Emeklilik Üzerine Aristo’dan 5 Ders – Biliyorum, bu yazıyı okuyanların çoğu genç. Lakin bir gün gelip yaşlanacaklarını ve emekli olacaklarını düşündüğümüzde, bu yazının konusunu beynimizin bir hücresinde kayıt altında tutmakta yarar var. Bu yazı er ya da geç emekli olacak herkese gelsin!
İnsanların en çok yoğunlaştığı ve hayata dair beklentilerin azaldığı yaş dönemi “Emeklilik” dönemidir.
Emekli, şöyle istediği saatte yatan, istediği saatte kalkan kişi midir? Emekli bir elinde sopası, diğer elinde çantasıyla dünyayı dolaşan bir gezgin midir? Emekli (erkekse) evden kovulan veya marketten siparişleri getiren veya torunlarla vakit geçiren midir?
Emeklilik dönemini kutsayanlar olduğu gibi, yaş zorunluluğu olmasa hiç de emekli olmayacak çok sayıda insan da var. Emeklilik dönemini, onun bir kutsal dönem değil, “insan” kimliğinin kaybolduğu bir hapishane dönemi olduğunu savunanlar da var. Ne olursa olsun, siz gelin aramak istediğiniz macerayı bulmak ve kaybettiğiniz gençliğinizde yapmak isteyip yapamadıklarınıza odaklanarak, Aristoteles’in şu beş tavsiyelerine uyun.
Aristo’nun Emeklilik Planı
Aristo hayatında hiçbir zaman emekli olmadı. Ama Büyük İskender’in hocası olduğunu düşündüğümüzde, onun böyle bir beklentisinin de olmayacağı kesin. Zaten düşüncenin yaşı olmayacağı gibi, düşünen insanların ve özellikle filozofların emekliliği olmaz. Aristo, hayatın bir gelişme içinde ilerlediğine inandı. O, ihtiyaçların sürekliliğinden hareketle, ihtiyaçları gidermekle meşguliyetin insan için bir yenilenme fırsatı olduğunu söyledi. Aristo, insanın öğrenmek için kapasitesini tam olarak kullanmadığını; eğer bir insan kapasitesini tam kullandığı takdirde hayata dair öğrenmesi ve edinimlerinin de tam olacağını savundu.
Hayat Nedir?
Hayat dediğiniz nedir? Nesiller boyu süregelen, geleneksel yaşam içinde, planlı çalışıp ölüme kadar, bir ambarı doldurmak gibi rastgele doldurmak mıdır? Hayır, böyle bir hayat anlamsızdır ve yaşanmaya değmez. Bu bakış açısı lineerdir. Sıkıcıdır. Değişime kapalılıktır. Böyle düşünülürse emeklilik dönemi insanın darağacıdır. Oysa emeklilik bir değişim dönemidir. Emeklilik, hayatın başkaları için çalışma dönemine dair olan açılmış parantezi kapatmaktır. Emeklilik PTT (Pijama-Terlik-TV) memuru olmak değildir. Emeklilik dönemi, kişinin yaşamın tecrübeleriyle geliştirdiği beynini ve sağlığını korumak, kişisel gelişime devam etmede hızlanmanın ve toplumsak etkinliklere katılmanın dönemidir.
İşte Aristo’nun beş dersi:
Ders #1: Hayatın Amacından Kopmayın!
Hayat, amaçlar devam ettiği sürece tatlıdır. İnsan geçmişinden ders alır, ancak ileriye doğru yaşar. En zayıf ve en kırılgan insan, hayata dair amaçları kalmamış insandır. Kendimize “Bir sonraki amacım nedir?” diye sorduğumuzda heybemizde hala bir takım amaçlarınız kalmışsa harikasınız. Ya kalmamışsa? Kalan da sadece emeklilikse? Görmüşsünüzdür; başarılı çalışanlar veya iş adamları neredeyse ellerinde bastonlarıyla hala dimdik olarak amaçları için çalışırlar. Hala hedefleri için planlama yaparlar. Neden? Çoğu insanın zannettiği gibi, konu, para değildir, amacı kaybetmemektir! Gelişimi sürdürmektir. Çünkü bu insanlara göre emeklilik gibi düşünceler “insanın kimlik kaybıdır.”
“Hayatın amacı gelişmektir!”
