DHA Takviyesi – Dokosaheksaenoik asitin (DHA) beynin bilişsel fonksiyonlarının işlevselliği bakımından çok önemli olduğu ortaya çıkarıldı. Bu nedenle, DHA, beyindeki baskın yapısal işlevleri yerine getirmek için çok sayıda nöronal ve glial hücre sürecini etkilemektedir.
DHA’nın, beyin korteks ve hipokampus gibi hafıza ve dikkatle ilgili beyin bölgelerinde biriktiği gösterilmiştir.
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, beyin DHA’ sındaki eksikliğin, değişiklikler de dahil olmak üzere nöronal gelişim ve davranış üzerinde kritik etkileri olduğunu göstermiştir.
Öğrenme, hafıza, işitsel ve koku alma tepkilerinde DHA’nın beyin fonksiyonundaki kritik rolüne rağmen, memelilerde DHA’nın yeni baştan sentezleme kapasitesi sınırlıdır; ancak diyet yoluyla tüketimi yoluyla nöronal fonksiyon için yeterli bir tedarik sağlamaktadır.
DHA’nın ana diyet kaynağı deniz ürünleridir. Yeni Zelanda gibi, nüfusun büyük bölümünün deniz ürünlerini nadiren tükettiği ülkelerde, potansiyel olarak bilişsel işlevin olumsuz etkilenmesi kaçınılmazdır.
Bu durumu tersine çevirecek olan deniz ürünlerini tüketmenin, yani DHA veya takviyelerin alımının, bilişsel fonksiyonları nasıl etkilediği görülmektedir.
Bu özetin yararlandığı makale (makalenin adresi yazının sonunda verilmiştir.) randomize kontrollü çalışmalar kullanılarak hazırlanmıştır.
Araştırmanın boyutları
DHA Takviyesi – DHA’nın etkisi, kontrollü çalışmaya katılan yaşam döngüsünün her iki ucundaki kişilerin (yaşlılar ve çocuklar) bilişsel işlevleri üzerinde görülürken, aynı zamanda öğrenme bozukluğu çeken ve davranışlarında tutarsızlık olan çocuklarda da iyileşmeler olduğunu göstermiştir.
Hayat dönüsünün sonunda olan yaşlı yetişkinlerde ise yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi (Alzheimer) durduracak etkiler meydana getirmiştir.
DHA takviyesi almanın, sağlıklı genç yetişkinlerde (18 -45 yaş) bilişsel performans üzerindeki etkisini değerlendirmek için sağlam kanıt elde edilememiş olsa da, yapılan 5 denemede fizyolojik temel tam olarak bilişsel performansla ilgili, önemli cinsiyet farklılıkları bulunmuştur.
Çalışmada, 6 ay süreli yüksek DHA takviyesinin genç, sağlıklı yetişkinlerde hafızayı (epizodik ve işleyen hafıza), dikkati, hafıza ve dikkatin tepki sürelerini (RT’ler) ve işlem hızını iyileştirip iyileştirmediği araştırıldı.
Araştırmaya 18-45 yaşları arasında toplam 228 yetişkin (83 erkek ve 145 kadın) Auckland, Yeni Zelanda’dan katıldı. Etnik köken, eğitim düzeyi ve ilk dili içeren genel demografik bilgiler, yapılandırılmış bir anket kullanılarak elde edildi.
Bilişsel değerlendirmeler, açlık kan örnekleri ve antropometrik ölçümler başlangıçta ve 6 ay sonra alındı.
Katılımcılardan, çalışma süresince herhangi bir yağlı balık veya balık yağı takviyesi (deney grubu çalışmasında kullanılanlar hariç) tüketmemeleri ve normal günlük yeme düzeni, fiziksel aktivite gibi rutinlerini sürdürmeleri istendi.
DHA Takviyesi – Katılımcılar, DHA veya plasebo kapsülleri, deniz ürünleri (türü ve miktarı) tüketimini ve çalışma protokolünden herhangi bir sapmayı (örneğin hastalık ve ilaç veya diğer besin takviyelerinin kullanımı) kaydetmek için haftalık günlükler tuttular.
