Beyindeki Koronavirüs – Her yüzyılda büyük musibetler yaşayan insan türünün 20. Yüzyıldaki belası grip virüsü iken, 21. Yüzyılda Covid-19 oldu. Bu virüsün etkisinin neyne kadar ulaşması başka endişeler doğuruyor.
Diğer herhangi bir virüs gibi, koronavirüs de sağlıklı hücrelere yerleşip, sanki kendisi izinsiz girdiği hücrenin ev sahibiymiş gibi, genom replikasyonu oluşturmak üzere vücudu enfekte ediyor. Özellikle solunum yolunda, epitel hücreler başta olmak üzere, hücrelerde bulunan ACE2 reseptör proteinini kullanarak bu tahribatı yapıyor.
Epitel hücre nedir?
Epitel hücreler, vücut yapısının birçok yüzeyini kaplayan ve koruyucu bariyer görevi yapan hücrelerdir. Bu hücreler virüslerin ve bakterilerin vücut içine girmesini önlemektedir. İdrar yolu yüzeyi tamamen epitel hücreleri ile kaplıdır. Bu sebeple idrar tahlillerinde epitel hücre görülmesi olağan bir durumdur.
ACE2 Nedir?
Anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 veya kısaca ACE2 Nedir? ACE2, Akciğerler, arterler, kalp, böbrekler ve bağırsaklardaki hücrelerin dış yüzeyine (hücre zarına) bağlı bir enzimdir. ACE2, damar daraltıcı olan anjiyotensin II hormonunun anjiyotensin (1-7)’ye hidrolizini hızlandırarak kan basıncının düşmesini sağlamaktadır. Kaynak-1
Virüs, solunum yolu çeperine yapışıp buradan en çok akciğerlerin tip II alveolar hücrelerine kolayca erişim sağlıyor.
Bir solunum hastalığı olduğu için, ateş ve ağrıların yanı sıra koronavirüsten gözlemlenen olağan semptomlar boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı ve solunum sıkıntısı doğuruyor.
Ancak ortaya çıkan çalışmalar, koronavirüs hastalarının üçte birinden fazlasında nörolojik semptomların varlığına işaret ediliyor. Çeşitli düzeylerde koronavirüs hastaları bu nörolojik semptomları sergilemektedirler.
Daha hafif vakalarda ve özellikle gençlerde görülen etkiler arasında baş ağrısı, baş dönmesi, beyin iltihabı ve felç sayılabilir.
Koronavirüsün Beyindeki Faaliyetleri?
Beyindeki Koronavirüs – Bu virüsün açtığı tahrip ile gösterdiği özel semptomların öncelikle, sinir hücrelerinin hedeflenmesine yol açan, güçlü bağışıklık tepkilerinin sonucu olduğu gözlemlenmiştir.
Bu, istem dışı iltihaplanmaya veya nöronların ölümüne neden olabilir. Örneğin, nöronların bağışıklık sistemi tarafından yanlışlıkla saldırıya uğramasına neden olan nörolojik bir bozukluk olan Guillain-Barre sendromu, koronavirüs ile ilişkilendirilmiştir ve bu, nöron ölümüne, ağrı ve sinir iltihabı gibi yan etkilere neden olabilir.
Guillain-Barre Sendromu Nedir?
Sinir sistemiyle ilgili bir sorundur. Bu hastalık, kas zayıflığına, refleks kaybına, kollarda, bacaklarda, yüzde ya da vücudun diğer kısımlarında hissizliğe ya da karıncalanmaya neden olur. Guillain-Barré sendromu (GBS), felce ve ölüme sebep olabilir.
Daha şiddetli koronavirüs vakalarında, nörolojik semptomlar, bu gibi vakaların görüldüğü hastalarının %46 – %84’ünün herhangi bir yerinde görülmesi daha yaygındır. Bu hastalar sadece daha hafif nörolojik etkiler deneyimlemekle kalmaz, aynı zamanda kas güçsüzlüğü, duyu kaybı – özellikle koku ve tat – felç, nöbetler ve halüsinasyonlar yaşarlar.
