıkla ve akıcı bir şekilde okumanızı sağlar. Ne okuduğunuzu bildiğinizde, metni kolayca anlayabilirsiniz.
Kelime bilginizi geliştirmek için, zaten bildiğiniz ve bilmediğiniz kelimeler üzerinde kendinizi test etmek için bilgi kartları kullanabilirsiniz. Yeni kelimeler öğrendiğinizde, bunları yazarken veya sözlü olarak iletişim kurarken kullanın.
Ne kadar çok okursanız, kelime dağarcığınızı o kadar geliştirebilirsiniz. Okumak, bağlam ipuçları aracılığıyla yabancı bir kelimenin ne anlama geldiğini tahmin etme yeteneğinizi de kolaylaştırabilir. Tahmin edemiyorsanız, bilmediğiniz kelimeleri listeleyebilir ve sözlükten arayabilirsiniz.
3- Yüksek sesle okuyun
Sesli okumak, okuduğunu anlama becerilerinizi geliştirmek için başka bir ipucudur. Bu ipucu, okurken görsel ve işitsel öğrenmeyi entegre edebilir. Ayrıca okuduğunuz bilgileri işlemeniz için size zaman tanımak için sizi yavaşlatır.
4- Dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırın
Dikkatinizi dağıtacak en ufak bir şey bile anlamanızı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, okuma materyaline odaklanmanızı artırmanıza yardımcı olması için okurken dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırın . Odaklanma ve konsantrasyon, okuduğunuz metinleri daha iyi anlamanızı sağlayabilir.
5- Ana fikri tanımlayın
Bir metnin ana fikrini belirlediğinizde, onun önemini bileceksiniz ve anlayacaksınız. Ana fikri anlamak, yazarın iletmeye çalıştığını anlamanıza yardımcı olacaktır.
Ana fikri kolayca belirlemek için birkaç paragrafta bir duraklayın ve ana noktaları deşifre etmeye çalışın. Sonra onları kendi sözlerinle ifade et.
6- Okuduklarınızı özetleyin
Özetleme, ilgili bilgilere odaklanmanıza, benzer fikirleri birleştirmenize ve yoğunlaştırmanıza ve ana temalar arasında bağlantı kurmanıza olanak sağladığından, anlayışınızı geliştirebilir.
Özetleme, ana fikirleri kendi sözcüklerinizle yazmayı gerektirdiğinden, bu ipucu metni gerçekten anlayıp anlamadığınızı belirlemenize yardımcı olabilir. Ayrıca bilgileri hatırlamanıza ve uzun süreli belleğinize yerleştirmenize yardımcı olur.
Bu tekniği uygulamak, okurken otomatik olarak özetlemenize yardımcı olabilir ve bu da daha iyi anlamanızı sağlar.
7- Okuma materyali hakkında sorular formüle edin
Okumadan önce ve sonra kendinize sorular sormak, anlamanızı geliştirebilir. Bu, daha fazla bilgi edinmenize ve okuma materyali hakkındaki yorumunuzu genişletmenize yardımcı olabilir.
Bir soru oluştururken metne odaklanan bir “şu anda soru” yapın. Örneğin, “metinde bahsedilen gerçekler nelerdir?”
Ayrıca öğrendikleriniz üzerine düşünmenizi kolaylaştırmak için analitik sorular da oluşturabilirsiniz (örneğin, Yazar ne öğrenmemi istiyor?). Bir araştırma sorusu, sizi materyalde sunulanların yanı sıra daha fazla bilgi aramaya teşvik edecektir.
8- Metni tekrar okuyun
Bu ipucu, metnin ne söylemeye çalıştığını kolayca anlamadığınızda kullanışlıdır. Yeniden okuduğunuzda, yavaş okuyun ve zaman ayırın ve anlamadığınız kelimeleri araştırın, okuduğunuzu anladığınızdan emin olun.
Sonuç: Teknoloji; hem onu sevin, hem ondan korkun!
Yapay Zeka ve Hızlı Okuma – Teknolojinin ilerlemesi inanılmaz ve korkutucu. Örneğin, Yapay Zeka, insanlara görevleri kolayca yapmalarında yardımcı olabilecek mükemmel bir keşiftir. Bununla birlikte, makinelerin yakında insanların yerini alabileceği endişelerini de beraberinde getiriyor.
Bilim adamları ve mucitler teknolojilerini geliştirmeye çalışırken, insanlar da yapay zeka makinelerinin üzerinde üstünlüklerini korumak için kendilerini geliştirebilirler.
Yapay zekanın artık ustalaştığı ve insanları geride bıraktığı bir beceri okuduğunu anlamadır. Ancak bu, insanların bu alanda gelişemeyeceği anlamına gelmez.
Takip etmesi kolay bazı ipuçlarıyla herkes okuduğunu anlama becerisini geliştirebilir. Örneğin, her ikisi de iyi bir hafıza gerektiren kelime dağarcığınızı geliştirmeyi ve arka plan bilginizi etkinleştirmeyi deneyin.
Ancak, iyi bir hafızanız yoksa hafızanızı geliştirmede size tam olarak rehberlik etmesi Hızlı Okuma Eğitimi gibi bir çevrimiçi hafıza kursuna kayıt olabilirsiniz.
