B12 ve Folik Asit Etkisi - Beyin ve Hafıza Dostu Vitaminler

B12 vitamini ve folik asit, vücudun sağlıklı bir şekilde işlev görmesi için hayati öneme sahip iki temel besin maddesidir. Bu vitaminler, özellikle kan hücrelerinin üretimi, sinir sistemi sağlığı ve DNA sentezi gibi birçok biyolojik süreçte kritik roller üstlenir. Eksiklikleri ise yorgunluk, unutkanlık, depresyon ve hatta ciddi nörolojik hasarlara yol açabilir. Peki, B12 vitamini ve folik asit vücutta nasıl çalışır, birbirleriyle nasıl bir etkileşim içindedir ve eksiklikleri hangi sağlık sorunlarına sebep olabilir? Bu makalede, B12 vitamini ve folik asidin insan sağlığı üzerindeki etkilerini bilimsel veriler ışığında inceleyeceğiz.

B Vitaminleri

Oxford Üniversitesinin yaptığı bir çalışmaya göre, B vitaminlerinin, hafif hafıza problemleri olan yaşlılarda beyin büzülmesi oranını yarı yarıya azaltabildiği gösterilmiştir.

B12 ve Folik Asit – Bazı çalışmalara göre, düşük B-12 seviyelerinin demans riski doğuracağını gösterilmiştir. Ancak takviye edilmesi durumunda, B vitaminlerinin beyin işlevini veya hafıza kaybı semptomlarını iyileştirdiği öne sürülmüştür. Ancak bu etki tam olarak ispat edilememiştir.

Hafızadaki rolü ne olursa olsun, B-12 vitamini, her şeye rağmen sağlıklı beslenmenin önemli bir parçası olmaya devam ediyor.

B-12 Vitamini, balık, et ve kümes hayvanları da dahil olmak üzere hayvanlardan gelen yiyeceklerde doğal olarak bulunur. Kahvaltı gevreklerinin çoğu B-12 vitamini ile zenginleştirilmiştir.

B12 VİTAMİNLERİNİN ARKADAŞI FOLAT

B12 ve Folik Asit seviyelerinin önemine yönelik araştırmaların çoğu yaşlılara odaklanmıştır. Artık yaşlandıkça zihinsel çalışmayı sürdürmek için bu vitaminlerin yeterli seviyelerine ihtiyaç duyulduğuna işaret eden oldukça fazla araştırma vardır.

FOLAT / FOLİK ASİT (FOLAT B9) NEDİR?

Gıdalarda, özellikle yeşil yapraklı sebzelerde, turunçgillerde ve meyve sularında, tam buğday ekmeğinde ve kuru fasulyede doğal olarak oluşan, suda çözünür B vitamini B9’dur. Folik asit, sentetik bir folat şeklidir. Düşük folat seviyeleri yüksek homosistein düzeyleriyle ilişkilidir.

Amerika’da 5-11 Ocak arası ulusal folik asit haftası olarak kutlanmaktadır. CDC- Centers for Disease Control and Prevention (hastalıkların kontrolü ve önlenmesi için kurulan merkez) tüm kadınların günlük olarak 400 mcg folik asit alması gerektiğini savunmaktadır. B vitaminlerinden olan folik asitin yeterli miktarda alınması özellikle doğum anomalilerini engellemek için önem taşımaktadır.

Özellikle, yüksek homosistein seviyeleri Alzheimer riskini arttırır ve bunlar düşük B12 ve folat seviyeleri ile el ele gider. Homosistein, metiyonin adı verilen bir diyet proteininin parçalanmasıyla üretilir ve homosisteini tekrar metiyonine dönüştürmek için B vitaminleri gerekir.

Bununla birlikte, heyecan verici bir şekilde, bir çalışmada B vitamini, hafif bilişsel bozukluğu olan yaşlı erişkinlerde beyin atrofisini belirgin şekilde azalttığını, Alzheimer’ın gelişimini geciktirmede etkili olabileceklerini umduğunu açıkça ortaya koydu.

Yüksek homosistein düzeyinin sigara içimi ile ilişkili olduğu tespit edildi.

B12 ve Folik Asit – Folik asit seviyeleri beyin gelişiminde çok önemli olarak kabul edilir. Bu nedenle hamile kadınların bazı takviyeler almaya neden teşvik edildikleri ve bazı ülkelerin ekmeklerine neden folik kattıkları anlaşılmaktadır.

