Probiyotikler – Bağışıklık ve sindirim sağlığının gizli kahramanları olarak da bilinen probiyotikler, bağırsak florasını dengeleyerek sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunan yararlı mikroorganizmalar olarak tanımlanır. Doğal olarak fermente gıdalarda ve takviye formunda bulunan bu faydalı bakteriler, bağışıklık sistemini güçlendirmekten, besin emilimini artırmaya kadar pek çok önemli işlev üstlenir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, probiyotiklerin yalnızca sindirim sağlığıyla sınırlı kalmayıp, zihinsel sağlık, bağışıklık sistemi ve hatta kronik hastalıklar üzerinde de olumlu etkiler yaratabileceğini göstermektedir.
Bağırsaklarımızda trilyonlarca bakteri yaşar ve bu bakterilerin dengesi, genel sağlığımız üzerinde belirleyici bir rol oynar. Kötü beslenme alışkanlıkları, stres, antibiyotik kullanımı gibi faktörler bağırsak mikrobiyotasını bozarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. İşte tam da bu noktada probiyotikler devreye girer; bağırsak dengesini koruyarak zararlı bakterilerin çoğalmasını engeller ve vücudu hastalıklara karşı daha dirençli hale getirir. Bu yazıda, probiyotiklerin sağlık üzerindeki etkilerini bilimsel veriler ışığında ele alacak, hangi besinlerden alınabileceğini ve nasıl en iyi şekilde faydalanılabileceğini inceleyeceğiz.
Bağırsaklarımız İkinci Beynimiz mi?
Araştırmalar, “bağırsak-beyin ekseni” adı verilen bir beyin-bağırsak ortaklığından söz ediyorlar. Ve bağırsak ve beynin birbirine bağlı olduğunu belirtiyorlar. Beyin ve bağırsak, sindirim sistemindeki sinir sistemi ile beyindeki merkezi sinir sistemi arasındaki biyokimyasal sinyallerle birbirine bağlanır. Beyin ve bağırsak arasındaki sinir bağlantısını sağlayan ise vücuttaki en uzun sinir olan vagus siniridir.
Bağırsak “ikinci beyin” olarak adlandırılır, çünkü hepsi ruh halini düzenlemede önemli bir rol oynayan serotonin, dopamin ve gama-aminobütirik asit gibi beyinle aynı nörotransmitterlerin çoğunu üretir.
Aslında, serotoninin % 90’ının sindirim sisteminde yapıldığı tahmin edilmektedir.
Bağırsakları etkileyen şey genellikle beyni etkiler ve bunun tersi de geçerlidir. Beyniniz sorun hissettiğinde (savaş ya da kaç tepkisi) bağırsağa uyarı sinyalleri gönderir; bu nedenle stresli olaylar sinir veya üzgün mide gibi sindirim sorunlarına neden olabilir (Korkudan altına çiş edenlerin durumu gibi).
Madalyonun bir yüzünde, hassas bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı veya kronik kabızlık gibi sindirim sorunları kaygı veya depresyonu tetikleyebilir.
Beyin bağırsak ekseni şöyle de çalışır:
Örneğin, bağırsağınız, beyne yemek yemenin zamanı geldiğini söyleyerek iştahı düzenlemeye yardımcı olur.
Yemekten yaklaşık 20 dakika sonra, bağırsak mikropları iştahı baskılayabilen proteinler üretir. Bu da insanların kendilerini tam olarak aç hissetmeye başlaması için geçen süreye denk gelir.
Probiyotikler bağırsak-beyin eksenine nasıl sığabilir?
Bazı araştırmalar probiyotiklerin ruh halini ve bilişsel işlevi artırmaya ve stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Örneğin, 10 Kasım 2016’da çevrimiçi yayınlanan Frontiers in Aging Neuroscience tarafından yapılan bir çalışmada, 12 hafta boyunca dört probiyotik bakteri türü ile süt alan Alzheimer hastalarının, normal süt içenlere kıyasla, bilişsel bozukluğu ölçen bir testte, daha iyi puan aldığını tespit etti.
Gastroenteroloji dergisinde 2013’te yayınlanan küçük bir çalışma, dört hafta boyunca günde iki kez probiyotik karışımı ile yoğurt yiyen kadınların, bir kontrol grubuna kıyasla öfkeli ve korkmuş yüzlerin görüntülerine maruz kaldıklarında, daha sakin kaldıklarını buldu.
Yoğurdun kerameti: MRG’ler, ayrıca yoğurt grubunun iç vücut hislerini ve arzuları işleyen beynin insula bölgesinde daha düşük aktiviteye sahip olduğunu bulmuşlardır. Bu da yoğurt grubunda daha fazla sükunet sağlıyordu.
Probiyotiklerin bağırsak-beyin ekseninde oynadığı kesin rolü belirlemek için henüz çok erken, çünkü bu araştırma hala devam ediyor.
Probiyotikler sadece daha sağlıklı bir bağırsak değil, aynı zamanda daha sağlıklı bir beyni de destekleyebilir.
