Hafıza Dersleri – Çocukluğumda köyde bir Şükrü amca vardı; köyün eğitim ortalamasına göre, o günün entelektüeli sayılabilirdi. Hemen her alanda bilgiliydi. İlkokuldan mezundu. O zamanlarda ilkokul mezunu olmak için bayağı “mürekkep yalamak” önemli bir sosyal sınıfa mensup olmak demekti.
Şükrü amcanın bir meziyeti vardı ki, en sıradan ayrıntıları bile zahmetsizce hatırlayabildiğini ve yeni şeyleri hızla kavrayabildiğini hemen fark ederdik. Müthiş bir belleği vardı. Şöyle iyi bir yönü vardı; hayran kaldığımız yönünü övdüğümüzde o tüm tevazusuyla “Sen de yapabilirsin; hafızanızı nasıl geliştireceğinizi öğrenmeniz sandığınız kadar zor değil.” derdi.
Şükrü amca, “Beyninizin tam potansiyelini ortaya çıkarmak için, onu aktif ve keskin tutmanız gerekir.” der, o tarihlerde evlerimize yeni girmekte olan TV’ye veriştirir, “Vaktinizi akılsız televizyon şovlarını seyrederek kaybetmenin faydası yok” derdi.
Şükrü amcadan yıllar sonra hayata atıldığımızda onun verdiği tavsiyelerin nasıl da önemli olduğunu anlamıştım.
Bilinçli bir şekilde hafızayı kullanmak için Şükrü amcanın bize anlatmaya çalıştığı taktiklerin neler olduğunu yıllar sonra anlayacaktım.
Bu makalede Şükrü amcanın bize vermek istediği kalıcı öğrenme ve hafıza taktiklerini, bugünün hafıza ve beyin araştırmalarından elde edilen bulgular ışığında yeniden ve günümüz anlayışına uygun şekilde güncelleyip paylaşmak istiyorum.
Daha iyi hatırlamak ve yeni şeyleri daha hızlı öğrenmek için neler yapabilirsiniz? Belleği nasıl etkili kullanabiliriz? İşte cevapları…
1. Vücudunuzu Zinde Tutun
Hafıza Dersleri – Fiziksel aktiviteler sadece vücudu çalıştırmaz, aynı zamanda beyninizi çalıştırmanıza da yardımcı olur. Obezite ve sonunda aşırı kilolu olmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan sayısız hastalık beyne ciddi zararlar verebilir. Bu nedenle hafızayı nasıl geliştireceğinizi öğrenirken egzersiz yapmak çok önemlidir.
Dahası, düzenli egzersiz yapmazsanız arterlerinizde plak birikmeye başlar ve kan damarlarınız kan akışını düzenleme yeteneğini kaybetmeye başlar. Plak oluşumu, kanınızın beyninize taşıdığı oksijen ve besin miktarını azaltır. Besinler onu oraya getirmediğinde, beynin işlev görme yeteneği tehlikeye girer.
Bir araştırmaya göre, bir bilgiyi öğrendikten 4 saat sonra egzersiz yapmak, öğrenilen bilginin hafızada tutma oranını önemli ölçüde artırdığını ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, “uygun şekilde zamanlanmış fiziksel egzersizin uzun süreli hafızayı geliştirebileceğini ve eğitim ve klinik ortamlarda bir müdahale olarak egzersiz potansiyelini vurgulayabileceğini” öne sürdü.
Hafızanızı geliştirmek için her gün hareket ettiğinizden emin olun. Sadece tempolu bir yürüyüş olsa bile, zihinsel keskinliğinizi korumanıza ve artırmanıza yardımcı olacaktır. Tempolu yürüyüş, yüzme ve dans mükemmel aktivitelerdir.
Bir antrenmana sığacak zaman bulmakta sorun yaşıyorsanız, şu makaleye göz atın:
Beyin Ve Egzersiz – Egzersiz Yapmak Beyni Nasıl Daha İyi Çalıştırıyor?
2. Stresi Yok Edin
Hafıza Dersleri – Öfke veya anksiyete gibi strese neden olan risk faktörleri, zamanla beyninizin hafızadan sorumlu olan kısımlarını yemeye başlayacaktır. En çok beyne zarar veren stresörlerden biri depresyondur ve bu, aslında genellikle yanlış bir hafıza sorunu olarak teşhis edilir çünkü birincil semptomlarından biri konsantre olamamaktır.
Konsantre olamıyorsanız, sürekli olarak bir şeyleri unuttuğunuzu hissedebilirsiniz. Depresyon, kan dolaşımınızdaki kortizol düzeylerini artırır ve bu da beyindeki kortizol düzeylerini yükseltir. Doktorlar, artan kortizolün beynin belirli bölgelerini, özellikle de kısa süreli anıların depolandığı hipokampusu azalttığını bulmuşlardır.
