Etkili Hafıza ve Hatırlama Teknikleri – Bağlama Yöntemi, mevcut en kolay hatırlama tekniklerinden biridir. Hafızanıza almak istediğiniz bilgileri içeren bir listedeki öğeler arasında basit ilişkilendirmeler yaparsınız. Bir de görsel imajlar içeren canlı bir görüntüyle ilişkilendirmeler yaparsınız. Hepsi bu.
Bir sözü “bağlamında” söylemek anlamlı olur. Bağlamsız bilgiler unutulur. Edinilen ilk bilginin görüntüsünü kaydederek, onunla bir sonraki öğe arasında (Zihninizde onları bir araya getirerek, birini diğerinin üzerine koyarak veya benzeterek) bir bağlantı oluşturursunuz. Sonra her bir öğeyi bir sonrakine bağlayarak listedeki bilgi veya kavramlar üzerinden ilerlemeye devam edersiniz.
Bağlamında yapılan bir konuşma metninin veya bir konuşmanın etkisi daha fazladır. Bu kapsamda en etkileyici tekniklerden biri olarak Öykü Yöntemi gösterilmiştir. Çünkü, edinilmesi veya anlaşılması kolaydır. Öykü yöntemi, bilgi öğelerini bir hikaye ile birbirine bağlamak ve unutulmaz yapmaktır. Hikâyenin akışında hayal gücümüzde canlandırdığımız görseller ve görüntülerin gücü, o bilgiyi size geri getirme ipuçlarını da verecektir.
Bağlama ve Öykü Yöntemleri Nasıl Kullanılır?
Etkili Hafıza ve Hatırlama Teknikleri – Öğrenmek istediğimiz bir sözcük listesini veya kavram listesini genellikle “çağrışım” yöntemi kullanarak hafızamıza alıp sonra hatırlıyoruz. Bunda bir sakınca yok; ancak çağrışımları düz bir kelime listesi olarak hafızaya almak yerine, bir hikayeye sığdırmak çoğu zaman en iyisidir. Aksi takdirde, listedeki bir kelime ile ilgili yaptığınız bir ilişkilendirmeyi unutsanız, listenin geri kalanının tamamını da hatırlayamayabilirsiniz.
Bu anımsatıcının akışkan yapısı göz önüne alındığında, zihninizde depolanan görüntülerin olabildiğince canlı olması önemlidir.
Bir kelimeyi birden fazla imge veya görselle desteklemek en iyisidir. Hatırlamak istediğiniz bir kelimenin güçlü imgeleri tetiklemediği durumlarda, size o kelimeyi hatırlatacak yedekteki benzer bir kelimeyi kullanın. Ancak, size o kelimeyi hatırlatacak benzer kelime, hafızada tutmak istediğiniz kelimeyle, başı, sonu, hem başı hem sonu veya bir kısmı akustik benzerlik göstererek çağrışım yaptırması gerekir. Bunun bilimsel kanıtlarına bu kısa makalede girmeyeceğim. Ancak “Hızlı Öğrenme ve Hafıza Teknikleri” eğitimlerimizde bu kanıtları yakından inceliyor ve çok sayıda örnekler veriyoruz.
Örneklendirelim – Gerçek Hayattan Bir Örnek
Benim hafıza tekniklerini kullanmam yıllar öncesine dayanıyor. Bu konunun dünyaya yayılmasında öncülük eden kişilerden biri olduğumu söyleyebilirim. Hazırlamış olduğum eğitimler dünyada 16 ülkede bizim lisansımız altında yapılıyor. Beni yakından tanıyanlar geçmiş yıllarda birçok bursla, yurtdışında, çeşitli ülkelerde öğrenci olduğumu bilirler (Bakınız: www.MrMemory.com). Bu ülkelerden biri de İngiltere’dir.
İngiltere’de “Avrupa Topluluğu Ekonomisi” konusunda master öğrencisi olduğum Exeter Üniversitesi İngiltere’nin Güney-Batı bölgesindeki “DEVON” idari bölgesinde yer alıyordu. Bu bölgenin haritasını, bölgedeki diğer idari bölgeleri ve bu bölgenin Londra ile bağlantısını hafızama yerleştirirken “Bağlama Yöntemi“ni kullanmıştım. Ve bu işlem sadece 10 dakikamı almıştı. Bu teknik sayesinde aradan yaklaşık 25 yıl geçmesine rağmen halâ bölgedeki yerleşim yerlerinin isimlerini ve bölgenin haritasını net bir şekilde hatırlıyorum.
