Fiziksel Form, Hafıza ve Öğrenme İlişkisi – Araştırmalar, aerobik kondisyonun çocukların beyin sağlığı ve bilişsel gelişimi üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu göstermektedir. Illinois Üniversitesi’nden araştırmacılar, 9-10 yaşlarındaki çocuklar üzerinde yaptıkları bir çalışmada aerobik egzersizlerin beyin gelişimi üzerindeki etkisini inceledi. Araştırma, düzenli fiziksel aktivite yapan çocukların hafıza ve öğrenme becerilerinin, hareketsiz çocuklara kıyasla daha gelişmiş olduğunu ortaya koydu.
Bu sonucun en önemli kanıtı, beyin hücrelerini çevreleyen miyelin kılıfındaki beyaz maddenin yoğunluğuydu. Aerobik egzersiz yapan çocukların beyinlerinde daha fazla beyaz madde olduğu tespit edildi.
Beyaz Madde Nedir?
Beynimizde milyarlarca nöron bulunur ve bu nöronlar arasındaki iletişim akson adı verilen uzantılar sayesinde gerçekleşir. Aksonları çevreleyen miyelin kılıfı, sinyallerin daha hızlı ve verimli iletilmesini sağlar. İşte bu miyelin kaplı aksonlardan oluşan yapıya “beyaz madde” denir.
Beyaz madde, beynin farklı bölgeleri arasındaki bağlantıları güçlendirir ve bilişsel süreçleri hızlandırır. Daha yoğun beyaz madde, daha hızlı ve etkili sinirsel iletişim anlamına gelir.
Miyelin Nedir?
Miyelin, nöronları koruyan ve elektriksel sinyallerin daha hızlı iletilmesini sağlayan yağlı bir maddedir. Doğumdan itibaren oluşmaya başlar ve 20’li yaşlara kadar gelişimi devam eder. Miyelin seviyeleri; zeka, öğrenme kapasitesi, özdenetim ve hatta bazı zihinsel hastalıklarla doğrudan ilişkilidir. Araştırmalar, şizofreni ve patolojik yalan söyleme gibi durumların miyelin gelişimiyle bağlantılı olabileceğini göstermektedir.
Araştırmanın Süreci
Çalışmaya Illinois Üniversitesi’nden Kinesiyoloji ve Toplum Sağlığı Profesörü Laura Chaddock-Heyman liderlik etti. Heyman, araştırma bulgularını şöyle özetliyor:
“Araştırmalar, hafıza ve öğrenme süreçleri için kritik öneme sahip gri maddenin miktarını artırmak için aerobik kondisyon seviyelerinin yüksek olması gerektiğini gösteriyor.”
Araştırma ekibi, Difüzyon Tensör Görüntüleme (DTI, difüzyon MRG olarak da bilinir) yöntemiyle 24 çocuğun beyinlerini inceledi. Bu yöntem, beyindeki su hareketlerini analiz ederek beyaz madde yapısını değerlendirir. Daha az su yayılımı, beyaz maddenin daha yoğun ve sağlam olduğunu gösterir.
Araştırmacılar, beyindeki yapısal farklılıklara etki edebilecek; sosyoekonomik durum, ergenlik süreci, IQ, hiperaktivite ve öğrenme güçlükleri gibi faktörleri de kontrol ederek analizlerini gerçekleştirdi.
Elde edilen sonuçlara göre, aerobik egzersiz yapan çocukların beyinlerinde, bilişsel işlevler açısından kritik olan şu bölgelerde beyaz madde yoğunluğu daha fazlaydı:
- Korpus kallozum: Beynin iki yarım küresini birbirine bağlar.
- Frontal-parietal bağlantılar: Dikkat, hafıza ve karar verme süreçlerinde rol oynar.
- Korona radiata: Beyin korteksi ile beyin sapı arasında bilgi akışını sağlar.
Dikkat! Ekran Süresi Beyin Gelişimini Etkiliyor
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH) tarafından yapılan başka bir araştırma, 9-10 yaşlarındaki 11 bin çocuğu inceleyerek ekran süresinin beyin gelişimine etkisini araştırdı. Sonuçlara göre:
📌 Günde 2 saatten fazla tablet, akıllı telefon ve video oyunu kullanan çocuklarda beyin zarları zarar görebiliyor.
📌 Bu durum, dikkat ve öğrenme becerilerini olumsuz etkiliyor.
Bulgular ve Gelecek Araştırmalar
Chaddock-Heyman, “Beyaz madde, dikkat ve hafıza süreçlerinde kritik bir rol oynar.” diyerek bulguların önemini vurguladı.
Araştırma ekibi, aerobik kondisyonun çocukların bilişsel performansı üzerindeki doğrudan etkisini bu çalışmada incelemedi. Ancak önceki araştırmalar, fiziksel aktivitenin akademik başarıyla pozitif bir ilişki içinde olduğunu ortaya koyuyor.
Bunun yanı sıra, daha önce yapılan çalışmalar yaşlı bireylerde zindelik ile beyaz madde bütünlüğü arasında bir bağlantı olduğunu gösteriyor. Bu da, fiziksel aktivitenin yaşam boyu beyin sağlığına olumlu etkileri olabileceğini düşündürüyor.
Araştırma ekibi, aerobik egzersizlerin uzun vadeli etkilerini incelemek için beş yıl sürecek yeni bir deney üzerinde çalışıyor. Bu çalışma, düzenli egzersizin beyin yapısı, işlevi ve genetik düzenleme üzerindeki etkilerini daha ayrıntılı bir şekilde ortaya koymayı hedefliyor.
Kaynaklar
R. Douglas Fields; “White Matter Matters” https://www.scientificamerican.com/article/white-matter-matters/ Erişim tarihi:01.04.2019
Chaddock-Heyman, L., Erickson, K. I., Holtrop, J. L., Voss, M. W., Pontifex, M. B., Raine, L. B., et al.. (2014). Aerobic fitness is associated with greater white matter integrity in children. Frontiers in Human Neuroscience, 8.