Uzun süreli depresyon, beyninizin yeni bir şeyi hatırlama yeteneğini yok edebilir. Depresyonunuzla ve buna neden olan herhangi bir stres faktörüyle mücadele etmek için profesyonel yardım isteyin; inanın beyniniz size teşekkür edecek.
3. İyi Bir Gece Uykusu Çekin
Hafıza Dersleri – Her gece tutarlı bir şekilde 7 ila 8 saat uyumak, hafızayı nasıl geliştireceğinizi öğrenme görevinizde size yardımcı olacaktır. Uyku sırasında beyin, özellikle REM uykusu sırasında yakın zamanda edindiği bilgilerin hatıralarını güçlendirir.
Yeterince uyumak, uyanma saatlerinde ideal beyin ve vücut işleyişi için gerekli olan tüm gece döngüleri yelpazesinden geçmenize yardımcı olacaktır. Aksine, uyku yoksunluğu anı oluşturma yeteneğinizde büyük bir engel oluşturabilir.
Bir başka yararlı strateji, özellikle yeni bir şey öğrendikten sonra gün içinde kestirmektir. Bu aynı zamanda bu anıları korumanıza, beyninizi şarj etmenize ve daha uzun süre keskin tutmanıza yardımcı olabilir. Ancak uykunuzun uzunluğu da çok önemlidir. Bilim adamları, bir çalışmada, 30-90 dakika şekerleme yapan kişilerin daha iyi kelime hatırlama yaşadıklarını buldular.
4. Beyninizi Besleyin
Hafıza Dersleri – Beynin toplam ağırlığının yüzde elli ila altmışı, milyarlarca sinir hücresini izole etmek için kullanılan saf yağdır. Bir hücre ne kadar iyi yalıtılmışsa, o kadar hızlı mesaj gönderebilir ve daha hızlı düşünebilirsiniz.
Tam da bu nedenle ebeveynlere küçük çocuklarına tam yağlı süt vermeleri ve diyetleri kısıtlamaları önerilmektedir. Beyinlerinin büyümesi ve düzgün çalışması için yağa ihtiyacı vardır. Yağları kaçırmak yetişkin beyni için bile yıkıcı olabilir.
Bu nedenle, sağlıklı bir yağ karışımı içeren yiyecekler yemek, uzun süreli hafıza için hayati önem taşır. Bazı mükemmel yiyecek seçenekleri arasında balık (özellikle hamsi, uskumru ve yabani somon) ve koyu yeşil yapraklı sebzeler bulunur.
Daha harika beyin yemi seçenekleri için bir göz atın:
Beyin Dostu Besinler
Derin yağda kızartılmış yiyecekler açıkça yağ içerir, ancak besin değeri eksiklikleri beyninize veya vücudunuza yardımcı olmayacaktır, bu nedenle önce sağlıklı yiyecekleri ve yağları düşünün.
5. Kahvaltıda Yumurta Yiyin
Hafıza Dersleri – İdeal kahvaltının direği yumurtadır. Yumurta, sinir hücrelerinin glikozu yakmasına yardımcı olan B vitaminleri, nöronları hasara karşı koruyan antioksidanlar ve sinir hücrelerinin optimum hızda ateşlenmesini sağlayan omega-3 yağ asitleri içerir. Hafızayı nasıl geliştireceğinizi öğrenmek istiyorsanız, kahvaltı inanılmaz derecede önemlidir.
Kahvaltınıza eklenecek diğer yiyecekler arasında meyveler, sebzeler ve yağsız proteinler bulunur. Trans yağlardan ve yüksek fruktozlu mısır şurubundan kaçının. Trans yağlar beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurma yeteneğini azaltır ve bir çalışma, trans yağların beyin insülin direncini artırarak beyne gerçekten zarar verebileceğini buldu.
Sabahları sağlıklı bir kahvaltı yapmanın gün boyunca performansı artırdığı gösterilmiştir. Bu önemli yemekten mahrum kalmayın!
6. Kaleme Sarılın ve Yazın
Hafıza Dersleri – Hatırlamak istediğiniz bir şey varsa, yazmak hafızanın en iyi yardımcıdır.
Günümüzde, bir kalem ve kağıtla not yazmak oldukça nadirdir. Sınıfa veya toplantılara gittiğimizde, dizüstü bilgisayarlarımızı alır ve önemli fikirleri işaretlemek için kullanırız. Ancak, son araştırmalar elle yazmak yerine bilgisayar türü dijital notlar almanın, bize yarardan çok zarar verebileceğini öne sürdü.
