Özür Dilemek – Zaman zaman dilime dolanan bir İngilizce deyim var. Diyor ki; “Life is full of risks; why not take them!” (Hayat risklerle doludur; neden onları almıyorsun?”) O halde riski azaltmak için risk almanız lazım. Aksi takdirde riskler daha da kabaracaktır.
Hayatımız öylesine risk dolu ki, birinden kaçsanız diğerine yakalanırsınız. İşlediğimiz hatalar risk davranışlarının başında geliyor. Çünkü başımızı farklı tehlikelere sokabilir. Risk olmadan hata yapamazsınız ve gelişemezsiniz. Gelişmek için hatalardan ders almak faydalıdır. Ancak, tüm hataları sizin işlemeniz gerekmiyor; başkalarının işlediği hatalardan da faydalanın.
Hata varsa özür de dilenmelidir. Hatadan ders almanız için mütevazı olmanız şarttır. Mütevazı bir insan hata işlediği şahıslardan özür dilemesini de bilmelidir. Yoksa şu olmamalıdır; her hatada özür dileyip, aynı hataları tekrarlamak; çünkü bu bir aptallık olur.
Özür sunma sadece sizden daha güçlü veya daha büyüklere değil; çocuklara karşı da dilenmelidir. Özellikle kendi çocuklarınıza… Ben bazı büyüklerin başkalarının çocuklarından özür dilediğini gördüğüm halde, kendi çocuklarına karşı özür dilemediklerini görüyorum. Bu ebeveynler, muhtemelen çocuğunun tapusunun kendisine ait olduğunu sanıyorlar. Oysa gerçek manada hak edilerek dilenen bir özür, sizin çocuklarınızla gerçek bir iletişim kurmanıza yardımcı olur.
Gerçek Özür Nedir?
Özür sunmanın önemli olduğunu düşünüyorum. Ancak, ebeveynler olarak sık sık kullanmaya meyilli olduğumuz türden özürler değil. Bu ebeveynler şöyle diyorlar:
“Üzgünüm…ama” (Şartlı özür, baskıcı özür)
“Üzgünüm ama şimdi uyuma zamanı” (Yapay özür, emrimi tut mesajı veriyor.)
“Treni, Buğra’ya attığın için üzgünüm, şimdi ara vermelisin.” (Suçu üzerime alıyorum.)
Bu özürler tamamen yapay veya yapmacık, değil mi? Bunlara “sinir yumuşatıcı” deniliyor.
Özür dileme erdemi gösteren ebeveynlerin bu davranışlarının çocuklarına etkisi?
Gerçek özür, bebeklere ve küçük çocuklara bile söylenmelidir. Bu erdemi gösteren ebeveynlerin çocukları da inanılmaz derecede kibar ve dost canlısı olacaktır.
Özür dilemeyi ve affetmeyi nasıl bilebiliriz?
Bunlar aslında yaşayarak öğrenilen, bazıları hayatın sert yumruklarıyla düzeltilen davranışlardır. Onu yaşayarak öğreniyoruz.
Gerçek bir özür, yetişkinin neyi yanlış yaptığını, bir çocuğun anlayabileceği basit terimlerle, “Sana bağırdım ve bunu yapmamalıydım; bunun için üzgünüm.” (Mazeret yok – örneğin, bu gerçek bir özür değil.)
“Bağırdığım için üzgünüm, ama öfke nöbetine takıldım.”
“Özür dilemek” neler kazandırır?
Yetişkinler ve çocuklar arasındaki gerçek özürler üç önemli kazanım sağlar:
Birincisi, çocuklara doğru ile yanlış arasındaki farkı nasıl ayırt edeceklerini gösterir ki, buna vicdan denir ve işe yarar.
İkincisi, gerçek özür yetişkinlerin çocuklarıyla gerçek bir ilişki kurmasına yardımcı olur; bu ilişkide her iki kişi de bazen hata yapabilir. Hataları onarmak ilişkiyi yeni bir düzeye taşıyabilir ve çoğu, zaman alıcıdır.
Üçüncüsü ise, gerçek bir özür sunmak çocuklara, hatta küçük çocuklara bile, eylemlerinin sorumluluğunu nasıl üstleneceklerini ve nasıl affedeceklerini öğretir. Bağışlamada güç, sevgi ve cömertlik vardır.
Hataları Onarmanın Önemi
Her ebeveynin bir kırılma noktası vardır. Ama işin sırrı şudur:
Bu anlar önemli olsa da, yanlış adımınızı düzeltme şekliniz –çoğu kere- daha da önemlidir. Atasözümüzün dediği gibi, kaş yapayım derken göz çıkarmayın.
Gerçek bir özür;
- Hatanızın sorumluluğunu üstlendiğinizde,
- Daha iyisini yapacağına söz verdiğinde,
- Af dilediğinizde
Seni kendine çeken ve her gözyaşını onarabilen bir ipliktir.
Hata yapmayın!
Neye üzüldüğünüzü biliyorsanız, özür sunmak daha da kolaydır. Çünkü özür beyan etmekle hatanın farkında olduğunuzu ilan etmektir ve bu harika bir erdemdir. Çünkü özür sunmaya insanı dürten temel etken vicdandır. Bu, çocuklar için olduğunda daha da önem kazanıyor; çünkü onlar büyüdükçe duyguları da bir o kadar büyüyor; küçükken yaşanılan olumsuz hatıralar beyindeki yerini sağlamlaştırıyor.
