Balık ve Sağlık – Dengeli beslenmenin bir parçası olarak balık yemek, insan vücudunun ihtiyacı olan birçok besinsel fayda sağlar. Ancak balıktaki cıva seviyelerini hesaba katmak şartıyla balık yemek sağlığınızı nasıl etkiler?
Bu yazının amacı, faydası konusunda peşin hüküm verdiğimiz “balık etinin ve balık yağlarının insan vücuduna gerçekten tam anlamıyla faydalı mı, yoksa zararlı mı?” olduğu konusu üzerinde duracağız.
Lık Lık – Balık
Balık ve sağlık denilince balığın şüphesiz vücudumuza yararlı olduğuna inancımız tamdır. Kalbimiz ve beynimiz için faydalı olan omega-3 yağ asitleri de dahil olmak üzere çeşitli besinler içeren düşük kalorili bir protein kaynağıdır.
Madem insan sağlığı için fazlasıyla iyi olan bu yiyecek nasıl zararlı olabilir? Hatta, kırmızı ete sağlıklı bir alternatif olarak sunulan ve yenilmesi önerilen balık nasıl olur da sağlığımız için tehlikeli olabilir.
Bunun cevabını FDA veriyor. FDA, Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi, Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı’nın federal bir kurumudur. FDA, çok fazla veya büyük miktarlarda balık yemenin sağlığınıza zarar verebileceği konusunda artan bir endişeden söz etmektedir.
O halde haftada ne kadar balık yemeniz güvenlidir?
Cevap: Haftada yaklaşık ortalama 225 gram.
FDA, yılda 30 kilodan fazla balık yemenin sağlıklı olmadığını söylüyor.
FDA’ya göre, balık filetoları sandığınız kadar sağlıklı değil. Balık çok fazla protein ve besin içeriyor olsa da, FDA ayrıca, balığın tehlikeli bir toksin olan cıva barındırabileceğini söylüyor.
FDA, hamile kadınların özellikle diyetlerindeki balık miktarını sınırlamaları gerektiğini söylüyor; çünkü toksin bebeklerin beyin gelişimine zarar verebilir.
Konserve ton balığı en popüler balık olsa da, aynı zamanda en yüksek cıva seviyelerinden bazılarını içerebilir.
Sizin için güvenli olan konserve ton balığı miktarı vücut ağırlığınıza bağlıdır.
Örneğin, yaklaşık 60 kilo ağırlığındaysanız, haftada yalnızca 200 gram balık konservesi yiyebilirsiniz.
Beslenme uzmanları ton balığı ve kılıç balığı gibi daha kalın balık etlerinin küçük balıklardan daha fazla civa emdiğini söylüyor. Çünkü, büyük balıklar uzun süre yaşadığı için çok sayıda küçük balık yemiştir.
Buradaki sonuç, ölçülü bir şekilde balık yemektir.
Çok fazla balık mı yiyorsunuz?
Balık ve Sağlık – İlk olarak gerçeklerden söz edelim:
Üç tarafı denizlerle çevrili Anadolu yarımadasında yaşadığımız halde ciddi bir oranda balık tükettiğimiz söylenemez.
Türkiye’de kişi başı balık tüketimi 7,6 kilograma ulaşırken, en çok balık kişi başı yıllık 25 kilogramla Karadeniz Bölgesi’nde tüketiliyor. Bu rakam Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 1 kilogramın altına kadar iniyor. İzmir, Ankara, İstanbul gibi büyük şehirlerde ise yıllık kişi başı tüketilen balık miktarı 16 kilogram. Kaynak
Bu verilere göre ülkemizdeki balık tüketiminde coğrafi bölgeler arasında ciddi bir eşitsizlik görülüyor. Ancak en fazla tüketen bölgemiz bile FDA’nın önerdiği üst sınır olan 30 kg tüketimin altında kalıyor.
Balıklar içinde en çok tüketilenler sırasıyla hamsi, sardalya ve istavrit. Avlanma sezonunda palamut da çok rağbet görmektedir.
Ancak çiftliklerde veya ithalat yoluyla getirilen balıklar da var ama tüketimi oldukça azdır.
Bunlar, somon, yayın balığı, tilapia, ıstakoz balıklar ve deniz tarağı gibi kabuklu deniz hayvanlarıdır. FDA’ya göre bu balıkların haftada iki ila üç kez veya haftada 250 gram yenmesi güvenlidir.
Balıklarda Cıva Faktörüne Dikkat!
Balık ve Sağlık – En iyi seçimler kategorisindeki balıklar bile bir miktar cıva içerir. Yüksek cıva seviyeleri, küçük çocuklar ve hamileler, hamile kalmayı veya emzirmeyi planlayan kadınlar dışında, çoğu insan için genellikle sağlık sorunlarına neden olmaz.
Yüksek cıva seviyeleri, gelişmekte olan bir fetüse (anne karnındaki bebeklerin 3. ay ve sonrasını içerir) veya küçük çocuklarda sinir sistemine zarar verebilir.
Civa ayrıca vücudunuzda bir yıla kadar kalabilir, bu nedenle hamile kalmayı planlıyorsanız veya çocuk doğurma yaşındaysanız ve hamile kalsanız bile, önerilen miktarlarda balık tüketimini takip etmelisiniz.
Ayrıca, FDA ve Birleşik Devletler Çevre Koruma Ajansı (Environmental Protection Agency- EPA) göre, daha düşük civa içeren diyetlerin genel sağlık açısından faydalı olduğu belirtilmiştir.
