insan kaynakları ve insan kaynakları yönetimi, her türden kurum, kuruluş veya işletmede önemli becerilerin başında gelmektedir. Düşünsenize, yönettiğiniz insan ve onun niteliklerinden söz ediyoruz.
İnsan kaynakları yönetiminde en kötü işe alma biçimi, tanımsız eleman alma biçimidir. Ofisinizdeki en basit bir yazıcı kartuşunun değişiminde bile gösterdiğiniz özeni, insan kaynakları ve onun yönetiminde gösteriyor musunuz? Burada hangi pozisyona hangi elemanın seçimini yaptığınız çok önemlidir. Elemanın seçiminde, seçtiğiniz adayın daha önceden hazırladığınız ve duyurduğunuz niteliklere uygunluğu nisbetinde doğru tercih yapmış olursunuz. Bunun için de söz konusu pozisyon için yapılmış bir iş tanımı ve bu tanım içinde adayda gözlemlenmeyi bekleyen bilgi, beceri ve yetkinliklerin yer almasıdır. İşte aradığımız da budur.
Yeterlilik Nedir?
insan kaynakları yönetiminde, çalışanlardan beklediğimiz en üst düzey davranış yetkinliktir. Yetkinliği ancak tanımlanmış ve dokümante edilmiş yeterliliklerle görebilir ve ölçebiliriz. Yeterlilikler, bir kişinin belli başlı görevleri ve yetkinlikleri yerine getirmek için sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinliklere dayanan davranış kalıplarıdır.
Yetkinlik Nedir?
Bir insan kaynakları kavramı olarak, yetkinlik; mükemmel performansın elde edilmesinde ayırt edici bilgi, beceri ve tutumları kapsayan gözlemlenebilir ve ölçülebilir davranışlar olarak tanımlanabilir. Yetkinlik; kişinin işteki rolü ile sorumluluklarının önemli bölümünü etkileyen, işteki performansı ile bağlantılı, kabul edilen standartlarla ölçülebilen, eğitim ve gelişim yoluyla ilerletilebilen bilgi, beceri ve özellik gruplarıdır. Yetkinliği daha da açıklamak için şunu söyleyebiliriz: Belirli davranışın uygulanmasında bir kişinin nasıl bir şey yapması gerektiğini açık bir şekilde ifade ettiği veya gösterdiği anlamına gelir. Söz konusu yeterlilik kurum kültürüne uygun olarak ölçülebilir olmalı ve diğer yeterliliklerle çatışmamalıdır.
ASK?
insan kaynakları yönetiminde aranılan temel nitelikler “ASK” modelinde toplanmıştır. Bunlar aslında bildiğiniz üç kavramın İngilizcelerinden kısaltılmış bir kelimedir. “Attitude”, “Skill” ve “Knowledge”, yani “ASK”. Bunları Türkçe olarak belirli bir yetkinliği tanımlamanın en iyi yolu olan “Bilgi-Knowledge”, “Beceri-Skill” ve “Tutum (Yetkinlik)-Attitude” modeli olarak adlandırıyoruz. Bunu Türkçe kısaltma olarak “Bİ-TUT-BE (Bİlg-TUTum-BEceri)” kısaltmasıyla ifade edebiliriz. Şüphesiz bunun için o meslek veya iş ile ilgili “bilgi, beceri ve yekinlik” ölçütlerini belirlemek gerekmektedir.
Bilgi Nedir?
İnsan kaynakları bakımından insanın en büyük ve öncelikli donanımı bilgidir. Bilgi, teorik ve/veya olgusal olarak tanımlanır. Bilgi, bir çalışma, öğrenim veya araştırma alanı ile ilgili olguların, ilkelerin, teorilerin ve deneyimlerin bütünüdür. Bilgi, enformasyonun (information) öğrenim yoluyla özümsenmesinin dönüştüğü sonuç (Knowledge) anlamına gelir.
Özetle bilgi, belirlenen görevlerin yerine getirilmesi, temel bilgilerin öğrenilmesi aşamasıdır.
Beceri Nedir?
Beceri insan kaynakları yönetiminde beklenilen ustalıktır. Beceri, bilişsel (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünme kullanımı) ve pratik (el becerisi, teknik, malzeme, alet ve araç kullanımı) olarak tanımlanır. Beceri, bilgiyi uygulama ve teknik bilgiyi (know-how) kullanarak görevleri yerine getirme ve problemleri çözme kabiliyeti anlamına gelir.
Özetle, beceri; edinilmiş temel bilgilerin farklı problem durumunda kullanılmasıdır.
