Alzheimer Önlenebilir Mi? Yüksek DHA Çözüm Olabilir!

Alzheimer önlenebilir mi? Beynin % 60’ı yağ ve bunun da önemli bir kısmı DHA. Alzheimer hastalarının beyinlerinde DHA oranının oldukça düşük olduğu görülmektedir. DHA’yı vücut üretemiyor. Dışarıdan besin olarak alınması gerekiyor. Ayrıca DHA bir ilaç da değildir.

Docosahxaenoic acid (DHA), bazı balıklarda (derin okyanuslarda ve buzular arasında kutuplarda yaşayan balıkların donmamak için ürettikleri bir yağdır DHA) ve bu balıklardan elde edilen balık yağlarında bulunan uzun zincirli bir omega-3 çoklu doymamış yağ asididir. Beynin sayısız hücresel bağ kurma yapılarıyla ilgili en önemli yapı taşıdır. Klinik araştırmalar DHA’nın alzheimer hastalığına yakalanmış yaşlı insanda kognisyonu iyileştirmediğini, ancak hafıza problemleri olan yaşlı insanlara fayda sağlayabileceğini göstermektedir. Gözlemsel çalışmalardan elde edilen kanıtlarda farklılıklar olmasına rağmen, genel olarak, beyinlerinde daha yüksek DHA seviyesine sahip kişilerin demans geliştirme ve alzheimer olma olasılıklarının daha düşük olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

DHA, beyin hücreleri arasındaki iletişimi ve beyin hücreleri arasındaki nörotransmitter geçişlerini sağlayarak beyin hücreleri arasında çok sayıda bağların kurulmasından sorumludur. Alzheimer başladıktan sonra beyin hücreleri arasında iletişimi engelleyen plaklar artık beyin hücreleri arasındaki iletişim yollarını da doldurmuş ve kesmiş vaziyettedir. Önemli olan yollar kesilmeden DHA yardımıyla çok sayıda alternatif yolların ve bağların oluşturulması ve beynin çok sayıda alternatif yollarla korunması gerekmektedir.

Kısacası alzheimer olduktan sonra DHA bir çözüm olamazken, alzheimer olmamak için yüksek DHA önleyici olarak iyi bir çözüm gibi görülmektedir. Yani çözümü alzheimer olduktan sonra aramak yerine, alzheimer olmadan önleyici çözüm aramanın güvenli bir yaklaşım olduğu ortaya çıkmaktadır.

DHA’NIN POTANSİYEL FAYDALARI

“Alzheimer önlenebilir mi?” sorusunun cevabı doğrultusunda DHA ve bilişsel gerileme üzerinde yapılmış olan klinik deneylerden bazıları şunlardır;

1680 yaşlı yetişkin üzerinde yapılan MAPT çalışması raporlarında, günde 800 mg DHA verilmesinin yanında fiziksel aktivite, beslenme ve bilişsel müdahalelerle birlikte 3 yıl boyunca bilişsel iyileşmeler sağlanmıştır. Test başlangıcında beyinlerindeki DHA seviyesi kısmen düşük olanlarda DHA tek başına bilişsel gelişmeler sağlanmış ve bilişsel düşüşün ciddi şekilde yavaşlatılması ortaya çıkmıştır [6] [7]. Unutkanlık şikayeti olan erişkinlerde hafızalarında gelişmeler görülmüştür [8] [9].

Bazı gözlemsel araştırma çalışmaları, her hafta balık yiyen insanların (yani, büyük bir diyetsel DHA kaynağı olarak) veya DHA seviyelerinin daha yüksek olduğu insanların demans ve alzheimer risklerinin düşük olduğunu göstermiştir [1-3]. Ayrıca DHA ile tedavinin nörodejenerasyonu yani yaşlanmayı yavaşlatabildiği görülmüştür [4] [5].

APOE4 TAŞIYICILARI:

Kişideki APOE4 gen çifti varlığı, kişinin DHA’ya yanıtını etkileyebilmektedir. Ancak sonuçlar, APOE4 taşıyıcılarında daha fazla faydadan etkisizliğe kadar değişen farklı sonuçlar gözlenmiştir  [1] [4] [7] [10]. Ön araştırmalar APOE4 gen çiftinin, vücudun ve beynin DHA gibi uzun zincirli omega-3 yağ asitlerini işleme şeklini değiştirebileceğini göstermektedir [11-13]. APOE4 gen çiftinin sağlığınız için ne anlama geldiği hakkında daha fazla bilgi için ayrıca APOE4 gen çiftiyle bilgi araştırması da yapmalısınız.

