DEHB – Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çok sayıda çocuğu etkiliyor. Bu bozukluk ingilizce kısaltma olarak ADHD (Attention Deficit Hiperactivity Disorder) olarak bilinmektedir. Bu çocukların yarısından fazlası her gün DEHB için “Concerta” ve “Ritalin”, yani metilfenidatlar tipi ilaçlar almaktadır.
DEHB günümüzde büyük bir endişe kaynağıdır. DEHB olan bir çocuk akademik bir bozukluk, artmış yaralanma riski ve benlik saygısı ve sosyalleşme ile ilgili sorunlarla karşı karşıya kalır. Ergenlik döneminde ve erişkinlikte, DEHB olan kişilerin depresyon veya kaygı, madde bağımlılığı, trafik kazası, mali problemler, mesleki başarısızlık ve sosyal problemlerle karşılaşma riski yüksektir.
Çoğu sağlık koşulları gibi, genetik faktörlerin rol oynadığından şüphe edici olmakla birlikte, çevresel ve beslenme faktörleri bu genetik faktörlerin nasıl ve ne şekilde ortaya çıktığı konusunda belirgin bir rol oynamaktadır.
Birçok çalışma, DEHB’li çocukların, DEHB’li olmayan çocuklara kıyasla, omega-3 yağ asitleri olan DHA (dokosaheksaenoik asit) ve EPA (eikosapentaenoik asit) doku seviyelerinin düşük olduğunu göstermiştir. DEHB bozukluğu için Omega-3 (EPA + DHA) takviyesi kapsamlı olarak incelenmiş ve birçok doktor tarafından mantıklı bir müdahale olarak değerlendirilmiştir.
DEHB İLE İLGİLİ BİR ARAŞTIRMA SONUCU
DEHB bozukluğu olan çocuklarda balık yağlarının içindeki DHA ve EPA’nın etkilerini belirlemek için dört ay boyunca 7-12 yaş arasındaki 90 çocuğa üç farklı dozda DHA ve EPA içeren balık yağları ve bitkisel Omega-3 verilerek sonuçlar gözlenmiştir. Bu çalışmada farklı dozlar şu şekilde uygulanmıştır;
- BİRİNCİ GRUP: Birinci gruptaki çocuklara EPA oranı yüksek, ancak DHA oranı düşük olan 500 mg’lık balık yağı kapsüllerinden günde 4 adet verilerek, bu gruptaki çocukların günde toplamda 1109 mg EPA ve 108 mg DHA almaları sağlandı.
- İKİNCİ GRUP: İkinci gruptaki çocuklara DHA oranı yüksek, ancak EPA oranı düşük olan sıvı balık yağı verilerek, bu gruptaki çocukların günde toplamda 1032 mg DHA ve 264 mg EPA almaları sağlandı.
- ÜÇÜNCÜ GRUP: Üçüncü gruptaki çocuklara yüksek oranda ALA bitkisel Omega-3 içeren “aspir yağı” verilerek, bu gruptaki çocukların günde toplamda 1467 mg ALA lineloik asit almaları sağlandı. Balık yağında DHA ve EPA hazır olarak bulunurken, karaciğer bitkisel Omega-3 ALA’nın yaklaşık % 5’ini EPA’ya, % 0,5’ini de DHA’ya çevirebiliyor.
SONUÇ
DHA’nın kırmızı kan hücresi seviyesini yükselltmesi sonucu ikinci grupta olan çocukların okuma bozukluklarında düzelmeler görüldü ve ebeveynlerin çocukları için verdikleri tepkisel muhalif davranış notları iyileşti.
Daha da fazlası, grubun içindeki 17 öğrenme güçlüğü çeken çocuğun okumasında düzelmeler oldu, dikkatlerini kontrol edebildikleri gözlendi, huysuzluk ve tepkisel davranışlarda düzelmeler oldu, hiperaktivitede iyileşme gözlendi ve genel anlamda tüm DEHB belirtilerinde olumlu gelişmeler oldu.
Bu çalışma, DEHB çözümü için, alınan günlük DHA düzeylerini yükseltmenin anahtar faktör olduğunu ortaya çıkartmıştır. Bu tip çocuklar için önerilen günlük doz 1000 mg’ın üzerinde DHA almaktır. Günlük olarak bu araştırmada çocuklara verilen DHA miktarını sağlamak için, özellikle kullanılan balık yağının etiketinde yazan “DHA” miktarına bakmak gerekiyor. Çünkü çoğu balık yağında DHA oranı oldukça düşük. Ürünün etiketinde yazan miktarın ihtiyacınızı karşılayıp karşılamadığını ancak bu şekilde anlayabilirsiniz. Veya hedefiniz olan DHA’nın alınması için ürünün etiketinde yazan miktarın kaç katını almanız gerektiğine karar verebilirsiniz.
Aşağıda izleyeceğiniz video filmde, yapılan bir başka bilimsel araştırmada DEHB semptomları görülen öğrencilere yüksek DHA verilmesinin (günde 1680 mg DHA) sonuçları anlatılmaktadır. Bu yüksek DHA oranı, çocuklara her birinde 280 mg DHA olan kapsül trigliserid balık yağından günde 6 tane verilerek sağlanmıştır. Sonucun ne olduğunu aşağıdaki filmi izleyerek öğrenebilirsiniz.
DEHB NEDİR VE DEHB TEDAVİSİNDE YÜKSEK DHA UYGULAMASININ SONUÇLARI
Omega-3 genel sağlık için de önemlidir. Çünkü içindeki DHA, beyindeki oranı itibariyle hem vücudumuzun düzgün çalışmasında, hem de öğrenme ve zeka artışında etkili olurlar. Yine, 2014 yılında yapılan bir araştırma, DEHB’li çocukların beyinlerinde DEHB’siz çocuklardan daha düşük bir DHA oranı seviyesine sahip oldukları bulunmuştur. Düşük DHA seviyeleri çocukların dikkat, odaklanma, öğrenme ve çalışma belleği ve diğer DEHB semptomları ile ilgili sorun yaşamalarına neden olabilmektedir.
Araştırmalar DHA’nın beyindeki nöronların daha iyi iletişim kurmasına ve beyin hücreleri arasında çok sayıda ağlar ve bağlar kurulmasına yardımcı olduğunu göstermektedir.
Kaynaklar:
- Milte CM, Parletta N, Buckley JD, Coates AM, Young RM, Howe PR. Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids, cognition, and behavior in children with attention-deficit/hyperactivity disorder: a randomized controlled trial. Nutrition. 2012 Jun;28(6):670-7.
- https://www.understood.org/en/learning-attention-issues/child-learning-disabilities/add-adhd/fish-oil-and-adhd
Konuyla ilgili daha fazla bilgi için aşağıda verilen makaleleri de okumanızı tavsiye ediyorum;
BEYİNDE DHA EKSİKLİĞİ NELERE SEBEP OLUYOR?
DHA İÇİN HANGİ FORMDA BALIK YAĞI İÇİLMELİ?
Dikkat! Bu web sitesindeki makaleler ve bilimsel çalışmalar yalnızca genel anlamda eğitiminiz ve genel sağlık bilgileriniz içindir. Bireysel farlılıklar değerlendirilmemiştir. Dolayısıyla bu web sitesinde yer alan fikir, düşünceler ve öneriler, herhangi bir sağlık durumu veya problemi için doktorunuzun tıbbi tavsiye, tanı veya tedavisinin yerini alacak şekilde kullanılamaz.
