Duygusal Zekâ Nedir – Duygusal Zekâ Kategorileri Nedir Biliyor Musunuz? Yazının başlığını görünce ne hissettiniz? İçinizdeki düşüncenin “Bu yazıyı okumalısın, senin için yeni bir konu!” diye size mesaj gönderdiği aklınıza geldi mi? Ya da “Hımm, okumaya değer bir yazı!” şeklinde bir mesaj mı geldi. Yazının başlığı üzerinden yazının konusunu tahmin etmeye de çalışmışsınızdır. Yazıyı okuyup okumama ikilemi de yaşamış olabilirsiniz. “Daha dün bu konuyu konuşmuştuk, okumalıyım!” şeklinde kendinizi motive de etmiş olabilirsiniz. Sonunda bu yazıyı okuyorsunuz. Yaptığınız, bu yazı ile empati kurmaktı ve siz bunu başardınız. Yazı derken, tabi benimle, yazarla bir empati kurdunuz. Zaten Duygusal zekanın başkalarının duygularını anlamak, empati kurmak gibi becerilerle harekete geçtiğini biliyoruz. Çünkü işimiz, insanın kompleks duygu yapısının şifrelerini çözmeye çalışmaktır.
Duygusal Zeka (Emotional Intelligence – EI) Nedir?
Duygusal Zeka (Emotional Intelligence – EI) kişinin hem kendi içinde hem de başkalarıyla olan iletişiminde duygusal mesajları doğru ve etkili bir şekilde alma-iletme, işleme koyma, düzenleme ve başkalarının düşüncelerini ve eylemlerini etkilemektir.
Duygusal zeka (EI), biliş ve duygunun birleştiği bağlantıyı oluşturur; esneklik, motivasyon, empati, akıl yürütme, stres yönetimi, iletişim kapasitemizi ve sosyal durumları ve çatışmaları bir kitap gibi okuma ve gezinme kapasitemizi güçlendirir. Duygusal zeka önemlidir; eğer geliştirilirse daha tatmin edici ve mutlu yaşama fırsatı verir.
Robert K. Cooper da EI’ yı şu şekilde tanımlamıştı: “Duygusal zeka, insan enerjisinin ve bilgisinin, diğer insanlarla bağlantının ve etkinin kaynağı olarak duyguların gücünü ve zekasını algılama, anlama ve etkili bir şekilde yönetme yeteneğidir.”
Duygusal Zekâ Kavramı ilk olarak psikologlar Mayer ve Salovey (1990) tarafından ifade edilmiştir.
Duygusal zeka hayatta elde ettiğimiz mutlulukların enerji kaynağıdır. Ailemizde, sokakta, işyerinde; her nerede olursak olalım yüksek EQ! lu olmak bizi kendimizle daha barışık olmaya iter ve bu da bizi daha fazlasıyla mutlu kılar.
İşyerlerinde daha uyumlu, daha etkin bir işbirliği yapma ve stresi yönetme gibi verimli çalışmayı doğrudan etkileyen durumlarda duygusal zeka bir ilaç gibi imdada yetişir.
Beş Duygusal Zeka Kategorileri (EI / EQ) Nelerdir?
Goleman (1995), Duygusal Zeka’nın temel özelliklerini oluşturan beş ayrı beceri kategorisi tanımlamıştır. Entelektüel Zeka’ dan (IQ) farklı olarak, bu kategorik becerilerin kazanılacağını ve geliştirilebileceğini söyledi.
Bu kategoriler şunlardır:
Duygusal Zeka Kategorisi – Öz-Farkındalık
Kişinin kendi duygularını tanıma ve başkaları üzerindeki etkisini anlama yeteneği. Öz-Farkındalık, İç değerlendirmeye ve öz değerlendirmeye doğru atılan ilk adımdır. Psikolojik yapımızın davranışsal ve duygusal yönlerini tanımlayabilmeyi ve daha sonra değişimi hedefleyebilmemizi sağlar.
Duygusal öz-farkındalık aynı zamanda sizi neyin motive ettiğini ve ardından sizi neyin tatmin ettiğini bilmeyle ilgilidir.
Duygusal Zeka Kategorisi – Kendi Kendini Düzenleme
Kişinin olumsuz ya da yıkıcı duygularını yönetme ve koşullardaki değişikliklere uyum sağlama yeteneğidir. Öz-düzenleme konusunda uzman olanlar çatışmayı yönetme konusunda üstündür, değişime iyi adapte olurlar ve sorumluluk almaları daha muhtemeldir.
Duygusal Zeka Kategorisi – Motivasyon
Dış övgü ya da ödüllendirmenin aksine, içsel olarak kendi kendini tatmin etmeyi başarmaya odaklanarak kendi kendini motive etme yeteneğidir. Bu şekilde kendilerini motive edebilen bireylerin daha kararlı olma ve hedef odaklı olma eğilimi vardır.
Duygusal Zeka Kategorisi – Empati
Sosyal durumlarda bir olaya veya söze tepki vermeden önce, başkalarının aynı durumda neler ve nasıl hissettiklerini ve duygularını dikkate alma yeteneğidir. Empati aynı zamanda bir bireyin hem kişisel hem de işyerindeki ilişkileri etkileyen dinamikleri anlamasını sağlar.
