Çocuklarda Yaratıcılık Süreci - Çizdiği resimle ilgili bu masum küçük yorum, çocuklarda yaratıcılık sürecini öldürebilir.

Çizdiği Resimle İlgili Bu Masum Küçük Yorum, Çocuklarda Yaratıcılık Sürecini Öldürebilir

Çocuklarda yaratıcılık sürecini yönetmek oldukça zordur. Tam dört yıl önce, torunum o zaman üç yaşındayken bana gelip “Bak dede seni çizdim” diyerek bana çizdiği bir resmi gösterdi. Resimde tam kafaya benzemeyen bir şekil vardı. Kafa dediği kısımda kalemle nokta nokta siyahlıklar sanırım bıyıklarımı temsil ediyordu. Kafadan direkt olarak ayaklar çıkmıştı. Kafanın iki tarafından kulak gibi çizilen çizgileri görünce “Kulakları çok güzel çizmişsin” dediğimde, “Yok dede, onlar senin kolların” dedi. Ben de ona “Özür dilerim, yanlış söyledim. Kolları çok güzel çizmişsin” dedim. Onu kutladım. “Harika bir resim yapmışsın” dedim ve yaptığı o resmi ofisimde çerçevelettirip astım. Hala ofisimde duruyor. O günden tam dört yıl geçti. Dün torunum bana geldi ve çizdiği yeni bir resmi getirdi. Bu kez getirdiği resim dört yıl önceye göre harika bir resim olmasının yanında, çizdiği şey bu kez yaşıtlarına göre çok daha başarılıydı. Bana ofisimdeki çerçevedeki resmini göstererek, “Dede, çerçevedeki eski resmi kaldırıp, onun yerine bunu asar mısın?” diye sordu. “Tabi ki” dedim. Eski resmi atmadım. Yeni resmi çerçevede eskisinin üzerine koydum. Alttaki şimdi görünmüyor.

Yazar Melik Duyar’ın 3 ile 7 Yaş (36 aylıktan 84 Aylık Olan Dönem Arasında) Arasındaki Çocukların Hafıza ve Zekalarını Sağlam Temellere Oturtmak İçin Hazırlamış Olduğu “ÇOCUK ZEKA VE HAFIZA” Adında Bir Eğitim Seti Mevcuttur. Bu setle ilgili bilgi edinmek isterseniz, setle ilgili kısa bir video tanıtım filmi makalenin altında verilmiştir.

Çocuğunuz veya torununuz böyle bir resim yapar ve size gösterir. Resimde dedesini çizmiş, ancak dedesinin kafası vardır, vücudu yoktur ve kafadan direk ayaklar çıkmıştır. Veya çizdiği bir uçak resminde gökyüzünü kırmızıya boyamıştır. Eserlerini takdir edersiniz ve dedesinin neden vücudunun olmadığını nazikçe sorarsınız. Ayaklarla kafa arasında bir vücut olması gerekmez mi? Veya “Resimdeki gökyüzü neden kırmızı?” diye kibarca sorarsınız. “Onun mavi olması gerekmez mi?” Çoğu öğretmen, anne-baba veya dedenin tepkisi böyle olurdu sanırım. Şüphesiz hepsi de bunu onun daha iyi olması için yaparlardı. Ama bu konuşmalardan birini yapmadan önce bir durun! Böyle masum küçük bir yorum, onun küçük kalbi ve beyni üzerinde kocaman bir balyoz etkisi yapmaktadır. Farkında olmadan bu davranışla çocuğun doğal gelişen yaratıcılığını susturmak üzere olduğunuzu söylemeliyim.

“Yaratıcılık başkaları tarafından dayatılan hedeflerle kolaylıkla yok edilebilir.”

Herkesin dünyayı aynı ışıkta görmesi gerekmez; öyle olmamalıdır da. Gökyüzünün mavi olması gerektiğinden bahsetmeden önce nedenlerinizi dikkatlice düşünün. Çocuğunuz bir gökyüzünün mavi olduğunu görebilir, ancak dünyasında bu öyle olmayabilir. Onlara yaratıcı olma özgürlüğü verin. Onlara kademeli olarak fark etme ve değişme imkanı sağlayın. Sizin yardımınızla henüz hazır olmadığı birkaç merdiveni birden atlaması yerine, merdivenleri tek tek çıkması çok daha doğal bir süreç olacaktır. Bırakın kendisi keşfetsin. Yaratıcılık süreci, eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmektedir. İnsanların stresle baş etmesine ve değişikliklere uyum sağlamasına yardımcı olmaktadır.

Çoğu yetişkin bilinçsizce çocuklarda yaratıcılığı bastırarak, onların hayal gücünü yanlış yönlendirilmiş iyi niyetlerle sınırlamaktadır.

