TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Tekniği – Her proje kendi sorunlarıyla planlanır ve projeler her zaman gül bahçesi değildir; sorunsuz yürümez. İhtiyaç duyduğunuz tüm analizler ve veriler parmaklarınızın ucunda olsa bile, bazen ileriye doğru açılan bir yol göremeyebilirsiniz. Böyle zamanlarda karşılaştığınız sorunlara yaratıcı çözümler geliştirmeniz gerekir.
Beyin fırtınasını zaten biliyorsunuzdur; bu tür durumlarda yardımcı olabilir. Ancak beyin fırtınasının sorun çözüm gücü, sezgiye ve ekip üyelerinin mevcut bilgilerine bağlıdır; sonuçları genellikle tahmin edilemez ve tekrarlanamaz.
Bazen problem çözmede çaresiz kalabilirsiniz. Bu durumlarda ASIT (Advanced Systematic Inventive Thinking) teknikleri yardımınıza koşabilir.
TRIZ ise sezgiden çok mantık, veri ve araştırmaya dayalı bir problem çözme felsefesidir.
Proje ekipleri için yaratıcı problem çözmeyi hızlandırmak için binlerce mühendisin geçmiş bilgi ve ustalığından yararlanır. Yaklaşımı, problem çözme sürecine tekrarlanabilirlik, öngörülebilirlik ve güvenilirlik getirir ve bir dizi güvenilir araç sunar.
“ASİT – Mega İnovasyon & Yaratıcı Düşünme Teknikleri” eğitimine katılanlar bu konuya pek yabancı değildir.
TRIZ nedir?
TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Tekniği – TRIZ, 1946 ile 1985 yılları arasında SSCB’de mühendis ve bilim adamı Genrich S. Altshuller ve meslektaşları tarafından geliştirilen uluslararası bir yaratıcılık sistemi olan “Theory of Inventive Problem Solving” in Rusça “Teorya Resheniya Izobreatatelskik Zadatch (теория решения изобретательских задач)” cümlesinin kısaltmasıdır.
TRIZ’e göre evrensel yaratıcılık ilkeleri yeniliğin temelini oluşturur.
Bu teknik daha önce düşünülmemiş bazı ilkeleri belirleyerek kodlar; bunları yaratıcı süreci daha öngörülebilir hale getirmek için kullanır.
Başka bir deyişle, karşı karşıya olduğunuz sorun ne olursa olsun, birileri, bir yerlerde, onu çoktan çözmüştür. Yaratıcı problem çözme, bu çözümü bulmayı ve probleminize uyarlamayı içerir.
Teknik en çok ürün geliştirme, tasarım mühendisliği ve süreç yönetimi gibi rollerde kullanışlıdır. Örneğin, Altı Sigma kalite iyileştirme süreçlerinde genellikle TRIZ tekniğini kullanılır.
TRIZ Araçları
TRIZ’in arkasındaki temel kavramlardan ikisine bakalım:
1- Sorunları ve Çözümleri Genelleştirme
TRIZ araştırmasının başlıca bulguları şu şekildedir:
- Sorunlar ve çözümler, endüstrilerde ve bilimlerde tekrarlanır. Bir sorunu bir “çelişki” olarak temsil ederek (bunu bu makalenin ilerleyen kısımlarında inceleyeceğiz), bu soruna yaratıcı çözümler tahmin edebilirsiniz.
- Teknik evrim kalıpları, endüstri ve bilim dallarında kendilerini tekrar etme eğilimindedir.
- Yaratıcı yenilikler genellikle geliştirildikleri alanın dışında bilimsel etkiler kullanmaktadır.
TRIZ’i kullanmak, bu tekrar eden problem ve çözüm kalıplarını öğrenmek, ilgili durumdaki mevcut çelişkileri anlamak ve bilimsel etkileri kullanmak için yeni yöntemler geliştirmekten ibarettir.
Daha sonra genel TRIZ modellerini karşınıza çıkan özel duruma uygularsınız ve sorunun genelleştirilmiş bir versiyonunu keşfedersiniz.
