Anlama Becerileri – Öncelikle tebrikler! Okumayı seven biri olduğunuzu anlıyorum. Öyle olmasaydınız bu makalenin başlığına takılıp okumayı sürdürmezdiniz. Yeterli kısalıkta bir yazıyla meramımı anlattığımı düşünüyorum. O bakımdan sıkıcı gelmeyecektir. Zaten konu hepimizin ortak bir derdi konumunda: Anlama becerilerimizi nasıl geliştirebiliriz?
Okullarda dil dersleri (ki, Türkçe anadil olarak ve bir de yabancı dil) eğitiminde metin okuma, çözümleme ve anlama becerileri üzerinde durulmakla birlikte, bu alışkanlıklarımızı sınava endeksli yaptığımız için hayata geçiremiyoruz, sonuçta unutuyoruz.
Bu neden başka şekillerde de önümüze çıkar: Çoğu zaman bir kitabı okumaya başlarız; ardından birkaç sayfa gittikten sonra –ne hikmetse- okumayı bırakır, üstelik okuduklarımızı kısa süre içinde unuturuz. Bağlamı hatırlasak bile gerçek anlamı ve satırlar arasındaki gizli mesajları anlayamayız.
Geçenlerde bir kitaba takıldım evde. Kütüphanemden aldım, baktım 70. sayfada bırakmışım. Kitap 350 sayfadan oluşuyor. Sonra geriye dönük baktım; kitabı merak edip almışım ve okumaya başlamışım; lakin konunun beni sarmamış olduğunu gördüm.
Bazen tercüme sıkıcılığı da var. Hangi baskı olduğunu unuttum; ama Umberto Eco’nun “Gülün Adı” kitabını okudum; fena sıkıldım. Anlaşılır bir kitap tercüme nedeniyle çok sıkıcı hale getirilmişti.
Bu gibi davranışlar ve sonuçlar bize nedeni ne olursa olsun bir anlama problemi ile karşılaştığımızı gösterir; oysa bu beceri çocuklar, genç öğrenciler veya bir kelime pasajını anlayarak öğrenmek isteyen herkes için çok önemli bir beceri.
Anlama becerileri, bir metni anlamayı, akıcı okumayı ve güçlü bir kelime dağarcığını birleştirir. Bu beceriler, bir kitaptan, çevrimiçi bir makaleden, bir gazeteden veya herhangi bir yazılı medyadan en iyi şekilde yararlanmak için gereklidir.
Anlayamazsanız öğrenemezsiniz. Bu nedenle, anlama becerilerini bilmek ve ustalaşmak nefes almak kadar önemlidir.
Bu makale, okuduğunu anlama sanatında ustalaşmak için ihtiyaç duyduğunuz farklı beceriler hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır.
Okuduğunu anlama nedir? Anlama becerileri nelerdir?
Okuduğunu anlama, bir kişinin okuma, düşünme, anlama ve az önce okuduklarını hatırlama yeteneğidir.
“Anlamanın Yedi Anahtarı: Çocuklarınızın Okumasına Ve Almasına Nasıl Yardımcı Olunur!” başlıklı makalelerinde Zimmerman & Hutchins, “Gerçek kavrayış, düşünmek, öğrenmek ve okuyucunun bilgisini ve ufkunu genişletmekle ilgilidir.” (Zimmerman ve Hutchins, 2003) demişlerdir.
Zorlayıcı okumanın düşünebilmek, öğrenebilmek, zihnini ve bilgisini genişletebilmek anlamına geldiğini belirtmiştir. Okuyucu geçmiş bilgilerini oluşturmalı, yeni bilgileri özümsemeli ve yazarın amacını anlamalıdır.
Etkili okumak için anlama becerilerine ihtiyacınız vardır.
Anlama becerileri, bir metni tam olarak anlamak için ihtiyaç duyduğunuz çeşitli niteliklerdir. Bunlar, alfabeyi ve kelimeleri deşifre etmeyi, dilde akıcılığı, güçlü kelime dağarcığını, cümle yapısını anlama, konuyla ilgili arka plan bilgisini ve çalışma belleğini içerebilir.
Bir kelime pasajını anlamak ve bunlardan yararlanmak için anlama becerilerinizin tüm seviyeleri üzerinde çalışmanız gerekecektir.
En temel beceriler nelerdir?