Bu semptomlar genellikle geçicidir, ancak bazı hastalar, koronavirüs tedavisi ve iyileşmesinden sonra bile devam eden yönelim bozukluğu, dikkatsizlik ve hareket bozuklukları gibi semptomlar yaşıyorlar.
Daha şiddetli etkiler yaşayan hastalar, solunum hücrelerine ek olarak enfekte nöronlar sergiler, bu da virüsün bir şekilde doğrudan beyne ulaştığını gösterir.
Beyin ayrıca koronavirüsün hedeflediği ACE2 reseptörünü de içerir, ancak tam olarak net olmayan şey, virüsün solunum yolundaki hücrelerden beyindeki hücrelere nasıl gittiğidir.
Koronavirüsün Beyne Ulaşım Taktikleri
Beyindeki Koronavirüs – Şu anda virüsün beyne girebileceği kesin yollar hakkında pek bir şey bilinmemekle birlikte, bunun gerçekleşebileceği mekanizmalar hakkında iki ana teori vardır.
İlk açıklama burundan yapılır. Koku alma siniri, dış dünyaya maruz kalan kafatasına ait (cranial) bir sinir olduğundan, ilişkili nöronlar virüs için taşıyıcı görevi görüyor olabilir.
Burundaki koku alma nöronlarının enfeksiyonu, aslında koronavirüsün doğrudan solunum yolundan beyne yayılmasını sağlayan bir bağlayıcı görevi görebilir.
Bu aynı zamanda bazı hastalarda bildirilen koku ve tat kaybını da açıklayabilir. Ve virüsü test etmek için kullanılan burun temizleme yönteminden, virüsün bir şekilde burunda yer aldığını biliyoruz.
İkinci açıklama, virüsün beyne ulaşmak için kan yoluyla da yayılabileceğidir. Koronavirüsün hedeflediği ACE2 reseptörü, kan damarlarını kaplayan endotel hücrelerinde de bulunabilir. Böylelikle virüs, beyne ulaşmak için kan-beyin bariyerine ulaşmak ve geçmek için kan yolunu kullanabilir.
Sağlam bir bağışıklık sistemi tepkisinin etkilerine ek olarak önerilen bu iki mekanizma, birçok koronavirüs hastasında ortaya çıkan hem daha hafif hem de daha şiddetli nörolojik semptomlara yol açabilir.
Bu üç faktörün bir sonucu olarak, koronavirüs, şimdiye kadar görülen en çok kan pıhtılaşma bozukluğundan biri olabilir.
Aslında, Hofstra Tıp Fakültesindeki (ABD New York Eyaletinde) bir profesöre göre, “Kan pıhtılaşma riski, görmeye alıştığımızdan üç ila altı kat daha fazla.” Bu nedenle, koronavirüs hastalarında, özellikle daha yüksek yaşta olanlar veya kardiyovasküler faktörleri olanlarda inme riski çok daha yüksektir.
Bir dizi kuruluş, COVID-19’dan etkilenenlere yardım etmek için aşı gibi konularda çalışmaya devam ediyor.
İster koronavirüs araştırmasına veya yardımına bağışta bulunun, ister önemli yardım hatlarını ve ücretsiz akıl sağlığı testi kaynaklarını bu deneme zamanlarında kullanıp paylaşın, ilgilenebileceğiniz bu nedenlerden herhangi birine göz atmayı veya katkıda bulunmayı düşünün.
Aşağıdaki videodan koronavirüsün beyne neler yaptığını izleyebilirsiniz:
Kaynak:
“https://www.brainfacts.org/diseases-and-disorders/covid-19/2020/coronavirus-in-the-brain-111720” özetlenerek ve katkıda bulunularak dilimize çevrilmiştir.
