Kış ve Bilişsel Öğrenme – Her dokuz aydan sonra “kış doğuyor” desem yanlış olmaz sanırım. Yine bir kış günündeyiz. Küresel dünyamızda Güney Yarımküre yazın bunaltıcı sıcağıyla boğuşurken, biz kuzeyliler soğuktan donuyoruz. Sadece soğuk olsa neyse; kar, tipi, yağmur, sel felaketleri, rüzgârlar ve fırtınalar da kışın kışlığını yapması anlamına geliyor.
Eh, böylesine bir havada, sobanın veya şöminenin başında bir kedi gibi kıvrılıp uzanmak karşı konulamaz bir arzu veriyor insana.
Kış Düşman mıdır?
Kış ve Bilişsel Öğrenme – Evet, kış, ne yazık k bazı yaz severlerin meşhur düşmanıdır. Bu yargıda kış aylarının biraz aşırı soğumasının payı yok değil. Ama ben yine de kışa düşman olanlara şaşırıyorum; çünkü kış olmasa o güzelim güneş, deniz, kum, yeşil dağlar, meyveler ve sebzeler; her şeyden önce su ihtiyacınızı soruyorum nereden karşılayacaktınız?
Evet kış bir kısım insanlarda depresyona da sebep olmuyor değil (Bakınız-1) Sonra üşümemek için giysi tedbirleri almak; dolaplardan veya deponuzdan küflü parkaları çıkarmak, çizmelerinizi parlatmak, akan burunlar bu sezonun olağan şüphelilerinden sadece birkaçı.
Eğer bu yeterli değilse, karanlığın neden olduğu mevsimsel duygulanım bozukluğu veya kış hüznü denen tıbbi bir durum, kış ve karmaşık ruh hali değişiklikleri arasındaki görünen bağlantıyı açıklayabilir.
Yine de bilim adamları, karanlık günlerin her şeye rağmen o kadar da karanlık olmayabileceğini anlatmaya çalışıyorlar.
Çevremizdeki sıcaklığın beynimizin işleyişini etkilediği fikri, aşırı bir fikir gibi görünebilir. Ancak yeni kanıtlar, sıcaklıkla ilgili değişikliklerin karar verme sürecinizi etkileyebileceğini gösteriyor.
Kış ve Bilişsel Öğrenme
Kış ve Bilişsel Öğrenme konusundaki araştırma bulgularına göre, özellikle sıcak havalarda, aslında iyi kararlar vermediğimizi göstermiştir. İyi mi?
Jose Cedeño-Laurent ve meslektaşları, klimalı-klimasız yurtlarda yaşayan öğrencilerin bilişsel performans farklılıklarını inceledi.
(Not: Uygulamaya göre klimalı oda demek, klimayla soğutulan oda demektir.)
Çalışma, 2016 Boston sıcak hava dalgası sırasında Harvard TH Chan Halk Sağlığı Okulu’nda gerçekleştirildi ve aşırı sıcaklığın halk sağlığı üzerindeki sonuçlarını çözmeyi amaçladı.
Bulgular, klima olmadan yaşayan öğrencilerin bilişsel testlerde “daha soğuk odalardaki” yaşıtlarına kıyasla %13,4 daha uzun reaksiyon süresi gösterdiğini ortaya çıkarmıştır. Buna ek olarak, klimalı odalardaki öğrenciler yanıt vermede daha hızlı olmakla kalmadılar, ayrıca daha isabetli yanıtlar da verdiler.
Hindistan Silahlı Kuvvetleri Deneyimi
Kış ve Bilişsel Öğrenme konusundaki testte doğru cevabı işaretlemek bir ölüm kalım meselesi gibi hissedilse de, tarih bize, savaş alanında hızlı ve etkili bir karar vermenin yaşamla ölüm arasında, kelimenin tam anlamıyla fark yaratabileceğini göstermiştir.