Şimdi size 25 yıl önce bağlama yöntemiyle “İngiltere’nin Güney-Batı bölgesinin haritasını, buradaki idari bölgeleri ve bu bölgenin Londra ile bağlantısını” nasıl hafızama yerleştirdiğimi anlatacağım. Yani bu örnek bir kurgu değil, gerçek hayattan, bir öğrenme ihtiyacından doğan bir deneyim ile öğrendiğim ve kullandığım bir örnektir.
Bağlama Yöntemi – Hadi Başlayalım!
Şimdi tekniği adım adım nasıl kullandığımı anlatayım:
1-) İngiltere’nin Güney-Batı bölgesinin konumunu ve şeklini İngiltere haritası üzerinde inceledim.
Bölgede şu idari yerleşim bölgeleri vardı: “Avon”, “Dorset”, “Somerset”, “Cornwall”, “Wiltshire”, “Devon” ve “Gloucestershire”. Bu bölgeyi güney sahilinden “Hampshire” ve takiben “Surrey” Londra’ya bağlıyordu.
2-) Listeyi “İngiltere’nin Güney-Batı Bölgesindeki İdari bölgeler” ve bu bölgeyi Londra’ya bağlayan geçiş bölgeleri olmak üzere ikiye ayırdım.
Güney – Batı Bölgesindeki idari bölgeleri haritayı da hafızama yerleştirebilmem ve aklımda tutabilmem için mantıklı bir şekilde yeniden sıraladım. Sıralamayı güney batıdaki en uç noktadan başlayarak yaptım. Deniz kenarını takip ederek gittim ve sonra kuzeye ve tekrar batıya doğru dönerek bir sıralama yaptım. (Alttaki çizimde gördüğünüz kırmızı oklar bu sıralamayı göstermektedir.)
Buna göre İngiltere’nin Güney-Batı Bölgesindeki İdari bölgeler şu şekilde sıralandı:
- Cornwall
- Devon
- Dorset
- Wiltshire
- Gloucestershire
- Avon
- Somerset
Bölgeyi Londra’ya bağlayan idari bölgeleri de aşağıdaki haritada gösterdiğim gibi sıraladım:
- Hampshire
- Surrey
Bağlama Yöntemiyle Hatırlamak için şu adımlara dikkat edin:
Bu kelimeler yabancı kelimeler olduğundan, mecburen yabancı kelimeleri de hafızamıza yerleştirebilmemiz için bilgileri kodlayan bir dizi hayali görüntüye ihtiyaç duyulacaktır:
- Cornwall (okunuşu: kôrnwôl): Bunun için İngilizce-Türkçe karışık, telaffuzunun çağrıştıracağı “KORUNma WALL‘u (veya korunma duvarı – “wall” İngilizce “duvar” demek) şeklinde bir “korunma wall“u veya “duvar“ı hayal ettim. Bu bölge ülkenin en uç güney batı sahilinde olduğu için, sahilden ve deniz kenarından gelebilecek korsan saldırısına karşı bu bölgeye yüksek “KORUNma WALL“ları (Cornwall) inşa ettiklerini düşündüm.
- Devon (okunuşu: devın): Bunun için telaffuzunun çağrıştıracağı DEV UN çuvalları düşündüm. Bu DEV UN (Devon) çuvallarının korsanların önlenmesi için KORUNma WALL‘larına (Cornwall) destek olarak WALL‘ların arkasına yığıldığını hayal ettim.
- Dorset (okunuşu: dôrsît): Bunun için İngilizce-Türkçe karışık, telaffuzunun çağrıştırdığı bir “DOOR SET”i veya kapı-SET‘i (“door” İngilizce “kapı” demek) hayal ettim. Korsanların KORUNma WALL‘larını (Cornwall) ve arkasında yığılı olan DEV UN (Devon) çuvallarını geçmeleri halinde ilave bir önlem olarak çelik “DOOR SET“i (Dorset) veya kapı SET‘i ile karşılaşmalarını istedim.