Duygusal Zeka Kategorisi – Sosyal Beceriler
Duygusal anlayış yoluyla başkalarının duygularını yönetme; uyum içinde, aktif dinleme, sözlü ve sözsüz iletişim gibi becerilerle bu durumu insanlarla bağlantı kurmak için kullanma yeteneğidir.
Duygusal zekanın akademik başarıda, zihinsel ve fiziksel sağlığın yanı sıra profesyonel alanlarda elde edilmesinde anlamlı bir rol oynadığı ispatlanmıştır. Bar-On (1997) ‘in bulguları, yüksek EI’li kişilerin yaşamda düşük EI olanlara göre daha iyi performans gösterdiğini ortaya koydu.
Modern dünyada, hareketli işyerinde, işverenlerin EI’nin akademik nitelikler üzerindeki önemine sürekli vurgu yapmaktadırlar.
EI’nin önemi iyi anlaşılmalıdır. Duygularınızı anlama ve yönetme yeteneği gerçek potansiyelinizi gerçekleştirmede ilk adımdır. Başladığımız noktayı tanımaz ve kabul etmezsek nasıl anlamlı bir ilerleme sağlayabiliriz? Yaşama dahil olan yönleri kontrol etmezseniz, nereye varacağınızı nasıl varacağınızı anlamak mümkün müdür?
Diğerleriyle bağlantı kurup, kişilerarası iletişimi geliştirmek, işyerinde veya sosyal ilişkilerde başarıya ulaşmak, stresle baş etmek, motivasyonu artırmak, karar alma becerilerini geliştirmek… Bunların tamamı duygusal zekanın hem kişisel hem de profesyonel yaşamda başarıyı gerçekleştirmede kilit rol oynağını bilmekle ve anlamakla olabilir.
Duygusal Zekanın Tanımına ve Değerine İlişkin 15 Alıntı
“Duygusal zeka, nasıl düşündüğümüzü, hissettiğimizi ve nasıl davrandığımızı tanımanın, anlamanın ve seçmenin bir yoludur. Başkaları ile olan etkileşimlerimizi ve kendimiz hakkındaki anlayışımızı biçimlendirir. Nasıl ve ne öğrendiğimizi tanımlar; öncelikleri belirlememize izin verir; günlük eylemlerimizin çoğunu belirler. Araştırmalar, hayatımızdaki “başarının” yüzde 80’inden duygusal zekanın sorumlu olduğunu gösteriyor. ” Joshua Freedman
“Duygusal yeteneklerinizi yönetemiyorsanız, öz-farkındalığınız yoksa, sıkıntılı duygularınızı yönetemiyorsanız, empatiden yoksunsanız ve etkili ilişkiler kuramıyorsanız, ne kadar akıllı olursanız olun çok uzaklara gidemezsiniz. ” Daniel Goleman
“İnsanların söylediklerini unutacağım. İnsanlar yaptıklarını da unutacağım. Ancak insanların kendimi bana nasıl hissettirdiklerini asla unutamayacağım.” Maya Angelou
“Herkes sinirlenebilir, bu kolaydır; ancak doğru kişiye, doğru dereceye, doğru zamanda, doğru amaç için ve doğru şekilde kızmak, bu herkesin gücünde değil, bu kolay değil.” Aristo
“Duygusal zeki insanlar, bir durumu değerlendirmek, perspektif almak, yargılamadan dinlemek, işlemek ve tepkime vermekten uzak durmak için avantajlarını kullanarak öz farkındalıklarını kullanırlar.” Marcel Schwantes
“Asla durma; çünkü korkuyorsan yanlış yapma ihtimalin çok yüksek” Fridtjof Nansen
“Başarı, karakter, mutluluk ve yaşam boyu başarılar için asıl önemli olan, belirli bir duygusal beceri setidir. EQ’nuz, sadece geleneksel IQ testleriyle ölçülen bilişsel yetenekler gibi değildir.” Daniel Goleman
“Öfkeyle başlayan her şey utançla biter.” Benjamin Franklin
“Öfkeyle kalkan zararla oturur.” Türk Atasözü
“Duygularla ilgileniyorsanız, onları öğrenmek merakınızı tatmin edecektir. İşinizdeki duygusal bilgiye güvenirseniz, duygular hakkında daha fazla şey öğrenmek muhtemelen yardımcı olacaktır. ” John Mayer
“Beni başarılarımla yargılamayın; kaç kere düştüğüm ve tekrar-tekrar ayağa kalktığımla yargılayın beni.” Nelson Mandela
“İnsanlarla uğraşırken, mantıklı yaratıklarla değil, duygusal yaratıklarla uğraştığınızı unutmayın.” Dale Carnegie
“Bilinçdışını bilinçli yapana kadar, hayatını yönlendireceksin ve buna kader diyeceksin.” Carl Jung
“Akıllıca hareket etmek entelektüel zekadan daha fazlasını gerektirir.” Fyodor Dostoyevski
“Karakterlerin ve duygusal zekanın başarısızlıklarınla yüzleşip onlardan ders almanın gücü, başarının çekirdeğini oluşturuyor.” Robert Kiyosaki
Kaynaklar
Bar-On, R. (1997). Bar-on Emotional Quotient Inventory (EQ-i): Technical manual. Multi-health systems. Toronto, Canada: Multi-Health Systems, Inc.
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York, NY: Bantam Books, Inc
Salovey, P. & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185–211.
