Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Çeşitli aletlerle dolu bir malzeme çantanız olsa, içindeki çeşitli aletleri herhangi bir tamir işinde rasgele kullanır mısınız? Mesela, su damlatan bozuk bir musluğu elektrik kontrol kalemiyle mi tamir edersiniz? Ya da bir elektrik prizini su anahtarıyla mı sökersiniz? Kırılması kolay bir cam çerçeveyi çekiçle mi düzeltirsiniz? Kısacası onları rastgele yerlerde kullanır mısınız?
Cevabınızın ne olduğunu biliyorum; verilmesi gereken cevap çünkü düşündüğünüzdür.
Oysa insan beyni, bir tamirci çantasından daha önemli ve daha duyarlı aletlerle doludur.
Bu bakımdan eğitim sistemimizin en kritik ihtiyacı şudur:
Öğretmenlerin, öğrencilerin öğrenme davranışında en güçlü öğrenme aracı olan beyinlerini en iyi şekilde nasıl kullanacakları konusunda onlara rehberlik etmelidir.
Bunun için tabi her öğretmen, kendi mesleki alanıyla ilgili olarak beynin nasıl işlediğini bilmelidir.
Beyin Gücünü Geliştirme için 6 Temel Çaba
Öğretmenler Öğrencilerde Beyin Farkındalığını Uyandırmalılar
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Eğitimciler olarak sorumluluğumuz öğrencileri farklılaştıran öğrenme davranışlarında onlara el uzatmaktır. Öğrencileri güçlendirmek istiyorsak, onlara kendi bilişsel ve duygusal sağlıklarını ve öğrenme biçimlerini nasıl kontrol edebileceklerini de uygulamalı olarak göstermeliyiz.
Öğrencilere beynin nasıl çalıştığını öğretmek onlar için “Beyin farkındalığı” yolunda çok büyük bir adımdır. Genç öğrenciler bile beyinlerini daha verimli bir öğrenmeye hazırlamak için stratejiler öğrenebilirler.
Öğretmenler
Beyni
Fakülte Yıllarında Fark Etmeliler
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Çoğu öğretmen fakülte yıllarında bile beyin-öğrenme ilişkisinin farkında olmadan mezun oluyor. Fakültede de hocalarımızın beyin-öğrenme bağlamında öğrencilerine bu konuyu işlemlidirler. Eğitim psikolojisi alanında sanıyorum bu içerikler var.
Öğretmen adayları, öğretmenliğe başlayıp, sınıfa girip öğrencilerinin nasıl öğrendiklerini gözlemlediklerinde, öğrenci farklılıklarını hemen göreceklerdir. Beyin temelli öğretim stratejileri hakkında deneyimli olmaları daha az emekle daha fazla sonuç almak anlamına gelecektir.
Öğrencilerini beyinle ilgili temel bilgileri öğrenme sürecine dahil etmekle, öğrenmenin kolaylaştığını gören öğretmenlerin, kendilerine daha fazla özgüven duyacakları açıktır.
Öğrenciler prefrontal kortekslerini, öğrendiklerini zihinsel olarak manipüle etmek için kullanmayı öğrenirlerse dendritleri ve sinapsları çoğalacaktır. Öğrendiklerini tekrarlamaya gerek kalmadan da öğreneceklerdir.
Beyin ve öğrenme konusunda bilgisiz veya ön yargılı olan çocuklarda hiçbir şeyin değişmeyeceğine dair inançları değiştirmek zor ama mümkündür.
Pek çok çocuk ve hatta bazı ebeveynler ve öğretmenler, zekanın doğuştan geldiğine inandıkları için bu yanlışa düşüyorlar. Ancak beyin üzerinden öğrenme yaklaşımı sergilenirse yanlış düşündüklerini anlayacaklardır.
Beyin Filtreleri: Çocuğun Beynine Doğru Şeyler Girsin
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Beynin filtreleme sisteminde üç temel unsur vardır: Retiküler aktivasyon sistemi, Limbik sistem ve Dopamin.
Retiküler Aktivasyon Sistemi (RAS) Beynin nöron ağlarının bulunduğu yerdir. Bu merkez, bir filtre gibi sadece belli bilgilerin beyine geçmesine izin verir.