2014 yılında yapılan bir araştırmada, dizüstü bilgisayarlar yalnızca not almak için kullanılsa bile, kullanımları daha sığ işlemeyle sonuçlandığından öğrenmeye yine de zarar veriyor olabilir. Kaynak
Bir günlük başlatabilir, kendinize e-posta yazabilir veya hatta bir blog tutmaya başlayabilirsiniz. Tüm bu faaliyetler, bilgiyi hatırlama ve ezberleme kapasitenizi geliştirmenize yardımcı olacaktır. En önemlisi, sınıfa ya da büyük bir toplantıya gideceksen, bilgisayar yerine elle not almayı düşünün.
7. Müzik Dinleyin
Araştırmalar, belirli müzik türlerinin hafızadaki bilgileri hatırlamada çok yardımcı olduğunu gösteriyor. Belirli bir şarkıyı veya koleksiyonu dinlerken öğrenilen bilgiler, genellikle şarkıyı düşünerek veya onu zihinsel olarak “çalarak” hatırlanabilir. Şarkılar ve müzik, belirli anıları canlandırmak için ipuçları görevi görebilir. Belleği nasıl geliştireceğinizi öğrenmek istiyorsanız, bu denemek için harika bir şey olabilir.
Müzik dinlemenin, özellikle kelimelerin ezberlenmesine fayda sağladığı gösterilmiştir. Bir çalışma, çevresel sesleri veya sessizliği dinlemenin aksine, bir kelime listesini ezberlerken müzik dinleyen genç yetişkinlerin, kelimeleri hatırlamaları istendiğinde daha iyi performans gösterdiğini buldu.
Müzik dinleme konusunda şu yazıyı da okuyun:
Müzik Temelli Nöro-Eğitim Programlarına İhtiyaç Var!
8. Görselleştirme Kullanın
Bir şeyleri hatırlamak için üzerinde çalıştığınız bilgileri görselleştirin.
Ders kitabınızda görünebilecek fotoğrafçılara, tablolara ve diğer grafiklere dikkat edin. Bir kitap üzerinde çalışmıyorsanız, hatırlamaya çalıştığınız şeyin zihinsel bir görüntüsünü oluşturmaya çalışın. Notlarınızdaki ilgili fikirleri gruplamak için kendi çizelgelerinizi veya şekillerinizi çizmeniz veya renkleri ve vurgulayıcıları kullanmanız da yardımcı olabilir.
Hafıza için bir başka güçlü görselleştirme tekniği de hafıza sarayıdır. Bu, esasen iyi bildiğiniz bir yeri (örneğin, eviniz veya eski bir okul) hayal etmeyi, o yerin ayırt edici özelliklerini zihninizde listelemeyi ve bu özellikleri hatırlamak istediğiniz şeylerle ilişkilendirmeyi içerir. Daha sonra, bilgiyi hatırlamanız gerektiğinde, bilgiyi aklınızda sakladığınız belirli bir odaya veya nesneye gidersiniz ve o size gelecektir.
Bir hafıza sarayı inşa etme hakkında daha fazla bilgi için şu makaleye göz atın:
Hafıza Sarayı Tekniği
9. Başkasına Öğretin
Öğrendiğiniz metni yüksek sesle okumanın hafızayı önemli ölçüde geliştirdiği görülmüştür. Bu fikrin daha da genişletilmesi, psikologların ve eğitimcilerin, öğrencilerin yeni kavramları başkalarına öğretmelerini sağlayarak anlayışı ve hatırlamayı geliştirmeye yardımcı olduğunu keşfetmiş olmalarıdır.
Bir çalışma, bunun özellikle öğrencileri bilgiyi öğretmek için hatırlamaya zorladığı için hafızayı arttırdığına işaret etti.
Bir arkadaşınıza veya çalışma arkadaşınıza yeni kavramlar ve bilgiler öğretin, bu bilgiyi çok daha iyi hatırladığınızı göreceksiniz.
10. Bulmaca Çözün, Okuyun veya Kart Oynayın
Araştırmalar, günlük olarak çapraz bulmaca, okuma veya kart oynamanın, özellikle bunama şeklinde bilişsel gerileme yaşayanlarda hafıza kaybını geciktirmeye yardımcı olduğunu göstermiştir.
Bu yüzden, günlük gazete alın ve hafızanızı güçlendirmek istiyorsanız bulmaca üzerinde çalışın, bir kitap okuyun veya bir solitaire oyununun tadını çıkarın.
Son düşünceler
Şükrü amcanın demek istediklerini şimdi hafıza üzerine çalışan bilim insanları daha güncel olarak ifade ediyorlar. Şükrü amcanın dediği gibi, herkesin hafızayı nasıl geliştireceğini ve beyin gücünü nasıl artıracağını öğrenme yeteneği vardır. Herkes farklı stratejilerin kendileri için işe yaradığını görecektir. Sizin için neyin işe yaradığını anlamak için siz de sayılan teknikleri deneyin.
