Hafıza Eğitimi ve Nimonik (Mnemonics) Teknikler – Türkiye’de ve dünyada hafıza eğitimi konusunda öncülük eden bir kişi olarak çok kısa sürede çok şeyin hızla değiştiğine şahit oluyorum. 1991-92 yılında ilk defa TV kanallarına çıkıp hafızanın ve beynin eğitilebileceğini söyleyip herkesi şaşırtan gösteriler yapmaya başladığımda birçok akademisyen benim çok özel bir insan olduğumu söylemişlerdi. Hatta içlerinden bazıları yaptığım şeylerin mümkün olmadığını ve insanları kandırdığımı dahi iddia etmişlerdi. Onların gazete ve dergilerdeki bu tip açıklamalarını halâ kişisel kütüphanemde saklıyorum.
Zaman geçtikçe şüphesiz haklı çıktım. Hafıza eğitimi ve beyin eğitimi gibi kavramları bugün artık tartışan yok. Öğrencisinden çalışanına, ev hanımından yöneticisine hemen hemen herkes hafızasını eğiterek geliştirmeye çalışıyor. Bilginin hızla çoğaldığı internet çağında bilginin depolanması ve gerektiğinde hızla hatırlanması en önemli konulardan biri.
Hafızayı geliştirmek için şüphesiz birçok faktörün bir arada kullanılması gerekiyor. Fotografik Hafıza Teknikleri™, konsantrasyon, hızlı okuma ve anlama teknikleri, hafızayı ve zekayı besleyen yiyeceklerle beslenme gibi birçok şeyin işin içine katılması gerekiyor.
Mnemonics (nimonik) Teknikler
Hafıza Eğitimi ve Nimonik (Mnemonics) Teknikler – Hafızayı geliştirmek için gerekli olan yukarıda sayılan faktörlerin yanında, “hatırlatıcılar” anlamında kullanılan basit “nimonik (mnemonic)” teknikler de bazen insanın işine çok yarıyor. Bu makalede amacım hem bu basit “nimonik (mnemonic)” tekniklerin ne olduğunu anlatmak, hem de birkaç basit örnek vermek.
Nimonik (mnemonic) tekniği nedir?
Nimonik tekniği hafızaya yerleştirilmesi zor olan bilgilerin basit kodlamalarla hafızaya yerleştirilmesinin ve gerektiğinde kolayca hatırlanmasının sağlanması için kullanılan metotlardır.
Dış dünyadan gelen kompleks uyarılar duyu organlarımız tarafından algılanmakta ve bu algılamalar bütünü beyin tarafından hafıza olarak kaydedilmektedir. Çoğu kez hafıza olarak kaydedilen veriler hatırlanması zor karmaşık modeller oluşturmaktadır.
Verilerin karmaşık olmasına sebep olan en önemli neden bilginin çoğu kez yazılar şeklinde bize sunulmasıdır. Sadece yazı olarak sunulan verileri beynin hazmetmesi oldukça zordur. Bu sebepten dolayı sadece yazı olarak verilen bilgilerin hatırlanması zordur.
Nimonik teknikler daha çok verinin güçlü akli resimler aracılığıyla hatırlanması üzerine kurulur. Böylece bilgi istendiği an kolayca hatırlanabilir. Esasen daha ileri seviye hafıza eğitiminin temelinde de bu yöntem vardır.
Hafızanızda tutmakta zorlandığınız bir bilgi için nimonik bir teknik kullanmak isterseniz aşağıda sıraladığım hususlara dikkat etmenizi tavsiye ediyorum. Merak etmeyin bu hususların ardından birkaç örnek de vereceğim.
Bilginin kodlanmasında daha çok pozitif imajlar ve semboller kullanın. Çünkü beyin pozitif imajları ve sembolleri negatiflere oranla daha iyi hatırlama eğilimindedir.
Duyu organlarınızı etkileyecek dinamik imaj ve semboller seçmeye çalışın.
İmaj ve sembolleri üç boyutlu düşünün ve onlara hareket verin. Üç boyutlu düşünme, hareket ve aksiyon hatırlamayı kolaylaştırmaktadır.
Akli resim ve imajların önemli kısımlarını abartın ve dikkatinizi çekmesini sağlayın.
Mizah ve komiklik hatırlamayı kolaylaştırmaktadır. Akli resim ne kadar komikse, hatırlanma olasılığı o derecede yüksektir. Karmaşık gibi görünen bilgileri daha basit şekilde sembolleştirmeye çalışın.
