Motivasyon Psikolojisi – Bir dostum para kazandığı zaman, bir şarkıdan uyarladığı sözleri şöyle mırıldanırdı: “Parasız yaşayamam. Motivasyonsuz yaşayamam!..” Para onu acayip motive ediyordu; herkesi motive eden farklı nedenler olsa da, en büyük motivasyon etkisini onda “sıcak para”ydı. Üstelik ülke ekonomisinin paramızı pul ettiği bugünlerde…
Paranın pul olması bir yana, motivasyonun bizzat kendisi insanların hayatında önemli bir itici güçtür. Hayatımızı her yönden etkileyebilir. Motivasyon öyle bir iksirdir ki, kişinin motivasyon düzeyi veya motivasyon eksikliği, onun başarı düzeylerini belirleyebilir.
Motivasyon deyince aklıma futbol takımları gelir. Lionel Messi veya Cristiano Ronaldo gibi dünyanın en başarılı golcülerine baktığımızda, bu golcülerin motivasyonları olmadığında nasıl da çuvalladıklarını görürsünüz. En zayıf takımların en güçlü (öyle inanılan) takımları yenmelerindeki sırrın ne olduğunu düşünüyorsunuz? Elbette motivasyon; hatta bu motivasyonun kaynağı, futbolcunun taraftarlarınca izlendiği yönündeki bilinci onu güdülüyor.
Motivasyonu olan bir serçe bir kartala meydan okuyabilir. Civcivlerini kurtarmak amacıyla ite saldıran anne tavuğun bu cesaret dolu davranışının kaynağı yine motivasyondan başkası değildir.
Bu yazıda “motivasyon” ve “motivasyon psikolojisi” kavramlarını göreceğiz. İnsanları harekete geçiren altı psikolojik motivasyon aracını da inceleyeceğiz. Ayrıca, nasıl motive olabileceğiniz konusunda bazı ipuçlarını gözden geçirip, motivasyonun neden bu kadar güçlü olduğunu keşfedecğiz.
Motivasyon Nedir?
Araştırmalar, motivasyonun birçok tanımı olduğunu göstermektedir. Oxford Sözlüğü bunu çeşitli şekillerde tanımlamaktadır: Kaynak-1
Motivasyon Nedir?
“Kişinin geçerli bir sebebi veya sebepleri çerçevesinde amaçlarına uygun şekilde hareket etmesidir.”
“Birinin bir şey yapma konusundaki genel arzusu veya genel isteğidir.”
“Motivasyon, hedefe yönelik davranışı başlatan, yönlendiren ve sürdüren süreçtir.”
Bu tanımlardan şunu anlıyoruz ki; yaptığımız işin arkasındaki itici güç ve hedeflere ulaşmanın temel bileşeni motivasyondur.
Motivasyon Türleri
İki temel motivasyon türü vardır: Dışsal Motivasyon ve İçsel Motivasyon.
Dış Motivasyon Nedir? / İç Motivasyon Nedir?
Dışsal motivasyon, genellikle ödül gibi bireyin,dıştan etkilenmesiyle bir sonuca ulaşmak için harekete geçme durumudur.
İçsel motivasyon, başarı veya amaç duygusu için içsel dürtü veya doyumdur. Araştırmalar, ikisinden daha etkili olanın, en iyi sonuçlara yol açan “içsel motivasyon” olduğunu belirtir. Kaynak-2
İçsel motivasyon başka şekillerde de tanımlanmıştır:
İç motivasyon bazen hayatta bir etki bırakmak içgüdüsünün sonucu da olabilir.
Motivasyon Psikolojisi Nedir?
Motivasyon Psikolojisi – Amerikan Psikoloji Derneği (APA), psikolojiyi “zihin ve davranışın bilimsel çalışması” olarak tanımlamaktadır. Kaynak-3 Motivasyon psikolojisi motivasyonun arkasındaki güçlerle ilgili dört yaklaşıma dikkat çekmektedir. Aşağıda sıralanan bu dört gücün içsel mi dışsal mı olduğunu tahmin etmeye çalışın.
Motivasyonun Arkasındaki Güçler
1-) Para ve ödüller – Bazı insanlar, servetlerini çevrelerinde gösterebilmek için mümkün olduğunca çok para kazanmaya yönlendirilir. Bazıları parayı ailelerine bakmak için bir gereklilik olarak görür. Dışsal mı, İçsel mi?
2-) En iyi olma arzusu – En iyi olmanın temel faktörü en iyi olmaya hazır olma isteğinden kaynaklanmaktadır. Dışsal mı, İçsel mi?
3-) Başkalarına yardım etmek – Albert Einstein bunu en iyi şekilde “Burada olmamız için başkalarına yardım etmekten başka bir neden bulamıyorum” yazdığında söylemişti. Einstein’in bu sözü içsel mi dışsal bir motivasyon mudur?
4-) Güç ve şöhret – Temel hedefi meşhur olmak olan insanlarr olduğu gibi, şöhrete ulaşan çok sayıda insanın amacı meşhur olmak değildir. Onların çoğu işlerini en iyi şekilde yaptıkları için meşhur olurlar. Peki, bu durum içsel mi, dışsal bir motivasyon mudur?
Motivasyon Neden Bu Kadar Güçlüdür?
Dışsal motivasyonun amacının, insanları çok güçlü bir itici güç olan içsel motivasyona ulaştırmak olduğuna inanıyorum. Aşağıda, içsel motivasyonun güçlü olmasının 4 temel nedeni bulunmaktadır. Kaynak-4
1-) Kalıcı Başarı Önemlidir, “Saman Alevi” Gibi Olmayın!