Bilginin beyne geçmesi ve kalıcı olması için limbik sistemin ve dopaminin desteği gerekir. Ayrıca derse odaklanmaları ve olumlu bir ruh hali içinde olurlarsa öğrenme daha da kolay olacaktır. Öğretmenler özellikle odaklanma ve olumlu ruh halini sağlayacak bir sınıf ortamı oluşturmalıdırlar.
Farkındalığı artırmak için öğrencilerin, kendilerini mutlu, sakin ve güvende hissetmeleri önemlidir.
Görselleştirin
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Öğrenciler görselleştirmeye ne kadar çok önem verirlerse ve pratik yaparlarsa, hafızayı tutan sinir ağı da o kadar güçlü olur. Sonunda öğrenciler kendilerini stresli hissettiklerinde kolaylıkla o anıya dönebilirler. O güvenli yere geri dönmek, öğrencilerin birisinin sunduğu yeni bilgilerin filtrelenmek yerine düşünen beynine kaydedilmesine izin verir.
Öğrenciler, onlara tarihsel olayları görselleştirmeleri, sözcüklerin anlamlarını tasvir eden resimlerle resmetmeleri için rehberlik ederseniz, mesela, “dans eden sayılar” ile matematik prosedürlerini akli gözde uyguladıklarında, öğrendikleri konuyu kolayca keşfedeceklerdir.
Nefes Egzersizleri Yapın
Bir sınava veya zorlu bir derse başlamadan önce öğrencilerin rahat nefes alıp vermelerini sağlayınız. Nefes egzersizleri, öğrenciler daha sakin, daha uyanık ve daha odaklı hissettiklerini ve daha fazlasını anladıklarını ve hatırladıklarını bildirirler.
Nöroplastisiteye İnanın
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Öğrenciler, beynin ve zekanın gelişebileceğine inanmaları için onlara nöroplastisiteyi tanıtın. Yani, deneyimler edinerek bir şeyler öğrenirken beynin nöronlar arasında yeni bağlantılar kurabileceği gerçeğini öğretin.
Daha sonra yeni bilgileri hatırlayarak, uygulayarak, görselleştirerek veya kullanarak bu bağlantıları güçlendirebiliriz. Onlara bilimsel dergilerden derlediğiniz beyin taramalarını gösterin. Dendrit adı verilen hücresel projeksiyonlarla nöronlar arasında oluşan bağlantıların diyagramlarını ve kil modellerini yapın. Mesela, bir öğrenci, yeni bir şey öğrendiğinde ve sonra yeterince uyuduğunda, beynindeki dendirtlerin de büyüdüğünü gösterin.
Hatta yalnız sınıfta değil, elinizdeki bu dendirt görüntülerini çoğaltıp öğrencilerin ailelerine de gönderin. Öğrencileri aile üyelerine bu fotoğrafların arkasındaki nöroanatomiyi açıklamaları için görevlendirin.
Beyne Egzersiz Yaptırın
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Öğrenci ne kadar çok pratik yaparsa, en güçlü öğrenme aracı olan beyni o kadar keskin olur.
Fiziksel egzersizlerde görülen fiziksel kas gelişimi, beyne uygun yapılan egzersizlerle de beyin kasları gelişecektir.
Mesela, basket takımındaki öğrenciler, bir basketbol şutunu potaya atmaya ne kadar çok çalışırlarsa veya bale için performans provalarını ne kadar çok tekraralarsa, becerilerinin o kadar gelişeceğini bilirler.
Bir öğrenci bir kitabın kafa karıştırıcı bölümlerini tekrar okuduğunda, zorlandığında, pes etmeyip ısrarla çözüm aradığında beyin bu bilgiyi işlemede daha iyi hale gelir. Çünkü böyle bir tekrarla daha fazla nöron çoğalacaktır. Yetmez, buradan diğer nöronlara bağlanır ve nöronlar birbirlerine sinyal göndermede daha verimli hale gelir.
Dinlenme Aralıkları Verin
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Öğrencilerle programlanmış kısa molalar verin veya öğrenmeyi zevkli bir şeye bağlama gibi stratejileri uygulayın. Çünkü dopamin ve duyguları izleyen amigdalanın rolü nedeniyle beyin işlevini geliştirir. Bunu da çocuklarla doğrudan göstererek konuşun.
Farklı koşullar altında (müzikli ve müziksiz, yatakta veya masa başında çalışma vb.) deneyler yapma, neyin en iyi çalıştığına dair kendi verilerini toplama ve verileri karşılaştırma çocukların beynine iyi gelecektir.