Peki, askerler çevresel açıdan zorlayıcı koşullar altında karmaşık kararlarla karşı karşıya kaldıklarında ne olur?
Bu soru, çöl koşullarında en az bir yıl geçiren birliklerin bilişsel performansındaki değişiklikleri değerlendiren Hindistan Silahlı Kuvvetleri Tıp Koleji’nden bir grup bilim insanının ilgisini çekti.
Sonuçlar iyi değildi. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, dikkat, konsantrasyon ve hafızanın değerlendirilmesi, sıcak iklimlerde önemli bir düşüş olduğunu ortaya koydu ve yüksek sıcaklığın zihinsel performansı bozabileceği fikrini ortaya çıkardı.
Araştırmacılar vücudu soğuturken ısıtmaya göre daha fazla glikozun gerekli olduğunu bulmuşlardır; bu da sıcak iklimlerde soğutma işleminin neden olduğu fiziksel taleplerin glikozu soğuk iklimlerde olduğundan daha kolay tüketerek beynin çalışmasını tehlikeye attığını düşündürtmüştür.
Peki ya soğuk iklimler?
Kış ve bilişsel öğrenme arasındaki açık bağı inceleyen en eski çalışmalardan biri, kış ve yaz boyunca altmış iki katılımcının çeşitli zihinsel işlevlerde incelendiği Norveç’in Tromsö kentinde gerçekleştirildi.
Bu çalışmada, deneklerin yaz aylarına kıyasla, kışın daha iyi dikkat ve daha kısa tepki süreleri gösterdiği bulunmuştur. Bu bulgular, düşük sıcaklıkların beyin işlevini artırdığı ve karar vermenin iyileştirilmesine yol açtığı teorisini desteklemektedir.
Yine de, bu varsayılan etkinin biyolojik mekanizmalarıyla ilgili hararetli (evet, bu doğru) bir tartışma var. Bir teori, vücudumuzun bizi soğutmayı ısıtmaktan daha zor bulmasıdır.
İnsan vücudunun diğer herhangi bir organı gibi beynimiz de zihinsel süreçlerimizi beslemek için vücudumuzun enerji için kullandığı yiyeceklerde bulunan bir şeker türü olan glikozdan yararlanmaktadır.
Glikoz Etkisi
Ancak araştırmacılar, vücudumuzu ısıtmaktan çok, bizi soğutmak için daha fazla glikoza ihtiyaç duyulduğunu keşfettiler. Bu, sıcak iklimlerde soğutma sürecinin getirdiği fiziksel taleplerin, soğuk iklimlere kıyasla glikozu daha kolay tükettiğimizi düşündürtmüştür. Tersine, daha serin ortamlarda beyinde daha fazla glikoz bulunması, karar verme yeteneklerimizi olumlu yönde etkileyebilir.
Başka bir olasılık, sıcaklık düştükçe sinirsel aktivitenin daha ‘verimli’ hale gelmesidir.
Dikkat ve çalışma belleği
Bu fikir, 28 genç erkek ve kadından yılın farklı zamanlarında bir beyin tarayıcısında dikkat ve çalışma belleği görevi gerçekleştirmelerinin istendiği bir çalışmanın ardından ileri sürüldü.
Bu çalışmanın sonuçları, zihinsel performansın mevsimler arasında önemli ölçüde değişmediğini, ancak özellikle beyin aktivitesinin kışın en düşük ve yazın en yüksek olduğunu gösterdi.
Bu azalmış kış beyin aktivitesi, beynin yaz ve kış arasında eşit derecede iyi performans gösterirken, sonraki sezonda önemli ölçüde daha az enerji tükettiği gösterildiğinden, artan verimliliğin bir işareti olarak yorumlandı.
Yukarıdakilerin tümü, insanların daha sıcak iklimlerde kötü kararlar almaya daha yatkın olduğu anlamına mı geliyor?
Ve daha da önemlisi, kafanızı buzdolabına sokmak sınavlarda başarılı olmanıza yardımcı olur mu?