Aristo, “Hayatın amacı gelişmektir!” buyurmaktadır. Gelişim durduğunda ölmüşsünüz demektir; kalbinizin çalışıyor olmasının bir önemi yoktur. Gelişimi çocukluğa veya gençliğe mahkum eden zihniyetten sıyrılmak gerekir. Bu alışkanlıkların çocukluktan itibaren edinilmesi önemlidir. Hayatı anlamlı hale getirmek, yapılan işten mutluluk duymak, zekanın sınırlarının ötesine geçebilme alışkanlıkları edinmek gibi hayata dair tutumlar, yaşlandıkça harika meyveler verecek ve insanın kendi içinde kendini yenileme çabası devam edecektir.Neler mi yapılmalı?
Gelişim için size tavsiyemiz: “Merak” duygunuzu diri tutun!
Ders #2: Dengeleyin!
Aristo çabaların çoğunda dengeli olmanın önemini vurgular. Düşünceli insanlar, uzun vadeli mutluluk oluşturmak ve ahlaki simetri oluşturmak için ekonomik, sosyal, yaratıcılık, düşüncelilik, ailevi, politik ve eğlence hayatlarında dengeli olmayı önemser. Ama nasıl böyle bir dengeye sahip olacaklar? Aristo bu konuda evrensel bir formül olmadığına inanıyor. Yaşamda dengeyi bulmak için evrensel sistem belki bize ders verebilir. Tabiattaki dengeden tutun da evrensel sistemlere değin geniş alemde önemli ipuçları bulabiliriz.
Ders #3: Kısa vadeli Düşüncelerden Kurtulun!
Aristo, iyi bir yaşam sürmek isteyenlerle, bedbin, talihsiz olduğunu düşünen kompleksli insanlar arasındaki belirgin farkın, birincisinin uzun dönem düşüncelere sahip olmalarından kaynaklandığını ifade eder. İnsan hayalleri için yaşamaya programlanmıştır. Hayaller uzun dönem düşüncenin kaynağıdır. Kısa vadeli düşünceler insanı mutsuz kıldığı gibi, acelecilik, sabırsızlık gibi olumsuz duygularımızı harekete geçirip bizi başarısızlığa mahkum edebilir. Emekli bile olsanız, uzun dönem hedefleriniz olmalıdır.
Ders #4: Varsayımlarınızı Yeniden Değerlendirin!
Aristo’ya göre, bir temanın hayatta daima ikinci, üçüncü sahneleri olabilir. Bu nedenle hayata dair varsayımlarınızı sık sık gözden geçirin. Gerekiyorsa rotanızda değişiklikler yapın. Düşüncelerinizi değiştiremezseniz davranışlarınızı da değiştiremezsiniz.
Aristo emekli düşüncesi olanlara da şu üç öneriyi sıralıyor:
- Nihai yaşam hedeflerimizi açıkça tanımlayın.
- Bu hedeflerinizi nasıl gerçekleştirileceğini bilinçli olarak planlayın.
- Davranışlarınızı değiştirmeyi taahhüt edin.
Ders #5: Son Sınava Hazırlanın!
Aristo, düşündüklerimizin, planlamalarımızın ve sonuçlarının mutlaka testten geçirilmesini, değerlendirilmesini önermektedir. Değişiklikler yapacaksanız yerine koyacağınız çözümlerin de analizlerini doğru yapmamızı önermektedir.
Eğer emekliliğiniz yakın ise Aristo’nun söylediklerini soruya çevirerek emeklilik üzerine size şu soruları soralım mı?
- Hayatımın bu aşamasında, beni gerçekten mutlu edecek şey nedir?
- Beni kendi yaşam mülkümde ne mutlu eder?
- Uzun vadede olmak istediğim yere ulaşmak için ne yapmalıyım?
- Yapmam gerekenler ile bırakmam gerekenleri ayırıp kalıcı mutluluğu nasıl sağlayabilirim?
- Yapmam veya yapmamam gerekenler için nasıl disipline olabilirim?
- Ölüm yatağındayken, geçmiş hayatınıza bakıp da “iyi bir hayat sürdüm!” diyebilecek misiniz?
Aristo’nun emeklilik üzerine tavsiyeleri son yıllarda daha anlamlı hale gelmiş görünüyor. Yaşlılık uzmanları, yaşlı insanların hayat boyu öğrenmeye devam ettiklerini belirtiyorlar. Hedeflerinden kopmayan insanların kendilerini gerçekleştirme düzeyi, genç denilen yaş gruplarına göre daha başarılı gözüküyor. Bu insanların zamanın değerini daha iyi anlamış olmaları da avantajları.
Hepinize, er ya da geç, mutlu emeklilikler, mutlu yaşlanmalar!