Yetkinlik
İnsan kaynakları açısından esas olan yetkinliğe sahip olmaktır. Yetkinlik, sorumluluk alabilme ve bağımsız çalışabilme (özerklik) yönünden tanımlanır. Yetkinlik, bilgiyi, becerileri ve kişisel sosyal ve/veya yöntemsel hünerleri mesleki ve kişisel gelişimde ve çalışma veya öğrenim durumlarında kullanma olarak tanımlanan kanıtlanmış kabiliyettir. Yetkinlik vasıf, hüner ve tutumun dinamik bir bileşimidir.
Özetle, yetkinlik; yaratıcı düşünme, eleştirel düşünme, üst düzey zihinsel süreçleri kullanma, bağımsız ve takım halinde çalışabilmekdir.
Aşağıdaki videoda Antonio Banderas and Sarah Brightman ikilisinin seslendirdiği “The Phantom of the Opera” müziğinin görsel şölene dönüşmüş ikili perfomrnasını izleyeceksiniz. Yetkinliğin zirvesi desek yanlış olmaz. Hem biraz da dinlenin; dinleyin!
İnsan Kaynaklarında Bilgi, Beceri ve Yetkinlik Uygulamaları
İş (bilgi, Beceri ve performans) tanımlarına iki örnek
HAVAALANI GÜVENLİK ÇALIŞANI PERFORMANS TANIMI
Görev Bilgisi:
- Bilet ve biniş kartlarını kontrol ederek güvenliğin sağlandığından emin olmak
Mesleki Beceriler:
- Yolcuları nezaketle ve kibarca sorgular.
- Tüm biletlerin, biniş kartlarının ve diğer havaalanı izinlerinin geçerliliğini seyahat veya terminallere erişim için tanır.
Yetkinlik ve Performans Ölçütü:
- Gözlemci tarafından kabul edilen nazik ve iddialı davranışların kontrol listesinde % 80’i aşması gerekir.
- Nokta kontrolü sırasında yolcuları tanımada % 90 doğruluğu isabet ettirmeli.
***
Şimdi de bir okuldan örnek verelim:
MATEMATİK ÖĞRETMENİ İŞ VE PERFORMANS TANIMI
Mesleki Bilgi
- Alanıyla ilgili olarak, müfredatı takip eder.
- Çağdaş eğitim, yöntem ve teknolojileri bilir ve uygular.
- Okulda Matematiğin kolay öğrenilebilir bir ders olduğunu eğlenceli yöntemlerle öğrencilerine sevdirir.
- Matematik alanında yurt içi ve yurt dışı için projeler yapar, projelere katılır.
- Matematik alanıyla ilgili olarak mesleki gelişmeleri takip eder.
- Alanıyla ilgili farklı ölçme ve değerlendirme yöntem ve tekniklerini bilir.
- İstenildiğinde alanıyla ilgili broşür, kitap ve yayın hazırlar.
- Alanıyla ilgili soru yazımı ve var olan soruların düzeltmelerini yapar.
- Okulda matematik dersini gündemde tutacak etkinlikler hazırlar.
- E-okul gibi resmi işleri takip eder.
- Zümre çalışmalarına katılır.
- Okulda yapılan veli toplantısı, genel kurul ve zümre toplantısı gibi toplantılara katılır.
Öğretmenlik Becerileri
- Üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun, (Tercihen Matematik Öğretmenliği)
- Pedagojik formasyon sertifikasına sahip (Matematik Öğretmenliği mezunu olanlar hariç)
- Branşında en az 3 yıl tecrübeye sahip
- İletişim yeteneği kuvvetli, diksiyonu düzgün, güler yüzlü
- Ekip çalışmasına yatkın
- Hayat boyu öğrenmeyi kendisine ilke edinmiş
- Kurum kültürüne sahip çıkan
- Branşıyla ilgili bir konuda İngilizce bir makaleyi okuyup anlayabilir
Yetkinlikler ve Performans Ölçütleri
Ölçüt: Öğretmenin performansının başarı göstergesi; 6 kriterden en az 4’nün yapılmasıdır: % 67.
- Her sınıf düzeyinde her dönemde en az 1 defa eğlenceli matematik günleri düzenlemek
- Matematik ile ilgili en az bir bilgi yarışması düzenlemek veya düzenlenen yarışmaya katılmak
- Yurt içinde veya yurt dışında en az bir Matematik projesiyle yarışmalara katılmak (veya başlatmak)
- Matematik dersinin kolay öğrenimi ile ilgili olarak öğrencilere ve velilere en az 2 seminer vermek
- Öğrencilerin dönem sonlarındaki Matematik dersindeki başarı oranları
- Öğrencilerin Matematiğe karşı tutumlarındaki pozitif değişimi ölçme sonuçları