Motivasyon Psikolojisi – Kolay işlerde başarılı olmak mı daha değerli, zor ve engellerle dolu bir sürecin sonunda elde edilen başarı mı? Saman alevi gibi başarılar sönmeye mahkumdur; asıl olan kalıcı olmasıdır. Hatta başarısızlıklar onların motivasyonlarının yakıtı olmuştur.
Başarıları kalıcı olan insanlar güçlü bir “Başarısızlık Katsayısı” geliştirip, o deneyimlerinden bir başarı kulesi inşa ederler. Kaybetmeyi sürecin bir parçası olarak değerlendirirler.
2-) Motivasyon Katılımcılığı Artırır
Motivasyon Psikolojisi – Anadolu’da bir söz vardır, “Marifet iltifata tabidir.” İnsanların becerileri ve bilgi birikimleri kendisine değer verildiğinde veya becerileri takdir edildiğinde daha fazla yükselecektir.
Kuvaas ve Dysvik, araştırmalarında, “içsel olarak motive olmuş çalışanların, işlerine daha fazla katılma ve işlerine daha fazla dahil olma ve ayrıca sorumluluk almaya daha fazla hazır olma olasılığının daha yüksek olduğunu” buldular. Kaynak-5
Tüm büyük sporcular çalışmak için kendilerini motive ederler. Tüm spor dallarında geçerli yakıt sporcunun yeterli motivasyona sahip olmasıdır. Seyircisiz oynanan herhangi bir spor müsabakası ile seyircili oynanan bir müsabakadaki oyuncu performansını fark ettiniz mi?
3-) İdeal Motivasyon İçsel Olanıdır
Motivasyon Psikolojisi – Bektaşi babasının dediği gibi, “istek şart!” Her konuda, her uğraşta “istek şart!” Bu içten gelen bi istektir; tüm yüreğini ortaya koyma isteğidir bu. İşin özü; öğrenmeye istekli değilseniz, kimse size yardım edemez. Öğrenmeye kararlıysanız kimse seni durduramaz.
4-) Daha İyi Performans, Daha Çok İçsel Motivasyonla Sağlanır
Motivasyon Psikolojisi – İçsel olarak motive olduğumuzda, üstlendiğimiz her görevde mükemmel bir çaba gösteririz. Mükemmellik bir yolculuk, motivasyon (şevk) ise onun bineğidir.
Motive Olmanın 4 Yolu
Motivasyon Psikolojisi – Motivasyonla ilgili olarak kullanabileceğiniz bazı psikolojik faktörleri de göz önünde bulundurmanız gerekir. Size bu bölümde motive olmanın yollarından bazı ipuçları vermek istiyorum:
1-) Ödülleri/Teşvikleri Dikkatli Kullanın!
Birilerini gaza getireceğim diye, övmeyi veya teşviki rastgele kullanmayın. Ödüller konusunda dikkatli olun. Kişiyi değil “çabasını övün.” Bunu en çok, çocukların eğitimi ile ilgili olarak, farklı makalelerde de yayınladık. Demek ki çocuk-büyük fark etmiyor.
2-) Hayatın Zorlukları Motivasyonunuzu Bozmamalıdır!
Zorluklardan söz ettik; yalnız onlarla mücadele ederken çok akıllı davranın. Zorluklar minimum düzeyde yeteneklerinizi geliştirir, maksimum düzeyde sizi uçurur. Anadolu’da şöyle bir söz vardır; “Kartalın serçeyi yemek için ona musallat olması, serçenin uçma yeteneğini geliştirir.“
Başarı sürecinde başarısızlıklar yaşamış insanların yaşam öykülerini okuyun.
3-) Kontrolü Elinize Alın!
Üstlendiğiniz çoğu proje ekip çalışmasını gerektirir ve bir ekibin parçası olduğunuzu ve asıl amacınızın ekibin başarısına katkıda bulunmak olduğunu anlamak önemlidir. Bir zincirin gücü en zayıf halkası kadardır. Siz de takım arkadaşlarınızın başarısına ortak olmak istiyorsanız kontrollü olun.
4-) Sonuca Değil Sürece Odaklanın!
Hayat çok basamaklı bir merdivendir. Her basamak bir üsttekinin başlangıcı, bir alttakinin sonucudur. Nihai hedef en üst basamağa çıkmaktır. Burada odaklanmanız gereken nokta son basamak değil, o an üzerinde durduğunuz basamaktır; dikkatli ve sağlam basmalısınız. Bunu her basamakta göstermelisiniz. Eğer dikkat etmezseniz ayağınız kayar ve düşersiniz. Son basamağa ulaşma şansınız ortadan kalkacaktır.
Hayat da böyledir. Odak noktanız, nihai hedef değil, o an gereken süreçtir. Zaten sonuç kendiliğinden gelecektir. Yani nihai hedefinize zaten ulaşmış olursunuz. Başarıya ulaşmak için yapmanız gereken şeylere konsantre olamazsanız, asla başarılı bir sonuca varamazsınız.
Sonuç: Boşverin Dışsal Motivasyonu; İçsel Motivasyonu Kuşanın!
Motivasyon psikolojisi, hayatta başarılı olmamız için ihtiyaç duyduğumuz zihniyet türü hakkında bize fikir verir. Mükemmelliğin peşinden gidenler, herhangi bir organizasyondaki en güçlü ve en üretken insanlardır. Dışsal motivasyona ihtiyaç duymazlar çünkü içsel olarak kendilerini yönlendirmeyi başarmışlardır.
Peki, ya siz?
Tavsiye Edilen Makaleler:
Reklamlar ve Motivasyon – Motivasyon Kullanımını Reklamlardan Öğrenin!
Motivasyon Büyüsü – Hayatı Yaşamaya Değer Kılan Sır Nasıl Çalışır?