Aşağıdaki Şekil 1, bu süreci göstermektedir.
Şekil 1 – TRIZ Problem Çözme Yöntemi
Burada, karşılaştığınız spesifik problemi alıp benzerliğiyle ilişkili olarak TRIZ genel problemlerinden birine genelleştiriyorsunuz.
TRIZ genel problemlerinin arasından ihtiyacınız olan genel TRIZ çözümünü belirliyorsunuz. Ardından bu genel çözümü kendi özel probleminize nasıl uygulayabileceğinizi düşünüyorsunuz.
TRIZ veri tabanları aslında sistem kullanıcıları ve meraklıları tarafından derlenen “açık kaynak” verilerinden oluşan bir koleksiyonudur. Bu veri tabanı “40 Standart İlke” ile “76 Standandart Çözüm” sunmaktadır.
2- Çelişkileri Ortadan Kaldırmak
Bir diğer temel TRIZ kavramı, çoğu sorunun kökeninde bazı temel çelişkilerin olmasıdır. Çoğu durumda, bir sorunu çözmenin güvenilir bir yolu, bu çelişkileri ortadan kaldırmaktır.
—– Sponsor Bağlantı —–
—– Yazının Devamı —–
TRIZ, iki çelişki kategorisi tanımlamaktadır:
1- Teknik çelişkiler: Bunlar, sistemdeki başka bir şeyin onu engellediği için istenen duruma ulaşamadığınız başka birşeyden kısmen vazgeçmeyle ilgili klasik mühendislik “değiş tokuşları” dır. Başka bir deyişle, bir şey daha iyi olduğunda, başka bir şey otomatik olarak daha da kötüleşebilmektedir.
Örneğin:
- Ürün güçlenir (iyi), ancak buna karşılık ürünün ağırlığı artar (kötü).
- Hizmet her müşteriye göre özelleştirilir (iyi), ancak hizmet sunum sistemi karmaşıklaşır (kötü).
- Eğitim kapsamlıdır (iyi), ancak çalışanları görevlerinden uzak tutar (kötü).
Tüm temel teknik çelişkiler TRIZ Çelişki Matrisinde özetlenmiştir. Tüm TRIZ kaynaklarında olduğu gibi, Çelişki Matrisine aşina olmak zaman ve çalışma gerektirmektedir.
2- Fiziksel (veya “içsel”) çelişkiler: Bunlar, bir nesnenin veya sistemin çelişkili, zıt gereksinimlere maruz kaldığı durumlardır. Günlük örnekler şunları içerir:
- Yazılım birçok özelliğe sahip olması için karmaşık olmak durumundadır, ancak öğrenilmesi kolay olması için de aynı zamanda basit olmalıdır.
- Kahve tadını çıkarmak için sıcak olmalıdır, ama aynı zamanda içeni yakmamak için de soğuk olmalıdır.
- Bir şemsiye yağmuru önlemek için büyük olmalıdır, ancak aynı zamanda kalabalıkta manevra kabiliyeti olması için küçük de olmalıdır.
Fiziksel çelişkileri TRIZ Ayırma Prensipleri ile çözebilirsiniz. Bunlar, ihtiyaçlarınızı temel Mekan, Zaman ve Ölçek kategorilerine göre ayırmaktadır.
TRIZ İlkeleri Nasıl Uygulanır – Bir Mağaza Örneği Çalışması
TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Tekniği – Tekniği basit, pratik bir probleme uygulayarak keşfetmeye başlayalım. Örneğin, küçük bir binadaki bir mobilya mağazasının kendine özgü problemini düşünün.
Mağaza müşterileri çekmek istiyor, bunun için ürünlerini sergilemeye ihtiyacı var. Ancak, bir dizi ürünü satışa hazır tutmak için yeterli depolama alanına sahip olması da gerekir.
TRIZ’i kullanarak mağazanın fiziksel bir çelişkisi olduğunu tespit edebilirsiniz.