Yaratıcılığı geliştirdiğini düşündüğünüz şu davranışların, tam aksine yaratıcılığı öldürdüğünü öğrenmek sizi şaşırtabilir;

Eleştirmek – Yapıcı eleştirinin onlara yardımcı olduğuna inanabilirsiniz, ancak bu davranışlarınızla farkında olmadan onların yaratıcılıklarını öldürüyorsunuz.
Mükemmele Zorlamak – Çocuğunuzun başarılı olması için onu baskı altında tutmak veya böyle hissetmesini sağlamak. Bu, vurguyu yaratıcı sürece vermek yerine, çocuk üzerinde mükemmel bir nihai ürün yaratmaya odaklanmak demektir. Bu yaratıcılığı yok etmenin en basit yoludur.
Korumacı Ebeveynlik – Çocuğunuza yer açın. Onların etrafında çırpınmanız, onların üzerinde, kendileri için değil, sürekli sizin için bir şeyler yapmaları gerektiği gibi bir baskı oluşturur. Her zaman yaptıkları şeyle ilgili kendilerinin ne hissedeceğini değil, sizin bu işle ilgili olarak ne hissedeceğinizi düşünmek zorunda kalacaktır.
Seçenekleri Sınırlamak – Resim yaparken sadece boyaları ve fırçayı kullanmaya müsaade etmek, diğer yandan parmaklarıyla ve elleri ile veya fırçanın sapını kullanarak resim yapmalarına müsaade etmemek çocukların yaratıcılığını öldüren faaliyetlerdendir. Dışarıda oynamalarını söyleyip, üstlerini kirletmemelerini söylemek, yaratıcılığı öldürmektedir. Oyun, adı üzerinde, gerçekten oyun olmalıdır.
Hükmeden Olmak – Çocuğunuzun başında bir diktatör olmayı bırakın. Yaratıcılık en iyi ortam özgürlüğünde teşvik edilmekte ve neyi nasıl yapmaları gerektiğini söylememekten geçmektedir.

Yetişkinler tarafından verilen geri bildirim, bazen çocukların hayal gücünü artırabilir, bazen de sınırlayabilir.

Çocuğunuzun okulunda sağ beyin fonksiyonlarına önem vermeyen ve sadece matematiğe ağırlık veren (ona da önem verdiklerinden de endişeliyim) tutumlarını yönetemeseniz de, çocuklarda yaratıcılık sürecini yönetmek, onların yaratıcılığını artırmak ve hayal güçlerini sınırlamayı bırakmak için onunla birlikte çalışmanın yolları vardır.

Düşüncelerinizi Beyninizde Yeniden Düzenlemeniz Gerekebilir

Yetişkinler çocukların bazı alanlarda düşünme biçimlerini belirleyebilirler. Video oyunları onun için kötü gibi düşünmek şeklinde. Çocuğunuzun yaratıcılığını geliştirmek için, kendi beyninizin ve düşünme yollarınızın da yeniden düzenlenmesi gerekebilir. Otomatik pilotta ilerlemenizi ve çocuğun gayretini ve sürecini takdir etmek yerine, ortaya çıkan ürüne övgü yapma kriterinizi bırakın. Çizdiği dedesinin resminde vücut olmayabilir, gökyüzü de mavi olmayabilir. Ancak çocuk onu yaratmak için uzun süre düşünmüş, zaman harcamış ve çok çalışmıştır. Bunu es geçmeyin. Bilgisayarda harcanan zamanını kınamadan önce, dijital çizimlerin ve sanatın da kalem ve boya ile çizim kadar yaratıcılığa destek olabileceğini fark edin.

Sizin Kendi Dünyanızla Onun Dünyasının Aynı Olmadığını fark edin.

Çocukların sizin dünyayı gördüğünüz gibi görmesini sağlamaya çalışmayın. Sizin kararlarınız ve görüşleriniz size aittir. Ancak onları temel almak ve kararları ölçmek için sayısız yıla ve deneyime sahip olduğunuzu unutmayın. Çocuğunuzun henüz çok kısa süreli deneyimleri olduğu gerçeğini atlamayın. Çocuklar, hayal güçlerini yetişkinlerden daha iyi kullanabilirler. Ancak çoğu kez yetişkin beyinler tarafından toplanan büyük miktarda veriye karşı yargılanmaktadırlar. Çocuğunuzun, kendi duyularını kendileri için özgürce kullanmasına izin verin. Önerilerinizle onu kısıtlamayın.

Çocuğunuzun yaratıcılıklarını arttırmak için ona araç, mekan ve zaman verin. Korumacı ebeveynliği ve diktatörlük kararnameleri gibi yaratıcılığı öldüren davranışlara meyletmeyin. Çocuğunuzun doğal yaratıcı düşünme sürecinin tersi yönünde değil, o sürecin doğal akışına paralel olarak onunla birlikte çalışın. Farkında olmadığınız halde, gelecek yılların en büyük yenilikçi beyniyle birlikte çalışıyor olabilirsiniz.

Çocuğunuzun Çalışmalarını Eleştirmeyi Bırakın

Yapıcı eleştirilerinizin ona yardımcı olabileceğini düşünüyor olabilirsiniz. Bir insan resminde kafa ile ayaklar arasında bir de vücudun olması gerektiğini söylemenin ona yardımcı olacağını düşünüyor olabilirsiniz. Başladıklarında, başyapıtlarını akıllarında öyle öngörmüş olabilirler. Ancak bu sonuç değildir. Bu bir yaratıcılık egzersizi ve bir gelişme sürecidir. Kendi deneme ve yanılmalarından çok daha fazla şey öğreneceklerdir.

Çocuklarda Yaratıcılık Süreçlerine Engel Olmayın

Oyunlarının arasına girmeyin. Boya fırçasını bir kenara bırakıp parmaklarını doğrudan boyaya daldırıp, kağıtlarını parmak izleriyle boyamaya başladıklarında, ellerinizi arkanızda bağlayın ve ağzınızı kapatın. O anda bizzat yaratıcı bir beynin işleyişine şahit oluyorsunuz demektir. Unutmayın, daha sonra bu elleri hortumla su tutup temizleyebilir ve yıkayabilirsiniz.