Takistoskobik Okuma – Hızlı okuma nedir, ne değildir? sorusunun cevabını vermeden önce isterseniz hızlı okumanın ne olmadığına değinelim. Hızlı okuma ne değildir?
HIZLI OKUMA NE DEĞİLDİR?
- Hızlı Okuma, beynin tüm sayfaların fotoğrafını çekerek daha sonra çektiği bu forografları eksiksiz hatırlaması değildir. “Fotografik Hafıza” sahip olduğumuz hafıza türlerinden sadece bir tanesidir. Ancak normal olarak kabul edilen insanların beyinleri ne yazık ki okuma metinlerinin sayfaları gibi birçok sembolden oluşan bilgileri hatırlayabilecek şekilde dizayn edilmemiştir. Bu nedenle “Fotografik Hızlı Okuma” kavramı birçoğumuz için sadece güzel bir hayalden öte bir şey değildir.
- Hızlı Okuma, okuma parçalarının sadece belirli bölümlerini okuyarak fikir sahibi olmaya yönelik bir okuma değildir. Ancak okuma parçalarının belirli bölümlerini okuyarak önemli bilgilere sahip olmak okuma stratejilerinden bir tanesidir.
- Okuma metni satırlarındaki belirli kelimeleri görmeye ve bütünü tahmin etmeye veya tamamlamaya yönelik bir okuma türü de değildir. Evet. Beynimiz daha önce karşılaştığı bilgilere benzer bilgileri eksik de sunulsa tamamlayarak algılayabilmektedir. Bu özelliğimiz Alman psikolog Gestalt’ın “Algıda Tamamlama” ilkesiyle kuramsallaşmıştır. Ancak iyi bir hızlı okuma bazı kelimelerin değil tümünün hızlı algılanarak okumasıyla gerçekleşmelidir.
Takistoskobik Okuma Hızlı Okuma Eğitimi Midir?
Evet. Artık hızlı okumanın ne olmadığını görmüş olduk. Gelelim Hızlı Okumanın ne olduğuna; Hızlı Okuma kavramının ortaya çıkması tam da “İkinci Dünya Savaşı” yılları sonrasına dayanmaktadır. Aslında hızlı okumamızı sağlayan ilk tekniklerin okumayla pek bir ilgisi yoktur. Bu Tekniğe “Takistoskobik Eğitim” adı verilir.
İkinci Dünya savaşı yıllarında Amerikan ve İngiliz hava kuvvetleri pilotlarının dar olan görme açılarını genişleterek daha fazla görme alanına sahip olmaları için tasarlanmıştır. Ancak savaş sonrası yıllarda eğitimciler görerek okuyan insanların da aynı pilotlarda olduğu gibi daha geniş bir alanı görmelerinin okuma hızlarını artırabileceğini keşfetmişlerdir. Aslında bu keşif gözün bir cismi görürken izlediği adımlardan kaynaklanmaktadır.
Bir cismi veya yazıyı net görmek istediğimizde ilk yaptığımız şey o cisim veya yazıya yönelmektir. Eğer bu yönelme hareketini yapmazsak cisim *Aktif Görme Alanımız”a (*) girdiği süre tarafımızca görülebilecek, ancak bu görüş bir netlik içermeyecektir. Net görmenin ikinci koşulu ise yöneldiğimiz cisim veya yazı üzerinde gözün belirli bir süre durmasını sağlamaktır. Bu duruş süresi kişiden kişiye değişmekte ancak 1/8 ile 1 sn arasında değişmektedir. Bu da gözün cismi net görmesini sağlamaktadır. Takistoskop ise okuma sırasında gözün net görmek için yaptığı duruşlarda görülen net alanı genişleterek daha az duruş ile okumamızı sağlamaktadır. Daha az yapılan duruş kesinlikle zamandan tasarruf yapılması demektir. Zamandan yapılan tasarruf ise daha hızlı bir okuma anlamına gelmektedir. İşte teknik olarak hızlı okumanın bir boyutu bu şekilde gerçekleşmektedir.
Hızlı Okuma Nedir?
Yukarıda gördüğümüz “Takistoskobik Eğitim”in ilerleyen yıllarda çok önemli bir eksikliğinin olduğu ortaya çıkmıştır. Bu önemli sorun; okunan bilgilerin anlaşılması, hafızaya yerleştirilmesi ve ihtiyaç duyulduğunda hatırlanabilmesidir. Yani kısaca ifade etmek gerekirse “Takistoskobik Okuma” veya diğer ifadeyle Takistoskobik Eğitim” teknik olarak hızlı okumayı sağlamış görünmesine rağmen, okunan bilgilerin daha iyi anlaşılmasını, hafızaya yerleştirilmesini ve daha sonra hatırlanmasını sağlayamamıştır. Çünkü “Anlayarak Hızlı Okuma”, mekanik okuma işleminin haricinde bilginin aynı hızda beyinde kodlanması, hafızaya yerleştirilmesi ve daha sonra hatırlamasını sağlayabilecek “Beyin Temelli” bir eğitim sistemini gerektirmektedir. İşin ilginç tarafı, maalesef çoğu hızlı okuma kursu veya yazılımları göz açılarının genişletilmesi işlemi olan “Takistoskobik Eğitim” ile uğraşmakta ve başarılı olamamaktadır. Bir hızlı okuma programının etkinliğini okumanın nörobilimi kapsamında değerlendirmek gerekmektedir. Ayrıca ilkokul öğrencileri seviyesi için söylenen “akıcı anlama hızı” ile ileri yaştaki öğrenciler ve yetişkinler için söylenen “anlayarak hızlı okuma” kavramları da birbirlerinden çok farklı anlamdadırlar. Bu makalemde gerçek bir “anlayarak hızlı okuma” eğitiminin neleri içermesi konusuna dikkat çekmeye çalıştım. Böyle bir eğitimin nasıl uygulanması gerektiği konusunu bir başka makaleme bırakıyorum.
Bilgi dolu mutlu günler diliyorum.
Soner Polat
Hızlı Okuma Derneği Eş Başkanı
Türkiye Hafıza Şampiyonu
www.HizliOkuma.org
(*) Aktif Görme Alanı: Her iki gözü de sağlıklı olan tüm insanların sahip olduğu yaklaşık 160 derecelik görüş alanıdır.
