Kitap Okumanın Faydaları – Kitap okumanın bilimsel faydalarını anlatan çok sayıda araştırma ve bilimsel çalışma vardır. Bu konuyu özetleyen bir çalışmamızı 10 başlık halinde daha önce yayınlamıştık (Bakınız: Kitap Okumanın Bilimsel Faydaları)
Bu makale ise spesifik olarak kitap okumanın faydalarına, özel olarak beyin üzerindeki etkilerine yoğunlaşmaktadır.
1-) Okumak Beyinde Nöron Bağlantılarını Güçlendiriyor
Okumak, beyinde yeni bağlantılar kurulmasını sağlıyor. 2013 yılında yapılan bir araştırma, roman okumanın beynin dil işlemeyi kontrol eden bölümlerini geliştirdiğini ortaya çıkardı.
Ayrıca beynin duyusal bilgiyi işleyen ve dokunma duyumlarının işlendiği yer olan iki taraflı somatosensoriyel kortekste de uzun vadeli değişiklikler yarattı.
New York’ta bir klinik psikolog olan Sabrina Romanoff, okumanın beyinde nörojenez olarak bilinen bir süreç olan nöronlar yarattığını söylüyor. Nöronlar, beynin farklı bölgeleri arasında mesaj gönderen ve bilgi aktaran hücrelerdir.
Romanoff’a göre, anlatılanları özümlemek için düşünme, değerlendirme ve çaba gerektiren materyalleri okumak, beyninizde yeni nöronların oluşmasına yol açıyor. Bu nöronların aynı zamanda hem birbirleriyle hem de eski ağlarla yeni nöron bağlantılarını arttırdığını vurgulayan Romanoff, bu durumun beyindeki işlem hızını da arttırdığına vurgu yapıyor.
2-) Okumak Hafızayı ve Konsantrasyonu Geliştiriyor
2013 yılında yapılan bir araştırma, kitap okuyanların yaşamlarının erken ve sonraki dönemlerinde okumayanlara göre daha az hafıza kaybı yaşadığını buldu.
Biliş, öğrenme, hatırlama ve yargılama yeteneğini içerir. Dikkat ve hafıza, bilişsel işleyişin yaştan etkilenmesi en muhtemel iki yönüdür. Bilim insanları okumanın yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi önemli ölçüde engelleyebileceğine ve bilişsel işlevleri koruyabileceğine inanıyor.
2020’de yayınlanan 14 yıllık büyük bir araştırma, haftada bir veya daha fazla kitap okuyanların 6 ve 14 yıllık aralıklarla bilişsel gerileme yaşama olasılığının daha düşük olduğunu ortaya çıkardı. 14 yaşından sonra, daha sık kitap okuyan yaşlı kişilerin, daha az kitap okuyanlara kıyasla bilişsel gerileme riski daha düşük çıktı.
Okumak, demans riskini düşürmektedir. 2018 yılında Çin’de yapılan çok geniş kapsamlı bir araştırma, beş yıl boyunca 65 yaş ve üzeri insanları izledi. İleri yaşlarda okuma gibi entelektüel faaliyetlere katılımın demans riskini azalttığını buldu.
3-) Okumak Stres Seviyesini Azaltıyor
Araştırmalar sadece 30 dakika kitap okumanın stresin fiziksel ve duygusal belirtilerini azaltabildiğini buldu.
2009’da tam zamanlı lisans öğrencileriyle yapılan küçük bir çalışma, yoganın, mizahi videoların ve okumanın stres düzeyleri üzerindeki etkilerini karşılaştırdı. 30 dakika boyunca makaleler okuyan öğrencilerin kalp atış hızı ve kan basıncı gibi fiziksel stres belirteçlerinde aktiviteye başlamadan önceye kıyasla bir azalma yaşadıkları tespit edildi. Ayrıca stres anketlerinde daha düşük puanlar aldılar.
Çalışma, “nötr” okuma materyalinin -yani, güçlü bir duygu uyandırmayan okuma materyalinin- rahatlatıcı olduğu ve vücudun stresli durumlara ve tehlikeye tepkisini yönlendiren sempatik sinir sisteminin uyarılmasını azalttığı sonucuna varmıştır. Ancak haber okumak herkes için rahatlatıcı olmayabilir. Bunun yerine, nötr okuma materyallerinden olan romanları, kısa öyküleri veya diğer okuma materyallerini tercih edebilirsiniz.
4-) Okumak Yaşa Bağlı Bilişsel Gerilemeyi Önlüyor
Bilim insanları okumanın yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi azaltabileceğine ve koruyabileceğine inanıyor.
Beyin bir kas olmasa da yine de kendine özgü egzersizlerden faydalanır. Ağırlık kaldırmanın vücudumuzu güçlendirdiği gibi, okumak da hafızayı ve konsantrasyonu güçlendirebilen bilişsel araçlardır.
İnsanlar okuduğunda beyinde yazılı metnin “zihinsel haritasını” oluşturur. Bu zihinsel harita, okuduğumuz kelimeleri işlememize yardımcı olur, bilgiyi hatırlama ve hafızaya yardımcı olur. Romanoff, düzenli bir okuma rutininin beynin hafıza işleyişine katkıda bulunan zihinsel süreçleri “pratiklemesine” yardımcı olduğunu söylüyor.
Romanoff, “Beynimiz aynı zamanda yazılı kelimeleri sanki biz yazıyormuşuz gibi zihinsel olarak işliyor.” diyor. “Bu süreçler zihinsel çaba ve konsantrasyon gerektirir. Sürekli pekiştirmeyle hafızanın işleyişi için daha büyük bir kapasite ortaya çıkar.”
5-) Okumak Daha Uzun Yaşamanıza Yardımcı Olabiliyor
Okumak sadece beyin sağlığına faydalı olmakla kalmıyor, aynı zamanda daha uzun yaşamaya da katkı sunuyor.
Kitap okuma tek başına daha uzun yaşamanıza neden olmayabilir ancak genel olarak sağlıklı bir yaşam tarzı ve daha düşük erken ölüm riski ile ilişkilendirilebilir.
2017’de yayınlanan 12 yıllık boylamsal bir araştırma, kitap okuyanların ölüm riskinin kitap okumayanlara oranla %20 daha az olduğunu buldu.
Yaşlı erkek ve kadınlar üzerinde 2013 yılında yapılan bir araştırma, kitap okuma ve yazma gibi zihinsel olarak destekleyici faaliyetlere katılan kişilerin, bu tür faaliyetlerde bulunmayanlara kıyasla, yaşamlarının erken ve sonraki dönemlerinde daha az hafıza kaybı yaşadıklarını buldu. Bu bile kitap okumanın yaşlanmayı geciktirdiğini, kısacası anti-aging etkisi oluşturduğunu göstermesi bakımından anlamlıdır.
Tavsiye Edilen Makaleler:
Beyin Nasıl Okuyor – Okuma ve Anlamayla İlgili Bilmedikleriniz
10 Kat Daha Hızlı Öğrenmek İçin Okuma Hızı Nasıl Geliştirilir
