Tasarruf Etmek – Sizin bir kumbaranız oldu mu? Benim bir zamanlar vardı. Teneke konserve kutusundan yapılmaydı. Biraz para birikince içinden bozuk paraları almaya çalıştığım bir kumbaraydı. Şimdiki “xyz kuşağı” gibi, bilmem bir sürü sembollerle nitelendirilen çocuklara kumbaranın ne olduğunu sorsanız, muhtemelen çoğu bilemeyecektir.
Tasarruf, Alışkanlığı Nasıl Etkileniyor?
Gelir dağılımındaki uçurumlar insanları huzursuz etti ve etmeye devam etmektedir.
Son zamanlarda çalışan kitleler arasındaki gelir uçurumu açılmış ve piyasa koşullarındaki dengeler kaybolmuştur. Bu durum para biriktirme yeteneğini de ülkemizde gittikçe daha zor hale getirmiştir. Hatta enflasyon göstergeleri tasarruf etmenin neredeyse mümkün olmadığını göstermektedir.
Kanada, Winnipeg’de yaşayan ve “İnsanların İzleyeceği Mali Tavsiyeler Nasıl Verilir?” adlı bir kitabı olan klinik nöropsikolog, profesör, yönetici koçu ve yazar Dr. Moira Somers şöyle diyor:
“İnsanların borç içinde olduklarını ve yüksek vergi nedeniyle kısır döngüde kaldıklarını görüyorum. Bu nedenle insanlar hiçbir şey biriktiremiyorlar; sonra bunun sonucu olarak daha fazla borca maruz kalıyorlar,” – Dr. Moira Somers
Yüksek faiz oranlarının yanı sıra, kredi kartları para biriktirmek isteyenler için tehlikelidir. Çünkü kart ekstresi gelene kadar ne kadar borcumuz olduğunun farkına varmıyoruz.
Kredi Kartı mı Nakit mi?
“Kredi kartlarıyla ödeme yapmak beynimiz tarafından bir harcama olarak algılanmıyor.” diye açıklıyor Somers; “Beynin zevk ve beklentiyle ilişkili bir alanı, ayrıca dert ve acıyla ilişkili bir başka alanı vardır. Bilimsel bir çalışmada insanları beyin görüntüleme tarayıcılarına koyuyorlar. Cihazın içindeyken iki ayrı senaryoda, birinde satın aldıklarının karşılığını nakit olarak ödediklerini hayal etmeleri istenirken, diğerinde ödemeyi kredi kartıyla yaptıklarını hayal etmeleri isteniyor. Sonuç şu: Nakit ödemede beynin zevk ve beklenti bölümlerini hareketli olmasının yanında beynin dert ve acıyla ilgili bölümü de hareketleniyor. Ancak kredi kartıyla ödeme yaptıklarında sadece beynin sadece keyif alanı aydınlanıyor.
Caltech’te Davranışsal Ekonomi Profesörü ve T&C Chen Sosyal ve Karar Nörobilim Merkezi direktörü olan Robert Kirby Colin F. Camerer, insanların kredi kartı faizinin ne kadar hızlı katlanabileceğini “sezgisel olarak hesaplayamadıklarını” söylüyor.
Ayrıca beyin, yaptığı harcamalarda, ödemeleri kendisinin hayatta kalmasını sağlayacak kaynaklarda eksilme olarak algılıyor. Bu da bilinçaltında acı ve dert olarak kendisini gösteriyor. Aşağıdaki video bunu çok net bir şekilde anlatıyor.
Sevgi = Para mıdır?
Son zamanlarda yapılan bir çalışmanın, sevginin insan beynindeki yerinin paraya benzer bir yerde olduğunu göstermesi şaşırtıcı değildir.
Araştırmacılar, beynin “teşviklerle karşılaştığında” nasıl tepki verdiğini anlamaya çalıştılar. Araştırma sonucunda teşviklerin, beyinde hem sosyal hem de maddi ödül beklentisinde aktifleşen bir bölümünün de aydınlandığını gördüler. Ayrıca, sinirbilimsel olarak, bizi pozitif hissettiren ve motive eden beyin devresinin sevme duyusuna verdiği tepki kadar, paraya da aynı şekilde tepki verdiğini buldular.
Tersine, şaka yollu, öngörülemeyen harcamaları da ‘cüzdanda bir ağrı’ olarak adlandırabiliriz. Ancak sinirbilim bu duygunun bazı gerçekleri olduğunu söylüyor. Görünüşe göre, Somers’ın bahsettiğine benzer bir çalışma, herhangi bir acı hissettiğimizde oluşan duygunun, maddi kayıp beklediğimizde de harekete geçtiğini buldu. (Kaynak)
Daha Fazla Para Tasarrufu İçin Bu Değişimleri Yapın
Öyleyse, eğer bazılarımızın parayı sevgiyle eşleştirebileceği ve kredinin aslında nakit olduğunu inkar edebileceği doğruysa, acele etmemeliyiz ve harcama dürtüsüne kapılmamalıyız. Para biriktirmek için beynimizi yeniden eğitmeliyiz.