- Wiltshire (okunuşu: wîlçayr): Bunun için telaffuzunun çağrıştıracağı yemyeşil bir FİL ÇAYIRı düşündüm. Korsanların çelik “DOOR SET“i (Dorset) de geçmeleri halinde FİL ÇAYIRında (Wiltshire) fillerle karşılaşmalarını istedim.
- Gloucestershire (okunuşu: glastırşer): Bunun için İngilizce-Türkçe karışık, telaffuzunun çağrıştırdığı “GLASS’TIR ŞEHRi (“glass” İngilizce “cam” demek), yani bir cam-şehir hayal ettim. Bağlama veya hatırlama ilişkisi olarak, KORUNma WALL‘ları (Cornwall), DEV UN (Devon) çuvalları ve FİL ÇAYIRındaki (Wiltshire) fillerle bu kadar korunan yerin “GLASS’TIR ŞEHRi (Gloucestershire) olduğunu, yani korunması zor bir CAM-ŞEHİR olduğunu düşündüm.
- Avon (okunuşu: eyvan): Bunun için çoğu kişi için bilinen bir kozmetik firması ismi olan “AVON“u ((okunuşu: eyvan) kullandım. Bağlama veya hatırlama ilişkisi olarak da, koruduğumuz kişinin cam şehir olan “GLASS’TIR ŞEHİR‘de (Gloucestershire) AVON (Avon) marka kozmetiklerle makyaj yapan güzel bir kadın olduğunu düşündüm.
- Somerset (okunuşu: sʌmırset): Bunun için İngilizce-Türkçe karışık, telaffuzunun çağrıştırdığı “SUMMER SET‘i (“summer” İngilizce “yaz” mevsimi demek), veya bir mayo takımını, bikini takımını hayal ettim. Bağlama veya hatırlama ilişkisi olarak da, bir cam şehir olan “GLASS’TIR ŞEHİR‘de (Gloucestershire) koruduğumuz AVON (Avon) marka kozmetiklerle makyaj yapan güzel kadının aynı zamanda “SUMMER SET‘ini (Somerset), yani bikinisini de giymiş olarak güneşlendiğini hayal ettim.
Bölge İsimlerinin İlişkilerle Tekrar Edilmesi
Böylece İngiltere’nin Güney-Batı bölgesindeki tüm idari bölgeleri hafızama yerleştirmiş oldum. Hatırlamam gereken kelimeler şunlardı:
- KORUNma WALL‘ları – Cornwall
- DEV UN çuvalları – Devon
- DOOR SET – Dorset
- FİL ÇAYIRı – Wiltshire
- GLASS’TIR ŞEHRi – Gloucestershire
- AVON kozmetikleriyle makyaj yapan kadın – Avon
- SUMMER SET – Somerset
(Ayrıca bunların geçişlerini nasıl bağladığımı yukarıda anlattığım şekilde hayali olarak gözümde canlandırdım ve ayrıca kasıtlı hatırlama, sistematik tekrar gibi teknikleri de kullandım. Bu nedenden dolayı bu bölgedeki idari yönetim isimlerini halâ hatırlıyorum.
Geriye, bu bölgenin Londra’ya geçişini sağlayan idari bölgeleri de hafızama yerleştirmem kalmıştı. Bu bölgelerin isimleri de şunlardı:
- Hampshire (okunuşu: hämpşayır)
- Surrey (okunuşu: sıri)
“Hampshire” kelimesi bana Türkçe yaygın olarak kullanılan “HEMŞERİ (veya hemşehri) ifadesini, “Surrey” kelimesi de İngilizce yaygın olarak kullanılan “af edersin” anlamında kullanılan “SORRY!” ifadesini çağrıştırdı. Ve bunları bağlama yöntemime şu şekilde ilave ettim.
Bölgeden Londra’ya Geçiş
- HAMPSHIRE: “Hampshire” bölgesi “FİL ÇAYIRI (Wiltshire)” bölgesi ile bitişik olduğu için Londra’ya gidiş için seyahate güney-batı bölgesinin en doğusundaki “FİL ÇAYIRI (Wiltshire)”ndan bir fille başladığımı düşündüm. Başka bölgeler kanalıyla da Londra’ya gidebilirdim, ama ben birkaç Türk “HEMŞERİmin bulunduğu “Hampshire” bölgesinden gitmeye karar verdiğimi hayal ettim.