Okuduğunu anlama, özellikle çocuklar, genç öğrenciler veya yeni bir dil öğrenen biri için zor olabilir. Dünyanın her yerindeki eğitimciler, okuma zorluklarının üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için bu kritik beceriler üzerinde çalışır:
1-) Alfabeyi ve kelimeleri çözme – Kod çözme
Bir kelimeyi oluşturan harfleri tanımak ve anlamını kavramak, anlama yolunda ilk adımdır. Buna kod çözme denir ve bir metni anlamak için hayati önem taşır.
İlk okumaya başladığınızda, kelimeleri oluşturan alfabeleri ve cümleleri oluşturan kelimeleri çözmeniz gerekir. Başka bir deyişle, Türkçe konuşan biri için Japonca dilindeki bir kitap, anlaşılmaz semboller ve karakterler kütlesi gibi görünecektir.
Aynı şey okumaya yeni başlayan bir çocuk için de geçerlidir. Harflere ve alfabelere hakim değilse, bir metni anlamak mantıksız olacaktır.
Kod Çözme Nasıl öğrenilir?
Kod çözme becerisini öğrenmek için ses bilginiz üzerinde çalışmalısınız. İlk kez okuyanların farklı harfleri çıkardıkları seslerle tanımalarına yardımcı olan bir beceridir.
Örneğin, “uçmak” kelimesinde “u” harfi /u/ sesi ve “ç” harfi /ç/ sesi çıkarır. Ardından, bütün bir kelimeyi oluşturmak için bu farklı sesleri birleştirmeye çalışın.
Bu beceriyi öğretmenin en iyi yöntemi talimat ve tekrardır. Pratik yapmak için kelime oyunları ve kitap okumak da yardımcı olur.
2-) Dile hakim olmak
Kod çözme becerimiz daha iddialı hale geldikçe, her harfin sesini anlamak için duraklamadan akıcı bir şekilde okumaya başlarız.
Akıcı okuma, bir kelimeyi ve anlamını, bir kelimeyi seslendirmek için durmadan anında tanımayı içerir. “ile” ve “ki” gibi bağlaç kelimelerini tek başına tarif etmek anlamsızdır. Bu nedenle, çocukların anlama hızlarını hızlandırmak için onlarla pratik yapmaları gerekir.
Deneyimli okuyucular okuduklarında, ilk ve son harflerinin yardımıyla bir kelimeyi tanımlar ve anlarlar. Anlamı anlamak için tüm alfabeyi seslendirmeleri gerekmez. Bu nedenle, uzun metin bloklarını dakikalar içinde gözden geçirmek daha kolay yönetilebilir.
Hızlı okumayı ve okurken akıcılığı öğrenmek için “görsel kelimeler” muazzam bir yardım sunar. Öğretmenler ve eğitmenler bu kelimeleri hafızaya alarak öğrencilerine yardımcı olurlar. Ortalama bir okuyucu için bir kelimeyi görsel kelime haline gelmek için 4 ila 15 farklı kullanımlar yapmak icap eder.
Akıcılık elde etmek için, dile hakimiyet seviyenize uygun kitaplar okuyabilirsiniz. Yeni bir dilde okumayı hızlandırmak için bir sürü pratiğe ihtiyacınız olacak.
3-) Güçlü bir kelime dağarcığına sahip olmak
Güçlendirmeniz gereken bir sonraki şey kelime dağarcığınızdır. Kelime dağarcığınız, dışarıdan yardım almadan okuyabileceğiniz ve anlayabileceğiniz tüm kelimelerdir.
Sağlam bir kelime dağarcığına sahip olmak, okuduğunu anlamanın anahtarıdır. Kelimelerin çoğunun anlamlarından habersizseniz okuduğunuzu anlayamazsınız.
Ayrıca, her sayfasında birkaç yeni kelime bulunan bir kitap okuyorsanız, muhtemelen metnin anlamını çıkaracaksınız. Bu nedenle, çok kelimeyi bilmek önemlidir, ancak hepsini bilmek daha iyidir.
Okuma, etkileşimler ve yaşam deneyimleri, kelime dağarcığınızı güçlendirmenin en iyi yoludur. Ayrıca günlük olarak yeni kelimelerin bir listesini oluşturabilir ve kelime dağarcığınızı geliştirmek için anlamlarını arayabilirsiniz.