Lafı uzatmayalım; size kestirme yollardan söz edelim. İşte uzmanların tasarruf edebilmeniz için sundukları pratik önerileri:
Ödemenizi Nakit Yapın
Somers, seçtiğiniz malları (giyim, yemek ve eğlence gibi) ödemek için kredi kartı yerine nakit kullanmanın, harcamaları yüzde 20-28 oranında azaltabileceğini söylüyor; çünkü gerçek parayı kullanmak zorunda kalmak beyni bu satın alma işlemlerini ikinci kez düşünmeye itiyor.
Tasarruflarınızı Otomatikleştirin
Somers, “Gelecekteki benliğiniz için, bir emeklilik veya tasarruf aracına yatırım yapabilirsiniz. Bunun için biriktirebileceğiniz bir meblağ ayarlayın ve buna sadık kalın. Her zaman önerdiğim bir diğer şey, tatiller, emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, başka sigortalar ve vergiler gibi şeyler için ikinci bir tasarruf hesabınız olsun ve oraya az da olsa düzenli olarak para koyun; orada paranız olduğunu da unutun. Zamanı gelince bundan çok memnun olacaksınız.” diyor.
Yıllık Para Temizliği Yapın
Kredi kartı faturalarınızdaki otomatik borçları bir büyüteçle inceleyin. Unutmuş olabileceğiniz veya daha fazlasına ihtiyaç duymadığınız masrafları kırparak yeniden şekillendirin. Aylık aboneliklerin ihtiyaçtan değil de hevesten olduğunu fark edeceksiniz.
İnsanlar biraz daha azıyla idare etmeyi düşündüklerinde daha uyumlu ve daha mutlu hissederler.
Alışveriş Merkezindeki Zamanınızı Frenleyin
Elbette, alışveriş merkezlerinde gezmek hakkınız; ancak sizde uyanması muhtemel cömert yaşama arzusu, üzgünüm ki, sizin nihai suçluluk zevkiniz olabilir. Sizi, imkanlarınızın ötesinde lüks eşyalar istemeye teşvik edebilir.
“İnsanlar alışverişte ne kadar uzun süre kaldıkça, bilinçsizce harcamaya başlama olasılıkları da o kadar artıyor. Zihinsel olarak yorulursunuz ve karar verme becerileriniz (iradeniz) zamanla azalır. Alışverişten çıktıktan sonra bagajınızı doldurduğunuz eşyaların lüzumsuzluğunu fark ettiğinizde iş işten çoktan geçmiş olur.” – Dr. Moira Somers
“Son Kararınız mı?” Taktiğini Uygulayın
Beyni para biriktirmek için eğitirken, onu dürtüsel olarak harcama yapmaması için de eğitmemiz gerekir. İşte birkaç saniyenin büyük fark yaratabileceği yer burasıdır.
“Davranışsal iktisatçılar buna ‘sürtünme etkisi’ diyor.
Sürtünme etkisi, bir davranışa engel olan her şeydir. Amaç, yardımcı sürtünme eklemek ve yararsız sürtünmeyi ortadan kaldırmaktır. İnternetten tek tıklamayla veya mağazadan satın alımların önünü kapatarak, kendinizle satın almak istediğiniz eşya arasında sizin lehinize yararlı bir sürtüşme süresi (15 saniye daha) koymalısınız. Böylece satın alma işlemini ikinci kez düşünmek için kendinize biraz daha zaman vermiş olursunuz.
Buna “Son kararınız mı?” süresi diyebiliriz.
Bunun Sizin İçin İyi Olduğunu Anlayın
Somers, paradan tasarruf etmek için beyninizi eğitmenin, bir finansal yastık oluşturarak, aslında zihinsel sağlığınıza da nasıl fayda sağlayabileceğini anlamak olduğunu söylüyor.
Sommers, “Para stresi azaltır ve insanların güven duygusunu artırır, böylece uçuruma yakın olduklarını hissetmezler” diyor.
Eğer birikiminiz yoksa seçenekleriniz de yoktur. Anadolu insanının yastık altı tasarruf formülü ne kadar bilimsel, görüyorsunuz.
Para bize hayatımızı ve değer verdiğimiz insanların hayatlarını geliştirebilme seçenekleri verir. Bu da güvende olduğumuzu hissettirir.
Para bize seyahat etme, yatırım yapma, eğitim alma veya hoşlanmadığımız bir işi bırakma özgürlüğü verir.
Daha güvenli bir mahalleye taşınmamıza ve uygun sağlık bakımı almamıza yardımcı olabilir.
Tavsiye Edilen Makaleler:
Neden Tam Kasa Ödemesi Sırasında İndirimli Ürün Önerileri Yapılır?