- SURREY: “Hampshire” bölgesinden geçtiğimde Londra’ya bitişik olan “Surrey” bölgesine geldiğimi, ancak fille seyahat ettiğim için bu bölgede bana “SORRY! (Surrey) bu şekilde Londra’ya giremezsin!” dediklerini düşündüm.
Böylece uyguladığım hafıza tekniklerinden biri olan “Bağlama Yöntemi“yle o dönemde Master yaptığım İngiltere’nin güney batı bölgesinin idari bölgelerini de öğrenmiş oldum.
Etkili Hafıza ve Hatırlama Teknikleri – Yukarıda anlattığım “bağlama tekniği” örneği aslında yalın bir “bağlama yöntemi” uygulaması değildi. Uygulama anlamsız sesler topluluğu olan yabancı kelimelerin de hafızada tutulmasını içeriyordu. İngilizce öğrenmek isteyen ve TOEFL sınavlarında en çok çıkan kelimeleri hafızalarına kolayca yerleştirmek isteyen okurlarımız ayrıca “Mega İngilizce” ve “Accelerated Word Memory Power” setlerimizi de inceleyebilirler.
Öyküleme Yöntemi ile Hatırlamak
Etkili Hafıza ve Hatırlama Teknikleri – “Öyküleme” veya diğer adıyla “Hikaye Kurma Yöntemi“ni yabancı kelimeler içermeyen bir örnek üzerinde anlatmaya çalışacağım.
“Hikaye Yöntemi” etkili bir yöntemdir. Hayal gücümüzü çalıştırır, anlatılanları görselleştirmemizi sağlar, ilgili bilgileri olaylarla birbirine bağlayarak bir hikaye düzeninde hatırlamamızı sağlar, duygularımızı etkiler, bir film izleme etkisi yaratır ve beynimizin hem sağ, hem de sol yarım küresini öğrenmenin içine katar.
Örnek olarak, Üniversite sınavına hazırlanan ve edebiyat derslerinde “yazar – eser” listelerini hafızalarında tutmak zorunda kalan öğrenciler için fayda sağlayacak bir uygulama göstermek istiyorum.
Örnek olarak yazar “Faruk Nafiz Çamlıbel” in şu eserlerini hafızanıza yerleştirmek durumunda olduğunuzu düşünün. Şu anda öğrenci olmasanız da uygulamanın etkinliğini görmeniz için bu uygulamaya etkin bir şekilde katılmanızı tavsiye ediyorum.
Evet, Faruk Nafiz Çamlıbel’in eserleri şunlar:
Faruk Nafiz Çamlıbel’in Eserleri (26 Eser)
Şiirler:
- Han Duvarları
- Zindan Duvarları
- Şarkın Sultanları
- Dinle Neyden
- Heyecan ve Sükun
- Gönülden Gönüle
- Çoban Çeşmesi
- Bir Ömür Böyle Geçti
- Akarsu
- Suda Halkalar
- Akıncı Türküleri
- Tatlı Sert
- Elimle Seçtiklerim
Tiyatrolar:
- Yayla Kartalı
- Canavar
- Özyurt
- Akın
- Kahraman
- Dev Aynası
- İlk Göz Ağrısı
- Ateş Okul Piyesleri
- Yangın
- Bir Demette Beş Çiçek
Romanlar:
- Yıldız Yağmuru
- Ayşe’nin Doktoru Meşhur Şiirleri
- Sanat (Memleketçi Edebiyatın ilk bildirisi)
“Hikaye Yöntemi”nde yapılacak iş şudur: Yaratıcı bir şekilde kurulan bir hikayede bu eserlerin isimlerini hatırlatan ipuçları olmalıdır. Nasıl mı? Aşağıda izleyeceğiniz kurgu hikaye tekniği size kendisi anlatacak.
Püf noktaları
Etkili Hafıza ve Hatırlama Teknikleri – Bağlama Yöntemi en temel bellek tekniğidir ve anlaşılması ve kullanılması çok kolaydır. Hatırlanması gereken bilgileri görüntülere kodlayarak ve ardından bu görüntüleri birbirine bağlayarak çalışır.
Hikaye tekniğine çok benzer. Bu görüntüleri bir hikayeye bağlar. Bu, olayları mantıksal bir sırada tutmaya yardımcı olur ve görüntülerin sırasını unutursanız bilgileri hatırlama becerinizi geliştirebilir.
Başarı dileklerimle…
