Prosedürel Bellek Nedir / İşlemsel Bellek Nedir – Bellek türlerinin tam olarak anlaşılması için öncelikle bahsedilen belleğin tanımlanan bellek türlerinin içindeki konumunun iyi bilinmesi gerekir. Bu anlamda önce prosedürel belleğin hangi bellek tanımının altında yer aldığına bir göz atalım.
Bellek tanımları 1970’li yılların başında şekillenmiştir. Uzun süreli belleğin temel olarak iki farklı bölümden oluştuğu fikri ilk olarak Kanadalı Bilim Adamı Dr. Endel Tulving tarafından 1972 yılında ortaya atılmıştır. Bilimsel çevrelerce kabul gören bu görüşe göre uzun süreli bellek öncelikle “Bildirilebilen Bellek” ve “Bildirilemeyen Bellek” olarak ikiye ayrılmıştır.
Bunlardan “Bildirilemeyen Bellek” veya diğer adıyla “Örtük Bellek” de kendi içinde “Prosedürel Bellek / İşlemsel Bellek”, “Çağrışımsal Hazırlama (Priming)” ve “Klasik Koşullanma / Klasik Şartlanma” olarak üçe ayrılmaktadır.
Özet olarak “İşlemsel Bellek” veya diğer adıyla “Prosedürel Bellek (Procedural Memory)”, uzun süreli bellek türünden biri olan “Bildirilemeyen Bellek (Nondeclerative Memory)” veya diğer adıyla “Örtük Belleğin (Implicit Memory)” üç bileşeninden sadece birisidir.
Bu yazıda “Prosedürel Bellek” veya diğer bir adıyla “İşlemsel Bellek” yakından incelenecektir.
İşlemsel Bellek / Prosedürel Bellek Nedir?
“İşlemsel Bellek” olarak da adlandırılan “Prosedürel Bellek“, farklı eylem ve becerilerin motor hareketlerle nasıl gerçekleştirileceğini içeren uzun süreli “Bildirilemeyen Bellek” türlerinden biridir. Bir başka ifadeyle, belirli şeylerin motor hareketlerle nasıl yapılacağının hafızasıdır.
Bazı beceriler o konuyla ilgili kitaplar okuyarak veya o konuyla ilgili eğitim videoları izleyerek öğrenilemez veya edinilemez. Araba sürmek, bisiklete binmek, ayakkabı bağcıklarını bağlamak ve dans etmek gibi beceriler çok egzersiz ve uygulamayla elde edilen davranışsal olarak otomatikleşen motor hareketlerde geliştirilen prosedürel bellek örnekleridir.
Bir basketbol oyuncusunun çok egzersizle potaya isabetli şut atma işlemi beyinde otomatikleşmiş motor hareketlerle ilgili prosedürel bir bellektir. Oyuncu bunu nasıl yaptığını size “bildiremez“, sadece yapabildiğini gösterir.
Prosedürel bellek, yürüme, konuşma ve bisiklet sürme gibi belirli prosedürlerin motor hareketlerle nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin bilgileri depolayan bellektir. Prosedürel hafıza, motor hareketlerle gerçekleştirdiğimiz süreçlere rehberlik eder ve çoğu zaman bilinçaltı farkındalık seviyesindedir.
İşlemsel Bellek / Prosedürel Bellek Örnekleri
- Bisiklete binmek,
- Araba sürmek,
- Ayakkabı bağcıklarını bağlamak,
- Konuşmak (gramer ve kelime düşünmeden otomatik),
- Yemek yerken yutkunmak,
- Bir bumerangı doğru şekilde fırlatmak,
- Piyano, gitar vb. çalmak,
- Buz pateniyle kaymak,
- Yüzmek,
- Karda kayak yapmak,
- Sporcuların egzersizle geliştirdikleri motor beceriler.
Bildirilemeyen Belleğin diğer türleri olan “Çağrışımsal Hazırlama (Priming)” ve “Klasik Koşullanma / Klasik Şartlanma” için ayrıca aşağıda verilen linklere tıklayabilirsiniz.
Çağrışımsal Hazırlama (Priming) Nedir?
Klasik Koşullanma / Klasik Şartlanma Nedir?