Mobilyaların kullanışlı ve çekici olması için büyük olması istenirken, aynı zamanda mümkün olduğunca az yer tutması için de küçük olması gerekiyor.
Mağaza sahipleri TRIZ’i kullanarak bu çelişkiyi genel bir soruna dönüştürür ve 40 Standart Çözüm Yöntemlerinden birini (temel bir TRIZ tekniği) uygularlar.
Mağaza sahiplerinin içinde bulundukları çelişkiye TRIZ’de karşılık gelen çözüm “1 – Bölme ve Tekrar Birleştirme” çözümüdür. Bu, bir nesneyi veya sistemi farklı parçalara bölmeyi veya parçalanmayı kolaylaştırmayı savunur.
Bu, mağaza sahiplerinin mobilyalarının sökülüp takılabilir düz paket versiyonlarını tasarlamalarına yol açabilir, böylece envanter birim başına çok daha az yer kaplarken teşhir modelleri ihtiyaç duydukları odayı kaplayabilir. Bu TRIZ’de önerilen genel çözümün özel bir problem üzerinde özel bir uygulamasından başka birşey değildir.
Siz de problem çözümlerinizde size yardımcı olması için 40 Problem Çözme İlkesini veya 40 Yaratıcı İlkeyi ve Çelişki Matrisini kullanabilirsiniz.
En İyi Beş TRIZ Konsepti ve Tekniği
Konsept yukarıda özetlenen temel ilkelerin ötesinde bir dizi fikir ve teknikle birlikte gelir. Bazıları kavramsal ve analitiktir. Örneğin:
1– İdeallik Yasası:
Bu, herhangi bir sistemin düzenli iyileştirme yoluyla ömrü boyunca daha güvenilir hale gelme eğiliminde olduğunu belirtir.
2- Fonksiyonel Modelleme, Analiz ve Kırpma:
Sistem sorunları tanımlamak için bu yöntemleri kullanır.
3- Çatışma Bölgelerini Bulmak:
Bu, Altı Sigma problem çözücüler tarafından ” Kök Neden Analizi ” olarak bilinir.
TRIZ konseptlerinin bazıları daha kuralcıdır. Örneğin:
4- Teknik Evrim ve Teknoloji Tahmin Kanunları:
Bunlar teknik evrimi talebe, işleve ve sisteme göre sınıflandırır.
5- 76 Standart Çözümler:
Bunlar, tasarım ve inovasyondaki bir dizi ortak soruna yönelik önerilen özel çözümlerdir.
Doğasına bağlı olarak, bir sorunu çözmek için bu tür bir aracı veya birçok aracı kullanabilirsiniz.
Sonuç: Anahtar noktaları
Bu teknik, genellikle mühendislik ve süreç yönetiminde kullanılan yaratıcı bir problem çözme sistemidir. Dört temel adımı takip eder:
- Özel probleminizi tanımlayın.
- Buna uygun genelleştirilmiş TRIZ problemini bulun.
- Genelleştirilmiş TRIZ problemini çözen genelleştirilmiş çözümü bulun.
- Genelleştirilmiş çözümü kendi özel probleminizi çözmek için uyarlayın ve kullanın.
Çoğu sorun teknik veya fiziksel çelişkilerden kaynaklanmaktadır. Bu çelişkileri ortadan kaldırmak için yüzlerce TRIZ ilkesi ve yasasından birini uygulayın. Bu yöntemle probleminizi veya sorununuzu çözebilirsiniz.
Ancak bu tekniğin kullanılmasında uzmanlaşmak ciddi bir süre alabiliyor. Bu anlamda yine aynı yöntemden 20/80 Paroto Prensibiyle türetilmiş, kısa sürede hemen uygulamaya koyulabilen ve ayrıca TRIZ ile ulaşılan çözümlerin yaklaşık % 80’ine ulaşılmayı sağlayan “ASİT – Yaratıcı Düşünme Tekniği“ni kullanmakla işe başlayabilirsiniz.
Tavsiye Edilen Makaleler:
