Basketbol Temel Kuralları – Basketbol deyince benim hafızamda canlanan ilk görüntüler; uzun uzun adamlar, basket topu ve onu tutan kocaman eller, oyuncuların çoğunluğu başarılı iri yarı zenciler, ponpon kızlar ve coşkulu seyircilerdir.
Dünya çapında popülaritesi olan bu spor, dünyada ilk kez James Naismith tarafından 1891 senesinde oynanmaya başlamış. O dönemde beyzbolcuların ve atletlerin antrenmanlarında tahtadan yapılmış olan bir sepetin içine topun sokulmasıymış. Zaman içinde gelişerek başlı başına bir spor haline gelmiş. Şimdilerde profesyonel şekilde oynanan ve dünya çapında bir yer edinen, oyuncuları siyasetçilerden daha popüler olan bir spordur.
Basketbol Temel Kuralları
Birçok oyunun aksine basketbol kuralları oldukça basittir. Ancak, basit ama yeni başlayan birisi için o kadar da basit olmayabilir.
Basketbol bir takım sporudur.
Beş oyuncudan oluşan iki takım, yerden 3,05 metre yükseklikte bulunan bir çembere takılı olan bir fileden top geçirilmesi gerekiyor. Bu olaya “basket” (Sepet) denir.
Oyun “court” adı verilen dikdörtgen bir zeminde (oyun alanı) oynanır ve her iki ucunda bir çember, genellikle çembere asılı bir file bulunur. Top bu çemberden geçtiğinde “basket” yapılmış olur.
Oyun alanı, orta alan çizgisiyle iki ana bölüme ayrılmıştır.
Eğer hücum takımı topu orta saha çizgisinin arkasında oyuna sokarsa, topu orta saha çizgisinin üzerinden almak için 8 saniyesi vardır.
Hücum eden takım topu orta saha çizgisinin üzerinden aldığında, artık orta saha çizgisinin arkasındaki alanda topu tutamaz.
Basketbol maçında belirlenmiş olan sürenin sonunda karşı takımdan daha fazla sayı atan takım kazanmış sayılır.
Basketbol maçı hakem, teknik komiser ve masa görevlileri tarafından kontrol edilmektedir.
Basketbol maçı yapılacak olan sahanın (court) kuralar gereğince belirlenen sınır çizgilerine sahip olması gerekir. Ayrıca engellerden uzak, sert yüzeyi bulunan düz ve kaygan olmayan bir zeminde olması önemlidir.
İşte Bazı Rakamsal Kurallar
Basketbol Temel Kuralları – Sahadaki serbest atış dairesi ile orta saha dairesi çizginin içinden ölçüldüğünde 1,80 metre çapında olmalıdır.
Sahadaki serbest atış çizgisi tam olarak dip çizgisinden 5,80 metre uzakta olmalıdır.
Sahada bulunan potanın çember kısmının merkezdeki iz düşümünden 1,25 metre çapında çizilmiş bir yarım daire alanı olması gerekir.
Sahada bulunan 3 sayı çizgisi potanın çember kısmının iz düşümünden 6,75 metre çapında çizgilere yarım dairedir.
Sahada bulunan serbest atış çizgisinden dip çizgiye kadar çizilecek olan çizgi 5,80 metre boyunda ve 2,45 metre eninde olmalıdır.
Basketbol Takımları ve Basketbolcular
Basketbol Temel Kuralları – Bir takım, takım kaptanı dâhil 12 oyuncudan, antrenörden, antrenör yardımcısından, tercümandan, fizyoterapistten, istatistikçiden, menajerden ve doktordan oluşmalıdır.
Basketbol maçında daimi 5 oyuncunun yer alması gerekir. Yedek basketbol oyuncuları ile yapılacak olan değişikliklerin tamamı kurallar çerçevesinde yapılır. Oyuncu değişiklikleri oyuncu değişikliği ile hakemin çağırmasında, oyun durduğunda ve maçın devre arasında yapılmaktadır.
Basketbol maçında oynayan oyuncular formasında 4 den 15 kadar olan numaraları kullanabilir.
Basketbol maçında elde, bilekte, bacakta, dirsekte herhangi bir takı ve aksesuar kullanılmaz ve tırnakların da basketbol kurallarına göre kesilmiş olması gerekir.
Oyun Genel Kuralları
Basketbol maçlarının tamamı hakem ile yönetilir, her devre sonrasında saha değişimi yapılır ve misafir olan takım saha seçme hakkına sahiptir.
Basketbol maçı, orta sahada yer alan çizgiden takımlardan birer tane oyuncunun arasında yapılacak olan hava atışı ile başlar. Hava atışını yapan oyuncular takım arkadaşlarına top verme çabası ile oyuna başlar.
Süre ve Periyotlar
Basketbol Temel Kuralları – Basketbol maçı 10 dakikalık olan 4 periyottan oluşmaktadır, berabere kalma durumlarında uzatmalara gidilir. Takımların iki tanesi de ilk üç periyotta ve uzama periyotlarında 2 dakikalık bir tane, dördüncü periyotta ise 2 dakikalık iki tane mola verir. İkinci ile üçüncü periyot arasında 15 dakika süren devre arasına çıkılır.
Hücum etmekte olan takım 24 saniye içerisinde hücumu tamamlamak ve 8 saniye içinde de kendine ait olan sahayı terk etmek zorundadır. Aksi olan durumlarda topun kullanım hakkı karşı takıma geçer.
Takım Oyuncuları ve Rolleri
Basketbol Temel Kuralları – Takımların ikisi de 5 kişiden oluşmaktadır ve sınırsız şekilde oyuncu değişikliğine gitme hakkına sahiptir. Oyundan çıkan oyuncular faul ile alakalı olan haklarını tamamlamamışsa tekrardan oyuna girme hakkına sahiptir. Beş tane olan oyuncuların 2 tanesi forward, 2 tanesi guard ve 1 tanesi post olarak oyunda yer alır.
Oyunda bulunan oyuncular top ile beraber şut atma, pas atma ve top sürme haklarına sahiptirler. Oyuncular top sürme esnasında topu eline alıp durma hakkına sahip değildir, elinde olan topu istediği kişiye ve yöne doğru şut ismi verilen atış ile atmalıdır.
Basketbol maçını 1 tane başhakem ve 1 tane yardımcı hakem yönetir.
Fauller, Cezalar ve Yaptırımlar
Basketbol Temel Kuralları – Basketbolda takımların her periyotta dört faul hakkı var. Dört faul hakkını kullanan takım beşinci faulda iki atışla cezalandırılır. Beş faul alan oyuncu, oyun dışı kalır.
Hakemlerin düdüklerinin çalmasından ya da sayı atışlarından sonra oyun durur. Sayıyı kaybetmiş olan takımın potasının arkasındaki çizginin arka kısmından topun oyuna girmesi ile oyun tekrardan başlar. Oyun içinde var olan durumlar neticesinde hakemin belirlediği yerlerden de top oyuna sokulur.
Basketbol topu çemberden ya da potadan dönerse ve hakem oyunu durdurmazsa oyun olduğu yerden devam eder. Ayriyeten oyuncular sahada bulunan çizgilerin dış kısmı ile temas halinde olmadıkça, basketbol topu çizgilerin dışına çıkmadıkça, basketbol topu havadan belirlenmiş olan saha çizgilerinin dışına çıkarsa ve oyuncular topu sahaya çevirebilirse maç devam eder.
3 Sayı Atışları
Basketbol Temel Kuralları – Üç sayı çizgisi gerisinden yapılacak olan ve başarılı olan sayılar 3 sayı, üç sayı çizgisinin iç kısmından yapılacak olan ve başarılı olan sayılarda 2 sayı olarak haneye yazılır.
Kuralların ihlal edilmesinden kaynaklı kazanılan serbest atışlardan kazanılan sayılar 1 sayı olarak haneye yazılır.
Faullerden kaynaklı kazanılan serbest atışlardan kazanılan sayılar 1 sayı olarak haneye yazılır.
Faul yapılan durumlarda ve bireysel anlamda yapılan kural ihlallerinde oyuncular cezalandırılır. Kural ihlali; 3 saniyeden daha fazla süre üç saniyelik pota olanı içinde kalma, topun çizginin dış kısmına çıkması ve hatalı yürüme diye sıralanabilir. Bu tarz durumlarda topun kullanma hakkı karşı takıma geçer. Yapılacak olan bireysel fauller; tutma, vurma, çekme, itişme diye sıralanabilir. Bu durumlar oyuncuların faul cezası almasını sağlar. Ayrıca yapıldığı yere göre karşı takım topu yandan sokabilir veya serbest atış hakkı kazanabilir.
Faulün yapıldığı zamana, yere ve nasıl yapıldığına göre serbest atış hakkının ne kadar olduğu değişebilir.
Özellikle NBA kanalı izleyen arkadaşlarımızın konuşmalarda geçen İngilizce terimleri bilmesinde yarar vardır. Bunun için size iki site öneriyorum: “İngilizce Basketbol Terimleri” ve “Basketbol Terimleri“.
Ayrıca sizin için bir de espri hazırladık:
