DEHB ve IQ İlişkisi

DEHB ve Zeka İlişkisi – Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu – Genellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkan nörogelişimsel bir durum olarak sınıflandırılmaktadır.

DEHB nedir?

DEHB Nedir? / ADHD Nedir? – DEHB, normal seviyenin üstünde hiperaktif ve dürtüsel davranışlara neden olabilecek zihinsel bir sağlık problemidir. Bu insanlar dikkatlerini tek bir göreve odaklamakta, ya da uzun süre sabit tutmakta zorluk çekebilirler. Hem yetişkinler hem de çocuklar DEHB’li olabilir. (1)

DEHB’liler günlük aktivitelerde birçok zorluk yaşatabilir. Ancak, birçok insan, dikkat eksikliği çeken çocukların, böyle bir sorunu olmayan çocuklardan daha zeki oldukları yanılgısına düşmektedir. Oysa Zeka (IQ) ile DEHB el ele gitmez.

DEHB olan bazı insanlar daha yüksek IQ’lara sahip olabilir. Ancak, bu ikisi arasında bir korelasyon olduğunu varsaymak doğru olmaz; ayrıca bu düşünce çocuğunuzun ihtiyaç duyduğu yardımı almasını da engelleyebilir.

DEHB Teşhisi Nasıl Konulur?

DEHB teşhisi genellikle 7 yaş civarında konulmaktadır. (2) Bununla birlikte, bozukluğun semptomları genellikle 12 yaşından önce görülür. DEHB’ nun çocuklarda en çok hiperaktif davranışlara ve odaklanma zorluklarına neden olduğu bilinmektedir.

Akıl Hastalıkları Ulusal Birliği’ne (NAMI) göre, ABD’li çocukların yaklaşık yüzde 9’u ve yetişkinlerin yüzde 4’ü bu bozukluğa sahiptir. İstatistiksel farklılıkların nedeni, bazı yetişkinlerde semptomların düzelmesi, bu nedenle artık bozukluk için tanı kriterlerini karşılamamasıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları erkeklerde daha yaygındır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun en yaygın semptomlarından bazıları şunlardır:

sabırsızlık

sürekli hareket

hareketsiz oturma zorluğu

sürekli konuşma

görevleri tamamlamada sorun yaşamak

talimat verildiğinde talimatları dinleyememe veya takip edememe

sürekli eğlenmezse can sıkıntısına düşmek

diğer konuşanların sözünü kesmek

düşünmeden (veya dürtü üzerine) bir şeyler yapmak

Okulda öğrenme problemleri yaşamak

Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü (NIMH) de bozukluğu üç alt tipte sınıflandırmaktadır:

Genelde dikkat eksikliği belirgin (hiperaktivite ile karşılaştırıldığında daha fazla dikkatsizlik belirtisi var)

Ağırlıklı olarak hiperaktif-dürtüsel

Birleşik hiperaktif-dürtüsel ve dikkatsiz (Bu en yaygın şeklidir)

DEHB tanısı koymak için altı veya daha fazla semptom göstermelisiniz (yetişkinlerin teşhis için sadece beş veya daha fazla semptom göstermesi gerekebilir).

Şimdi gelelim “DEHB ve IQ ilişkisi“ne, veya diğer ifadeyle “DEHB ile Zeka İlişkisi”ne

DEHB olan birisinin otomatik olarak yüksek bir IQ’ya sahip olup olmadığı fazlasıyla tartışılmıştır. Böyle bir korelasyonun anlamı hakkında daha fazla tartışma vardır.

Semptonların şiddetine bağlı olarak, DEHB, bir kişinin okulda ve işteki çalışma yeteneğini ve performansını etkileyebilir. Günlük rutin işlerde de zorlanabilir. Bu göstergeler, öyle olmadığı halde, kişinin daha düşük bir IQ’ya sahip olduğu izlenimini verebilir. Ancak bu genellikle çocuğun karşılaştığı problemlerden dolayı zekasını ortaya koymada karşılaştığı sorunlardan kaynaklanmaktadır.

Cambridge’in Psychological Medicine dergisinde yayınlanan 2010 tarihli bir deneysel çalışmaya göre, denek grup olan DEHB’li yüksek IQ yetişkinleri, DHEB’li olmayan yüksek IQ kontrol grubuna göre yürütücü işlev testlerinde daha az performans gösterdi. (3)

Araştırmada bir dizi sözel, bellek ve problem çözme testi kullanılmıştır. Bununla birlikte, bu çalışma ile ilgili bir problem, ayrıntılı kontrol grubu bulunmamasıdır. Örneğin, karşılaştırma için yalnızca DEHB veya yalnızca düşük IQ grupları gibi karşılaştırma yapılabilecek ayrıntılı gruplar yoktu.