Korkarım Cevap hayır!
Yukarıdaki bulgular yılın en karanlık mevsimine biraz ışık tutsa da, soğukta bilişsel işlevle ilgili deneysel kanıtlar her zaman kolay değildir.
Muller ve Kent Eyalet Üniversitesi’ndeki meslektaşları, soğuğa maruz kalma veya yeniden ısınma dönemlerinde sağlıklı genç erkeklerde zihinsel performansı incelemek için bilgisayarlı bir test pili kullandı.
Verileri, denekler daha düşük sıcaklıklara maruz kaldıklarında çalışma belleğinin ve yürütme işlevinin taban çizgisine göre azaldığını ileri sürdü.
Çoğu çalışma, daha düşük sıcaklıkların genellikle zihinsel aktiviteyi artırdığını gösterdiğinden, bu bulgu ilgi çekiciydi.
Peki, bu farklılıklar nereden geliyor?
Kış ve bilişsel öğrenmede bazı uzmanlar, karışık bulguların soğuma süresi veya modu veya araştırma için benimsenen belirli bilişsel görevden kaynaklanabileceğine inanıyor.
Aslında, soğuk havanın bilişsel işlev üzerindeki kesin etkisinin hala tam olarak anlaşılmadığını ve bu nedenle, beyin işlevinde ölçülebilir değişiklikler elde etmek için optimum sıcaklık ve soğuma süresinin henüz belirlenmediğini hatırlamak önemlidir.
Bu nedenle, soğuk sıcaklıklara daha uzun süre maruz kalma veya daha düşük sıcaklıklara maruz kalma, her çalışmanın sonucunu farklı şekilde etkileyebilir ve böylece literatürdeki bazı çelişkili sonuçları açıklayabilir.
Bu keşifler, kışın bizi halsiz ve karamsar hale getirdiği yönündeki popüler varsayımın bilimsel incelemeye dayanmadığını gösteriyor.
Eko Mod
Buna karşılık, beyninizin kışın daha iyi çalıştığı, bilim adamlarının “eko mod” olarak adlandırdıkları, daha az kaynak tüketilmesine rağmen yaz aylarında olduğu kadar iyi performans gösterdiği bir döneme girdiğine dair kanıtlar çoğalıyor.
Kış hüznü yaşayan insanlardan biriyseniz, bu canlandırıcı keşif, yılın en karanlık günlerine yeni ve daha parlak bir ışıkla bakmanıza yardımcı olabilir.
Acaba okullar, sonbaharda başlayıp, uzun kış gecelerinden sonra baharda dirilip, sonra da yaz önünde tatile girerek, sıcakta beyni yormamak için mi yaz ayları hariç sekiz aya yayılıyor?
Kaynak: Bu yazı önce https://knowingneurons.com sitesinde yayınlandı.
Referanslar
Cedeño Laurent JC, Williams A., Oulhote Y., vd. (2018). Klimasız binalarda yaşayanlar arasında bir sıcak hava dalgası sırasında azalmış bilişsel işlev: 2016 yazında genç yetişkinler üzerinde yapılan gözlemsel bir çalışma, PLOS Medicine, doi: 10.1371 / journal.pmed.1002605
Meyer C., Muto V., Jaspar M., ve diğerleri, (2016). İnsan bilişsel beyin yanıtlarında mevsime, Proc ait eedings Alan kulüp iona l Acad Emy Sci ence ABD, 113 (11): 3066-71.
Muller MD, Gunstad J., Alosco ML, ve diğerleri, (2012). Akut soğuğa maruz kalma ve bilişsel işlev: sürekli bozulma için kanıt, Ergonomi, 55 (7): 792-8.
Saini R., Srivastava K., Agrawal S., et al., (2017) Termal strese bağlı bilişsel eksiklikler: Çöllerdeki askerler üzerine keşifsel bir çalışma, Medical Journal of Armed Forces of India, 73 (4): 370-374 .