B vitaminlerinin doğum öncesi gelişim ve yaşa bağlı bilişsel bozukluk ve demans alanları dışındaki etkileri üzerine daha az araştırma yapılmıştır. Bununla birlikte, ekmek ununu folik asitle takviye etmeyen bir ülkede yapılan bir araştırmada, folik asit alımı ile başarı arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edildi.

Her ne kadar B12 ve folatın yaşa bağlı bilişsel faydaları için kanıtlar olsa da, tüm çalışmalar aynı sonuçları vermedi.

Folat, özellikle narenciye, yeşil yapraklı sebzeler, tam buğday ekmeği, kuru fasulye ve bezelyede bulunan suda çözünür bir B vitaminidir; bununla birlikte, genellikle pişirme yoluyla tüketilirler. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Avustralya’da un, folik asitle zenginleştirilmektedir.

B12 Vitamini doğal olarak balık, süt ve süt ürünleri, yumurta, et ve kümes hayvanları gibi hayvansal gıdalarda bulunur. B12 Vitamini yaşlılarda bulunma sıklığı daha azdır.

Araştırmalar ne diyor?

B12 ve Folik Asit – B vitaminlerinin bilişsel gerilemeyi yavaşlatma potansiyeli, vücuttaki omega-3 seviyeleri ile doğrudan ilişkilidir.

70 yaş ve üzerindeki hafif bilişsel bozukluğu (MCI) olan 266 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada, B vitaminlerinin bilişsel düşüşü yavaşlatmadaki etkisinin, omega-3 yağ asitleri yüksek olan bireylerde çok daha belirgin olduğu bulunmuştur.

Araştırmada katılımcılar iki yıl boyunca rastgele olarak iki gruba ayrılmış; bir grup folik asit, B6 ve B12 içeren B vitamini takviyeleri alırken, diğer grup plasebo kullanmıştır. Omega-3 seviyeleri düşük olan bireylerde B vitamini desteğinin belirgin bir etkisi gözlemlenmezken, omega-3 düzeyleri yüksek olan katılımcılarda bilişsel gerilemenin önemli ölçüde yavaşladığı görülmüştür.

Araştırma ayrıca, DHA seviyelerinin EPA seviyelerine kıyasla daha belirleyici bir faktör olabileceğini öne sürse de, bu bulgunun kesinleşmesi için daha fazla çalışma gerekmektedir.

Sonuç olarak, B vitaminlerinin beyin atrofisini yavaşlatabileceği ve hafif bilişsel bozukluğu olan bireylerde hafıza kaybını önleyebileceği ortaya konmuştur. Ayrıca, homosistein seviyeleri belirli bir düzeyde olan bireylerde bu etkinin daha güçlü olduğu, sonraki araştırmalarla desteklenmiştir.

MCI Nedir?

Hafif bilişsel bozulma (MCI), yaşlanma sürecinde ortaya çıkan ve bilişsel işlevlerde belirgin bir gerileme içeren, ancak günlük yaşamı büyük ölçüde etkilemeyen bir durumdur. Ancak bu durum, ilerleyen yıllarda demans veya Alzheimer hastalığına dönüşme riski taşıdığı için dikkatle ele alınmalıdır.

Oxford Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, folik asit, B6 ve B12 vitaminlerinden oluşan yüksek doz B vitamini takviyelerinin, hafif bilişsel bozukluğu olan bireylerde beyin küçülme hızını yarıya indirdiği gözlemlenmiştir. Özellikle homosistein seviyeleri yüksek olan bireylerde bu etkinin daha belirgin olduğu bulunmuştur.

Bu bulgular, B vitaminlerinin bilişsel gerilemeyi yavaşlatma ve beyin sağlığını koruma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, yaşa bağlı bilişsel bozulmanın önlenmesi veya yavaşlatılması için beslenme ve takviye stratejilerinin dikkate alınması büyük önem taşımaktadır.

Aynı Oxford Üniversitesi çalışmasında bazı B vitaminlerinin günlük alımlarının, hafif bellek problemleri olan yaşlılarda beyin büzülme oranını yarı yarıya düşürebileceği belirtildi. Okuyabilirsiniz.