Madalyonun öbür yüzünde, DEHB’li birçok insan, dikkatlerini, yapmaktan hoşlandıkları bir şeye odaklıyor. Bu, okulda veya işte yararlı olabilir. Bu gibi durumlar IQ’nun düşük olduğunu göstermez; sadece bu bireyler en çok önem verdikleri şeylere odaklanabiliyorlar, denilebilir.

Psychological Medicine dergisinde yayınlanan başka bir rapor, IQ ve DEHB’nin ayrı olgular olduğu belirlenmiştir. (4)

Araştırma, IQ’nun DEHB’li olan aynı aile içinde daha anlamlı çalışabileceğini iddia ediyor. Ancak yüksek IQ’ya sahip bir akrabanızın olması, DEHB’li başka bir aile üyesinin aynı yüksek IQ’ya sahip olacağı anlamına gelmediği kaydediliyor.

Teşhis ve Tedavi Yöntemleri

DEHB tanılama süreci, bir çocuğun “akıllı” olup olmadığını belirlerken de sorun yaratabilir. DEHB’yi doğru bir şekilde teşhis edebilen belirli bir test yoktur; bunun yerine, süreç, olası semptomların uzun süreli gözlemlerine dayanır.

Otizm veya bipolar bozukluk gibi diğer bazı durumlar da DEHB ile karıştırılabilir. Bozukluk, öğrenme güçlüğü çeken bazı çocuklarda da görülebilir; çünkü DEHB’li bazı kişilerde süreç zorlukları vardır. Bu durumda öğrenme zorluğu çeken çocukların DEHB’li olduğuna, ya da tersine DEHB olan çocukların öğrenme zorluğu çekeceklerine dair kanaat getirmek doğru olmaz.

Ritalin, Adderall ve concerta gibi uyarıcılar DEHB tedavisinde kullanılan en yaygın ilaçlardır. (5) Bazı durumlarda uyarıcıların beyindeki kimyasal seviyelerin odağını artırmaya yardımcı olduğuna inanılmaktadır. Bu ilaçlar da hiperaktiviteyi azaltabilir. Ancak, bazı insanlar bunları kullandıklarında daha az dürtüsellik yaşayabilirler. Ayrıca aileler bu ilaçların çok çeşitli yan etkilerinden şikayetçi durumdalar.

Uyarıcılar okul zorlukları yaşayan bazı çocuklar için büyük bir fark yaratabilir. Testleri tam olarak öğrenebilen ve alanların IQ’ları, resmi IQ testinde yer alan görevlere odaklanma yetenekleri nedeniyle artabilir.

Ancak bazı çalışmalar çocukların beyinlerindeki DHA eksikliğinin hiperaktivite, dikkat dağınıklığı, konsantrasyon sorunları, öğrenme zorluğu, okuma bozukluğu ve hafıza problemlerine sebep olabileceği belirtilmektedir.

İlaç taksiyesi yerine önce DHA’ sı yüksek balık yağlarını denemenizi öneriyorum

DHA’nın kırmızı kan hücresi seviyesini yükselltmesi sonucu ikinci grupta olan çocukların okuma bozukluklarında düzelmeler görüldü ve ebeveynlerin çocukları için verdikleri tepkisel muhalif davranış notları iyileşti.

Daha da fazlası, grubun içindeki 17 öğrenme güçlüğü çeken çocuğun okumasında düzelmeler oldu, dikkatlerini kontrol edebildikleri gözlendi, huysuzluk ve tepkisel davranışlarda düzelmeler oldu, hiperaktivitede iyileşme gözlendi ve genel anlamda tüm DEHB belirtilerinde olumlu gelişmeler oldu. (6)

Yüksek DHA’lı Balık Yağı Uygulamasının sonuçlarını görmek için ayrıca aşağıda tavsiye edilen makaleleri de okuyunuz.

Sonuç: DEHB ve IQ İlişkisi Karıştırılmamalıdır.

Diğer bozukluklarda olduğu gibi, DEHB ile IQ arasında pozitif veya negatif bir korelasyon olduğunu söylemek doğru olmaz. Ayrıca, “akıllı olmak” her zaman yüksek bir IQ’ya bağlı değildir. DEHB ve IQ arasındaki korelasyonlar önyargılara ve yanlış anlamalara dayanmaktadır.

Her ikisiyle ilişkili tehlikeler vardır: DEHB olan birinin yüksek IQ’ya sahip olduğunu varsayan kişi uygun tedavi göremeyebilir. Öte yandan, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu hastası olan birinin zeki olmadığını varsayan, bireyin potansiyelini göz ardı edecektir.

DEHB ve IQ ayrı varlıklar olarak ele almak önemlidir. Biri diğerini etkileyebilse de, kesinlikle bir ve aynı değildir.

Kaynak: Milte CM, Parletta N, Buckley JD, Coates AM, Young RM, Howe PR. Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids, cognition, and behavior in children with attention-deficit/hyperactivity disorder: a randomized controlled trial. Nutrition. 2012 Jun;28(6):670-7.