Çalışma Belleği – İyi kullanılan bir bellek, kişisel gelişimimizde, iletişim ve ilişkilerimizde önemli bir yere sahiptir. İnsan olmanın kısa tarifi, belki de, gelişmiş bir belleğe sahip olmaktır.
İnsan öğrenmesinin temeli olan çalışma belleği; öğrenilen bilgiyi kontrol etme, düzenleme ve aktif olarak sürdürme ile ilgili zihinsel bir çalışma alanını ifade eder.
Çalışma belleği, bilginin geçici olarak depolanıp, kodlanıp işlendiği sınırlı bellek sistemi olarak tanımlanmıştır.
Çevremizden edindiğimiz yeni bilgileri çalışma belleği ile algılar ve depolarız. Bu bilgiler, daha önce edinilmiş bilgilerle etkileşime girerek anılarımızı tetikler. Böylece, gördüğümüzü, duyduğumuzu, kokladığımızı, tattığımızı ve dokunduğumuzun ne olduğunu anlamamıza yardımcı olur.
Beyindeki hiçbir fiziksel konum tek başına çalışan bellek kapasitesinden sorumlu görünmüyor. Çalışma belleğinin frontal ve parietal loblarda farklı nöroanatomik konumlara sahip iki süreci içerdiği öne sürülmektedir. Kaynak
İşleyen bellek aynı zamanda fonolojik öğrenme ve matematiksel bilgileri işleme gibi, karmaşık bilişsel görevleri yürütmek için bellek ve matematik arasındaki potansiyel ilişkiyle de ilgilenir. Bu iki becerinin beyinde komşu olduklarına dair deliller vardır.
Ancak, matematiksel becerilerdeki ilişkinin doğasından kaynaklanan bireysel farklılıklar da vardır. Diskalkuli çocuklar buna örnektir. İşleyen bellek ve matematik ilişkisini ele alan bazı araştırmalar, şu iki yaklaşım üzerinde çalışmıştır.
(1) Matematik performansı sırasında işleyen belleğin fonolojik gelişim ile matematik öğrenmedeki ilişkisi nedir?
(2) Matematik güçlüğü olan çocuklarda çalışma belleğinin etkisi nedir? Kaynak
İşleyen bellek ile matematik arasındaki ilişkinin doğasına ilişkin mevcut bilgileri değerlendiren araştırmalar hem okuma güçlüğü çeken ve hem matematik başarısı bakımından işleyen belleği masaya yatırdılar.
Çalışma Belleğinin Dil Gelişimi, Okuma-Anlama-Yazma ve Matematik Üzerindeki Etkisi Nedir?
Araştırmalar, çalışma belleği performansı ile dil gelişimi, okuma, okuduğunu anlama, yazma ve matematik başarısı arasında güçlü ilişkiler olduğunu belirtmektedir. Çok sayıda çalışmada, çalışma belleği performansı ile dil gelişimi, okuma, okuduğunu anlama, yazma ve matematik başarısı arasında güçlü ilişkiler olduğunu belirtmektedir. Çalışma belleği dil becerilerinin gelişiminde etkili temel yapılardan biridir.
Özellikle fonolojik döngünün hem anadilde hem de ikinci bir dilde yeni sözcüklerin öğrenilmesinde önemli bir rolü olduğu ifade edilmektedir. Dili anlarken ve konuşurken ayrıca sözcüklerin ve cümlelerin depolanması, kodlanması ve geri getirilmesi gibi eş zamanlı birçok bellek işleminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Okurken harflerin sıralı bir şekilde seslere dönüştürülmesi, geçici olarak depolanması ve sonrasında tümünün sırasıyla seslendirilerek sözcükler oluşturulması yine fonolojik döngü ile gerçekleştirilmektedir.
Çalışma belleği okuduğunu anlamada da çok etkin olarak ihtiyaç duyulan bir yapıdır. Bu yapı, matematiksel fonolojik okumanın rakamsal gösterisidir. Anlama süreci sözcüklerin veya rakamların kodlanması, bu sözcüklerin anlamlandırılması ve cümle bazında birleştirilip daha büyük parçalar elde edilmesi gibi karmaşık bellek işlemlerini gerektirmektedir.
Benzer olarak, matematik fonolojik döngü, görsel-mekansal kayıt defteri ve merkezi yönetici işlevlerini gerektiren beceriler içermektedir. Sayı kavramının geliştirilmesi, aritmetik işlem yapma, problem çözme ve geometri gibi temel matematik becerileri çalışma belleğinin tüm bileşenlerinin etkin bir şekilde kullanılmasını gerektirmektedir. Kaynak
Bununla birlikte sınıf etkinlikleri de not alma, not alırken diğer konuşmacıları dinleme, karmaşık yönergeleri takip etme, yabancı sözcükleri çözümleme, zihinden cümleler oluşturma, yeni bilgileri işleme ve daha önce depolanmış bilgiler ile bütünleştirme gibi depolama ve eşzamanlı işlemeyi gerektiren çok sayıda beceri ile gerçekleştirilmektedir.
Bu nedenle, tüm bu işlemlerden sorumlu olan çalışma belleğinde bir yetersizlik olduğunda söz konusu becerilerdeki problemler de kaçınılmaz olmaktadır.
Sonuç. Çalışma Belleğini Sıklıkla Kullanın!
Yapılan çalışmalarda, dilde ve akademik becerilerde yetersizlik yaşayan çocukların normal gelişim gösteren akranlarına göre çalışma belleği kapasitelerinin daha sınırlı olduğu ve bilgiyi daha yavaş ve yetersiz bir şekilde işleyebildikleri ve depoladıkları bulunmuştur. Kaynak
Çalışma belleği, matematik ve fonolojik beceriler üzerine yapılan deneysel araştırmalar, işleyen belleğin gerçekten de yetişkinlerde ve matematikte zorluk çeken çocuklarda matematiksel performansla ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Özetle çalışma belleği güçlendirildikçe matematiksel ve fonolojik beceriler de güçlenmekte, aksi durumda zayıflamaktadır.