Hikaye dinlemek, fıkra anlatmak, kelimelerle hikaye uydurma oynamak yeni kelimeler öğrenmek için eğlenceli oyunlardır. Ne zaman anlaşılmaz bir kelimeyle karşılaşsanız, her zaman sözlükte anlamını bulun ve onu hafızaya almak için cümlelerinizde kullanmaya çalışın.
4-) Cümle yapısını belirleme
Bir cümlenin yapılandırılmasının birkaç yolu ve kelimeleri bir cümlede gruplandırmak için birden fazla birleşik teknik vardır. Bu yolları anlamak, etkili bir şekilde okumanın bir sonraki adımıdır.
Alfabe ve kelime tanıma alıştırması yaptıktan sonra farklı cümle yapılarını ve nasıl çalıştıklarını anlamak hayati hale gelir. Çeşitli tümcelerin nasıl birbirine bağlandığını ve sonraki cümleleri nasıl etkilediğini bilmek, okuyucuların bağlamı anlamalarına yardımcı olur.
Farklı cümle yapılarında ustalaşmak için ayrıntılı dil bilgisi derslerine ihtiyacınız olacak. Temel bilgilerle başlayın ve daha karmaşık olanlara doğru ilerleyin. Çeşitli eğitim kurumlarından ve çevrimiçi platformlardan bol miktarda yardım bulabilirsiniz.
Ayrıca, diğer herhangi bir anlama becerisi gibi, cümle yapılarını belirlemek de okuma yoluyla çok fazla alıştırma gerektirir.
5-) Arka plan bilgisine sahip olmak
Bir metni okumak ve anlamak için, konuyla ilgili bazı arka plan bilgilerine sahip olmak çok önemlidir. Sonuç çıkarmaya ve müdahale etmeye yardımcı olur.
Astroloji ve yıldızlar hakkında bilginiz yoksa “nebulalar” üzerine bir kitabı anlayamazsınız. Bu nedenle, daha karmaşık konulara geçmeden önce biraz bilgi edinmelisiniz.
Anlaşılır bir şekilde, mümkün olduğunca fazla bilgiye maruz kalmak, güçlü arka plan bilgisi oluşturmaya yardımcı olur. Kitaplar, televizyon, çevrimiçi materyal, konuşmalar, sanat ve uygulamalı yaşam deneyimleri gibi bilgilendirici medyayı tüketin.
Yeni bağlantılar kurmak ve bugün öğrendiklerinizi tartışmak da veri bankanızın büyümesine yardımcı olur. Bunların hepsi, genç öğrencilerle ilgilenen eğitimciler arasında standart uygulamalardır.
6-) Dikkatli Okumak
Bir metnin anlamını tam olarak anlamak için dikkat etmeniz gerekir. Dikkat, her kelimeye ve onun anlamına odaklanmak ve mesajı anlamak için çalışan hafızayı kullanmak anlamına gelir.
Dikkat ve hafıza, bir pasajın bağlamını anlamak için iki temel beceridir. Dikkat, kelimeleri anlamlandırmaya izin verir ve hafıza, elde ettiğimiz bilgileri tutar.
Dikkatli ve etkili bir şekilde okumak için dikkatiniz ve hafızanız üzerinde çalışmalısınız. Heyecan verici kitaplar okumak veya ilginizi çeken bilgilerle kendinizi şımartmak, konsantrasyonunuzu artırmanın birkaç yoludur.
Belleğinizi en üst düzeye çıkarmak için, gücünüzü korumanıza yardımcı olması için Iris Reading tarafından verilen bir kursa katılabilirsiniz.
Sonuç: Etkili okuyun!
Etkili okuyamazsanız yeni bilgi edinemezsiniz. Anlama becerileri, kelimelerin arkasındaki anlamı anlama yeteneğinizi artırmak için hayati önem taşır.
Bu beceriler, tek tek alfabeleri tanımayı, onları sözcüklere ve cümlelere bağlamayı, sağlam bir kelime dağarcığına, akıcılığa, arka plan bilgisine ve bir pasajdan geçmeye yardımcı olan iyi bir dikkat süresine ve belleğe sahip olmayı içerir.
Daha fazla okuyarak, etkileşim kurarak ve öğrenmeniz gereken dili mümkün olan her şekilde kullanarak tüm anlama becerilerinde ustalaşabilirsiniz.