Öğrenciler, ayrıca, çaba düzeyleri ile hedeflerine ulaşma arasındaki ilişkiyi de çizmelidirler.
Bir okulda tüm öğretmenler bu konuda eğitilmeli ve el birliği içinde uygulamalar yapmalıdırlar. Yoksa bazı öğretmenler bu konuda uygulamalar yaparken, diğerleri yapmazsa, öğrenciler de arada kalacaklar ve muhtemelen kolay olanı yani yapmamayı tercih edeceklerdir.
Okulda Uygulama Yapın
Sezon başlarken aslında bu konuya bir hafta ayrılsa tüm okul geleceğini daha iyi görme şansı bulacaktır. İlk atılacak adımlar, çocuklarda beyin farkındalığı oluşturmak olmalı; hatta okulun ilk haftasını “Kendimin farkındayım” gibi bir motto ile sınıflarda bu konulara zaman ayrılması isabetli olacaktır.
Sorular Sorun
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Sorular, öğrencilerin beyin işlevini anlamalarını derinleştiren tartışmalara yol açar. Örneğin, “Neden nöronlar (beyindeki sinir hücreleri) deri ve kan hücreleri gibi kendilerini değiştirmiyor?” sorusu nöronların hatıraları depoladığı gerçeğini güçlendirir.
Beyin işlevini öğrendikçe, öğrenciler bu yeni bilginin okula karşı tutumlarını, çalışma alışkanlıklarını ve kendi zekalarını değiştirme yeteneklerini nasıl etkilediğini bir kenara yazarlar.
Yıl boyunca, beyin işlevi ile ilgili hatırlatmaları öğretim stratejilerine dahil edin. Örneğin, daha fazla dendrit büyümesinin, bir kişinin öğrendiği yeni bilgileri sinir ağlarına nasıl bağladığını ve bilgiyi sağlamlaştırdığını açıklayın.
Yeni öğrenilen materyalin provası dendritleri uyarır. Yeni bir kavramı tartıştıktan sonra, öğrencilere yeni bilgilerin özetlerini öğrenme günlüklerinde kendi sözcükleriyle yazmalarını sağlayın; bu özetlere dendirtyazım diyebiliriz.
Öğrenciler Sorumluluk Almalı
Öğrencilerde Beyin Farkındalığı – Beyin işleyişiyle ilgili tartışmaların, doğrudan öğrencilerin kendi öğrenmelerinden sorumlu olmaları açısından harika sonuçlar vereceğini göreceksiniz.
Bu çerçevede eğitim veren bir ABD okulunda bir kız öğrenci şunları yazmıştı: “Şimdi ders çalışırken ve iyi bir gece uykusu çektiğimde büyüyen dendritleri biliyorum.”
“Şimdi, televizyon izlemeye mi yoksa notlarımı gözden geçirmeye mi karar verirken, kendi kendime, eğer gözden geçirirsem beyin hücrelerini büyütme gücüne sahip olduğumu söylüyorum. İncelemeyi yapıyorum çünkü beynimin daha kapsamlı büyümesini istiyorum. Zaten beynim çalışıyor ve gerçekten kendimi iyi hissettiriyor.”
Öğrencilerin beyinleri hakkında ne kadar ilgilendiklerini ve öğrenmeye artan motivasyon ve daha iyi çalışma alışkanlıklarıyla nasıl tepki verdiklerini gördükten sonra, beynin bilgiyi nasıl işlediğine dair talimatın müfredata dahil edilmesi gerektiğine inanmamak mümkün mü?
Öğrencilere beynin çalışma mekanizmasını öğretmek ve onlara bu mekanizmayı daha etkili bir şekilde çalıştırmak için kullanabilecekleri yaklaşımları öğretmek, öğrencilerin daha zeki, yaratıcı ve güçlü bir beyin yaratabileceklerine inanmalarına yardımcı olur.
Ayrıca onlara duygusal farkındalık ve fiziksel sağlık için çabalamanın, en iyi şekilde işleyen bir beyni korumanın bir parçası olduğunu gösteriyor. Böylelikle beyin işleviyle ilgili talimat daha akıllı öğrencilere olduğu kadar sağlıklı yetişkin öğrenenlere de yol açacaktır.