Hafıza Teknikleri (Mnemonics) – 3 Temel Prensip
Unutmayın hem basit nimonik tekniklerde, hem de ileri hafıza eğitiminin temelinde 3 temel prensip vardır. Bu üç temel prensip “hayal kurma”, “ilişkilendirme” ve “yerleştirme”dir.
“Hayal kurma” hafızada tutulacak bilgiyi resimlendirme ve akli gözle görülebilecek bir hale getirme etabıdır. Hayali olarak oluşturulan akli resmi ne kadar net görebilirseniz o kadar iyidir.
“İlişkilendirme” hatırlamak istediğiniz bilginin basit bir hatırlatıcı ile hayali olarak ilişkilendirilmesi etabıdır. Bu ilişkilendirme örneğin hatırlaması kolay bir sıralandırma vb. bir hafıza ilişkisi olabilir.
“Yerleştirme” adımı ilişkili bilgilerin belli bir yerde gruplandırılmasıdır. Yerleştirme farklı hafıza ilişkilerinin ve nimonik hatırlatıcıların birbirine karışmadan hatırlanmasını sağlamaktadır.
Nimonik teknikler için birkaç örnek verirsek konunun daha kolay anlaşılacağını düşünüyorum;
Örnek-1)
Örneğin gök kuşağındaki renklerin hangi renkler olduğunu ve sırasını hafızanızda tutmak zorunda olduğunuzu düşünelim. Hafızamızda tutmak istediğimiz bilgi aşağıda kutu içinde verilmiştir;
Gökkuşağı Renkleri ve Sayısı
Gökkuşağında 7 renk vardır ve bu renkler kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, çivit mavisi ve mor olarak sıralanır. İşin aslı, gökkuşağında kesintisiz bir renk spektrumu vardır, ancak insanın renk algısı, ortada bir kuşak serisi olduğu yanılgısını yaratır.
Bu bilgiyi çok tekrar ederek ezberleyip sonra unutmak yerine, nimonik bir teknik kullanarak hayat boyu hiç zorlanmadan hatırlayacağımız bir bilgiye dönüştürebiliriz. Bu bilgi için şöyle bir hayali olay düşünün;
İçinden gökkuşağı çıkan bir kutu dile gelerek size “Gökkuşağının renklerini sırayla sayar mısın?” diye sormaktadır. Sizin de kutuya “Kutu” diye hitap ederek şu cümleyle cevap verdiğinizi düşünün;
“KuTu, SaYaMMaM.”
Aslında bu cevapla gökkuşağının renklerinin sırayla ne olduğunun ipuçlarını da vermektesiniz. Cümledeki sessiz harfler sırayla gökkuşağının renklerinin neler olduğunun ipuçlarını vermektedir.
“KTSYMMM = Kırmızı, Turuncu, Sarı, Yeşil, Mavi, çivit Mavisi, Mor”
Örnek-2)
Küçük kardeşinizin veya çocuğunuzun çarpım tablosunu ezberlerken özellikle “7 x 8” çarpımının sonucunda çok sık olarak hata yaptığını düşünün. Bu çarpım sonucunu hafızasında tutabilmesi için şöyle bir nimonik hafıza hatırlatıcısı düşünebilir;
“Sırayla 5’den itibaren 8’e kadar sayar veya yazarsan, bu ifadenin içinde hem “7×8” ifadesi, hem de bu çarpımın sonucu gizlidir. Nasıl mı? Şöyle;
Örnek-3)
Sadece “7×8” çarpımında değil, küçük çocukların çoğu çarpım tablosunu hafızasına yerleştiriken bu tip sorunlarla karşılaşmaktadır. Çarpım tablosunu hafızasına yerleştirmekte sorun yaşayan öğrenciler için aşağıda verilen filmi izleyiniz. Video filmde anlatılan basit nimonik tekniğini onlara öğretebilirsiniz.
Bu kadar örnek yeter sanırım. Daha ileri seviyede hafıza eğitimi için size ayrıca “Fotografik Hafıza Teknikleri” setimizi tavsiye ediyorum. Sayısal hafıza gücünüzü artırmak, zihinsel matematik becerilerinizi daha ileri seviyeye getirmek için ise “Zihinsel Matematik ve Hafıza Teknikleri” setinin çok iyi bir kaynak olduğunu söyleyebilirim.
Başarı dileklerimle…
Dünya Hafıza Olimpiyatları Başkanı
© 2000-2010, Melik Duyar – Mega Hafıza Ltd.
