Gözler Alzheimer’ın Başladığını Çok Önceden Söyleyebilir / Alzheimer ve göz ile ilgili son araştırma bulguları – Alzheimer hastalığı genellikle hafıza ve davranış etkilendiğinde anlaşılmaktadır. Ancak hastalık bu seviyeye gelmişse iyice ilerlemiş (en az 10 ila 20 yıl) demektir. Önemli olan hastalığın bu seviyelere gelmeden çok önce, başlangıçta teşhis edilebilmesidir. Doktorların hastalığı en erken aşamalarında tespit edebilmeleri halinde, insanlar sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapabilirler, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi değiştirilebilir risk faktörlerini kontrol edebilirler.
Gözler Alzheimer Teşhisi İçin Kullanılabilir Mi?
Araştırmalar göz bebeklerinin büyümesinin kişinin bir şeyden hoşlandığının göstergesi olduğunu, hatta göz bebeği ve zakâ arasında bir ilişki olduğu çok önceden keşfetmişti. Bu anlamda gözlerin ruhsal durumumuzu dışa yansıttığını biliyorduk ama gözlerin Alzheimer’ın önceden tespiti için kullanılabileceği aklımıza hiç gelmemişti.
Her ne kadar gözün Alzheimer’ın ilk belirtileri için kullanılabileceği bizim aklımıza gelmese de, 2023 Şubat ayında Acta Neuropathologica dergisinde yayınlanan bir çalışma, bazı araştırmacıların, ileri seviyede semptomların başlamasından önce gözün Alzheimer hastalığını teşhis etmede nasıl yardımcı olabileceğini inceledikleri anlaşılıyor. Bu araştırmayla, Cedars-Sinai araştırmacıları, erken evrede beyin değişikliklerine karşılık gelen retina değişikliklerini haritalayarak daha erken tanıya giden yolu da açıyor.
Beyin kafatası kemiğiyle koruma altındayken, beyne açılan kapı olan gözler bir kemik zırhıyla korunmuyor. Göz adeta beyne açılan bir pencere. Bu pencere vasıtasıyla gözün arkasına, optik sinire ve retinaya doğru bakarak doğrudan sinir sisteminin görülebileceğini tüm göz doktorları bilmektedir.
Göz Alzheimer’ın Geldiğini Çok Önceden Bilir Mi?
Bilişsel gerileme belirtilerini ne kadar erken görebiliriz? Bunu öğrenmek için yakın zamanda yapılan araştırma, farklı derecelerde zihinsel gerileme yaşayan 86 kişinin retina ve beyinlerinden alınan dokuları inceledi.
Araştırmanın kıdemli yazarı Prof. Maya Koronyo-Hamaoui, çalışmanın, protein profillerinin ve Alzheimer hastalığının insan retinasındaki moleküler, hücresel ve yapısal etkilerinin ve bunların beyin ve bilişsel işlevdeki değişikliklere nasıl karşılık geldiğinin derinlemesine analizlerini sağlayan ilk çalışma olduğunu söyledi.
Araştırmacılar, ileri Alzheimer hastalığı ve hafif bilişsel bozukluğu olan 86 insan donörden 14 yıl boyunca ölüm sonrası retina ve beyin dokusu örnekleri topladı. Bu şimdiye kadar incelenen en büyük retina örneği grubuydu.
Araştırmacılar daha sonra normal bilişsel işlevi olan donörlerden alınan numuneleri, hafif bilişsel bozukluğu olanlarla ve ileri evre Alzheimer hastalığı olanlarla karşılaştırdı. Hem Alzheimer olan hem de erken bilişsel gerileme yaşayan kişilerde Alzheimer hastalığının önemli bir belirteci olan beta-amiloidde önemli artışlar buldu.
Çalışma, bilişsel sorunları olanlarda, beyin ve retinadan beta-amiloidin temizlenmesi de dahil olmak üzere diğer hücrelerin onarımından ve bakımından sorumlu olan mikroglial hücrelerin %80 oranında azaldığını buldu.
Çalışma araştırmacıları, amiloid beta plaklarını ve iltihaplanma ile hücre ve doku ölümünden sorumlu diğer hücreleri sıkıca çevreleyen daha fazla sayıda bağışıklık hücresi buldular.
Çalışma, retinanın uzak çevresindeki hücrelerde doku atrofisi ve iltihaplanmanın bilişsel durumu en iyi tahmin etmenin iyi bir göstergesi olduğunu buldu.
Göz & Alzheimer – Sonuç
Bu bulgular sonunda, araştırmacılar, Alzheimer hastalığının daha erken ve daha doğru bir şekilde teşhis edilmesine ve ilerlemesini invaziv olmayan bir şekilde gözden bakarak izlenmesine izin veren görüntüleme tekniklerinin geliştirilmesine yol açabileceğini düşünmektedirler.
Kaynak:
Koronyo, Y., Rentsendorj, A., Mirzaei, N. et al. Retinal pathological features and proteome signatures of Alzheimer’s disease. Acta Neuropathol 145, 409–438 (2023). https://doi.org/10.1007/s00401-023-02548-2
Tavsiye Edilen Makaleler:
Gözbebeği ve Zeka – Gözbebeği Boyutu Zekanın Bir Göstergesi Olabilir mi?
Yaşlandıkça Görme Gücünüzü Korumanın 8 Yolu – Araştırmalara Dayanan Tavsiyeler