Günlüklerden elde edilen deniz ürünleri porsiyonlarının haftalık ortalama tüketimi, yağlı, orta yağlı ve az yağlı kaynaklar (daha önce açıklandığı gibi) göz önünde bulunduruldu.
Araştırma, sınırlılıkları bakımından cinsiyet etkileşimini araştırmak için istatistiksel güce sahipti.
Sonuçlar
DHA Takviyesi – Bu çalışma, bilgimize göre ilk kez, DHA takviyesinin, alışılmış diyeti DHA’da düşük olan sağlıklı genç erişkinlerde hafızayı ve hafızanın tepki süresini iyileştirdiğini gösterdi.
DHA takviyesi, epizodik hafızanın tepki süresini önemli ölçüde iyileştirirken, kadınlarda epizodik hafızanın doğruluğu ve erkeklerde çalışan hafızanın tepki süresini iyileştirildi.
Sağlıklı genç yetişkinlerde epizodik veya işleyen bellek tepki süresini “dikkat” veya “işlem hızı” bakımından yükseltti.
Erişkinlerde bilişsel işlev üzerinde ölçülebilir etkiler elde etmek için mevcut çalışmaya göre >12 hafta ve ≥6 ay bir süre gerekti. Mevcut çalışmada tüm bu sınırlamaların üstesinden gelinmiştir. Müdahale periyodu yeterli uzunluktaydı (6 ay). Diyet değişiklikleri ile böyle bir seviye elde edilebilmesine rağmen nispeten büyük bir DHA dozu kullanıldı.
Kapsamlı bilişsel testler dizisinin daha önce beslenme müdahalelerine duyarlı olduğu ve çevresel faktörler nedeniyle varyasyonu azaltan katı standartlaştırılmış koşullar altında gerçekleştirildiği gösterilmişti.
İleri yaşta en etkili Alzheimer hastalığı (AH) risk faktörü olan Apolipoprotein E ( APOE ) genotipi bir bütün olarak grupta tedaviye yanıtı modüle etmedi, ancak cinsiyete göre sınıflandırıldığında, APOE’nin erkek APOE4 taşıyıcılarında tepki süresinde daha büyük gelişmelere yol açabileceğine dair bazı göstergeler vardı, ancak bunun gelecekteki çalışmalarda doğrulanması gerekiyor.
Hafıza alanları, erkeklerde ve kadınlarda DHA takviyesinden farklı şekilde etkilenmiştir.
Kadınlarda epizodik hafıza düzelirken, erkeklerde plasebo grubuna kıyasla çalışma hafızasının tepki süresi düzeldi.
Bilişsel test performansındaki cinsiyet farklılıkları görüldü. Bunun nedeni, beynin işlevsel organizasyonundaki farklılıklardı. Kaynağı ise, hafıza görevlerini yerine getirirken, erkekler ve kadınların farklı problem çözme stratejilerini kullanmalarıyla açıklanabilir.
Sonuç olarak, DHA takviyesi, alışılmış diyeti DHA’da düşük olan sağlıklı genç yetişkinlerde hafızayı ve hafızanın tepki süresini iyileştirdi.
Bu bellekle ilgili bilişsel alanlar, günlük yaşamda yaygın olan daha karmaşık bilişsel işlevlerin veya davranışların yapı taşlarıdır. Bu nedenle, genç sağlıklı yetişkinler, artan DHA tüketiminden bilişsel olarak yararlanabilir.
Bu yazı aşağıda adresi verilen araştırma makalesinden özet olarak yararlanılarak yazılmıştır.
Welma Stonehouse, Cathryn A Conlon, John Podd, Stephen R Hill, Anne M Minihane, Crystal Haskell, David Kennedy, DHA supplementation improved both memory and reaction time in healthy young adults: a randomized controlled trial, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 97, Issue 5, May 2013, Pages 1134–1143, https://doi.org/10.3945/ajcn.112.053371
