Beyin Fırtınası, isminden de anlaşılabileceği gibi heyecanlandırıcı. Fırtına ve Beyin yanyana gelince hangi hava koşulları akla gelir? Fırtınanın kasırgaya hatta hortuma dönüştüğü havalar gibi, beyin fırtınası oturumları da bazen yüksek düzeyde hava akımı oluşturabilir. Bazen ıslanabilir, bazen dengeniz sarsılabilir, bazen bir hortum tarafından nereye döküleceğiniz belli olmayan bir yolculuğa çıkarılırsınız. Böyle maceralı havaları seven çok sayıda insan tanıyorum; onlar bundan çok hoşlanıyorlar ve zevk alıyorlar. Siz de böyle havaları seviyorsanız bu yazıyı ve yazının sonundaki videoyu mutlaka izleyin!
Maceraların kuralları olmasa da beyin fırtınası macerasının temel kuralları vardır. Bu açıdan, beyin fırtınası oturumunun başarılı olması için, bazı temel kurallar belirlenmeli ve bu kurallar grup tarafından takip edilmelidir. Yanlış anlamayın, burada temel kurallar dendiğinde, grubun hayal edebileceği çözümlere herhangi bir kısıtlama getirmek, onların hayal gücünü sınırlandırmak anlamına gelmiyor.
Ana hedef, katılımcılara yeni, yaratıcı ve etkili çözüm önerme özgürlüğü vermektir. Ancak aynı zamanda bir alana odaklanmak ve grubun odak noktasını korumaya yardımcı olmaktır. Peki, bunu başarmak için hangi temel kurallar gerekmektedir:
Yargılarını Vestiyere As!
Beyin fırtınası için ilk ve en önemli temel kural, konu hakkındaki yargıları (önyargıları) askıya almaktır. Beyin fırtınası için toplanıldığında, gruptan, konu hakkında sahip oldukları tüm yargılarını, içeriye girmeden, kapı dışında bırakmalarını isteyin. Endişelenmesinler; o fikirleri çıkış kapısında geri alabilirler. Yaratıcılığı öldürmenin en hızlı yollarından bazıları olan, “Bu işe yaramayacak“, “Bu bizim aradığımız şey değil!” ya da “Bu çok çılgın!” gibi yorumlarla fikirleri kapatmaya izin vermemenin yolu, işte o önyargıları kapıdan girmeden önce şapkamızla birlikte vestiyere asmak ve öylece toplantı salonuna girmektir.
Her Seferinde Bir Konuya Odaklanın!
Toplantı konusu orada belirleniyorsa, katılımcılara listeden bir konu seçmelerini, sonra hazır oluncaya kadar o konuya odaklanmalarını isteyin. Bu teknik, konudan konuya atlamalarını önlemeye yardımcı olur.
Zaman Sınırı Koyun!
En iyi fikirlerden bazıları, insanların zaman baskısı yaşadığı zamanlarda ortaya çıkar. Beyin fırtınasını mümkün olan en kısa zaman aralığında gerçekleştirin; sonra da ortaya çıkan fikirleri yeniden gözden geçirip rafine edin. Zaman sınırlarına sadık kalmak beyin fırtınasını estetik kılan değişkenlerden biridir.
Üretilen Fikrin Kalitesi Değil, Sayısı Önemli!
Beyin fırtınası aşamasında üretilen fikirlerin kalitesinin değil, fikirlerin sayısının önemli olduğunu bilin! Çünkü beyin fırtınasının hedefi konu hakkında mümkün olduğu kadar çok fikir üretmektir. Burada kaliteye neden önem verilmiyor, sorusu aklınıza takılmıştır; elbette kalite önemli, bu toplantıya katılan kişilerin kalitesiyle doğrudan ilgilidir. Ancak öyle olmasa bile, çok sayıda üretilen fikir toplantının diğer aşamalarında rafine edilmekte ve kalite ortaya çıkarılmaktır. Üretilen çok sayıda fikrin rafine edilmesi ise SCAMPER tekniği ile (SCAMMPERR) yapılmaktadır.
SCAMPER TEKNİĞİ NEDİR? (SCAMMPERR Nedir?)
Yaratıcılığı geliştirme teknikleriyle ilgili çalışmalardan biri; karşılaşılan konu, durum ya da sorunu farklı bir bakışla çözmek için dokuz sorunun sorulması gerektiğini önermiştir. Bu sorular SCAMMPER sözcüğünün her bir harfi ile anlatılmıştır. Şu şekildedir:
S (Substitute-Yerine geçme, yerini alma): Halen kullanılan malzemelerin, materyallerin, objelerin, yöntemlerin ya da tekniklerin yerini alabilecek neler düşünülebilir?
C (Combine – Birleştirmek, karıştırmak): Hangi sorunlar, durumlar, parçalar, düşünceler, fikirler, görüşler gibi birbiriyle birleştirilebilir?
A (Adapt – Uyarlamak): Başka neler kopya edilebilir ve/veya taklit edilebilir, yeni duruma uyarlanabilir?
M (Modify – Değişiklik yapmak, değiştirmek): Bir nesnenin, gerecin rengi, sesi, tadı, kokusu, yapıldığı madde ya da biçimi değiştirilebilir mi?
M (Magnify – Add – Büyütmek, eklemek): Bir nesne, gereç daha büyük, daha güçlü, daha geniş, daha yüksek ya da abartılı olabilir mi?
P (Put the Other Uses – Başka bir şeylerin yerine kullanmak): Düşünülen nesne, gereç kullanım amacının dışında başka bir yerde, işte kullanılabilir mi?
E (Eliminate – Ayırmak, elemek): Buraya kadar düşünülenlerden neler çıkarabilir ve neler atılabilir?
R (Rearrenge – Yeniden düzeltmek): Bir düzeneğin, gerecin parçalarının yeri değiştirilebilir mi? Yeniden sıraya konulabilir mi? Yeniden programlanabilir mi ve yeniden düzenlenebilir mi?
R (Reverse – Yer değiştirmek): Bir parça; öne, arkaya, sağa, sola, üste, alta gibi içten dışa, dıştan içe ve yukarıdan aşağıya yer değiştirebilir mi?
(Kaynak: Üstündağ T. (2003). Yaratıcılığa Yolculuk. 2.Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık; s.28.)
Tartarak, ölçerek, biçerek yapılacak değerlendirmeden önce olabildiğince çok fikir üretin.
Park Alanı Oluştur!
Taraflardan birinin farklı bir gündem maddesi için bir fikri varsa, o zaman bu konuya hemen bakın. Eğer konuyla ilgili olmadığı kesinse katılımcıyı kırmadan “Bunu parka alalım, sonra değerlendiririz!” diyerek gündeme sokmaktan engellemiş olursunuz. Benzer şekilde fikir veren katılımcılara da “Bu fikrinizi park alanına alıyoruz!” deyin.
Fikirleri Çapraz Dölleyin!
Beyin fırtınası toplantılarında bazen bir diğerinin söylediği bir kelime veya fikir, diğeri için ilham kaynağı olabilir. Ya da söylenilen fikirlere üstten kuş bakışıyla baktığınızda fikrin parçalarını söyleyenlere çapraz bir şekilde pas atabilirsiniz.
Beyin Fırtınasının komple teknik boyutlarıyla ve ayrıntılı bir şekilde görmek istiyorsanız aşağıdaki resime tıklayarak Melik Duyar’ın “Beyin Fırtınası Nedir?” başlıklı videosunu izleyin!