DEMANS HASTALARI:

Randomize çalışmaların meta analizlerine göre, yüksek DHA alımı Alzheimer hastalarının erken evrelerinde olan insanlarda bilişsel düşüşün yavaşlatılması doğrultusunda bazı mütevazı faydalar olduğunu göstermiştir. Bu anlamda “Alzheimer önlenebilir mi?” sorusuna verilecek cevap “Evet, bunun için DHA çözüm olabilir” şeklindedir. Ancak Alzheimer hastalığına yakalanmış bir hastanın DHA takviyelerinden faydalanma olasılığı yok gibidir [9] [14]. Bu da DHA’nın Alzheimer hastalığına yakalanmış bir hastanın tedavi edilmesi doğrultusunda değil de, alzheimer’dan korunma amaçlı kullanılmasının önemli olduğuna dikkat çekmektedir.

GÜVENLİ GÜNLÜK DHA ORANLARI

DHA gibi uzun zincirli omega-3 yağ asitleri iyi tolere edilir ve genellikle günde 3000 mg’ın altında alınan  dozlarda oldukça güvenli olarak kabul edilmektedir. Batı dünyasında en çok tüketilen nutrasötiklerden biridir ve yoğun olarak çalışılmıştır. Araştırmalar DHA’nın kanser, yaşa bağlı maküler dejenerasyon, Crohn hastalığı, depresyon ve DEHB risklerini azaltabileceğini göstermiştir.

DHA’nın beyin hücrelerindeki etkisini daha detaylı görmek için aşağıda linki verilen “DHA’nın Faydaları” başlıklı makaleyi de okuyabilirsiniz.

BEYİN, YAŞLANMA VE DHA’NIN FAYDALARI 

KAYNAKLAR

1. Huang TL (2010) Omega-3 fatty acids, cognitive decline, and Alzheimer’s disease: a critical review and evaluation of the literature. JAlzheimersDis21, 673-690.
2. Cunnane SC, Chouinard-Watkins R, Castellano CA et al. (2012) Docosahexaenoic acid homeostasis, brain aging and Alzheimer’s disease: Can we reconcile the evidence? Prostaglandins LeukotEssentFatty Acids.
3. Zhang Y, Chen J, Qiu J et al. (2016) Intakes of fish and polyunsaturated fatty acids and mild-to-severe cognitive impairment risks: a dose-response meta-analysis of 21 cohort studies. The American journal of clinical nutrition103, 330-340.
4. Cunnane SC, Plourde M, Pifferi F et al. (2009) Fish, docosahexaenoic acid and Alzheimer’s disease. Progress in lipid research48, 239-256.
5. Cole GM, Ma QL, Frautschy SA (2009) Omega-3 fatty acids and dementia. Prostaglandins LeukotEssentFatty Acids81, 213-221.
6. Vellas B, Carrie I, Guyonnett S et al. (2015) MAPT (multi-domain Alzheimer’s prevention trial): Results at 36 months. Alzheimer’s Association International Conference11, P331.
7. Rogers MB (2015) Health Interventions Boost Cognition—But Do They Delay Dementia?(accessed June 1, 2016 2016)
8. Yurko-Mauro K, Alexander DD, Van Elswyk ME (2015) Docosahexaenoic acid and adult memory: a systematic review and meta-analysis. PloS one10, e0120391.
9. Mazereeuw G, Lanctot KL, Chau SA et al. (2012) Effects of omega-3 fatty acids on cognitive performance: a meta-analysis. NeurobiolAging33, 1482-1429.
10. Quinn JF, Raman R, Thomas RG et al. (2010) Docosahexaenoic acid supplementation and cognitive decline in Alzheimer disease: a randomized trial. JAMA304, 1903-1911.
11. Hennebelle M, Plourde M, Chouinard-Watkins R et al. (2014) Ageing and apoE change DHA homeostasis: relevance to age-related cognitive decline. The Proceedings of the Nutrition Society73, 80-86.
12. Vandal M, Alata W, Tremblay C et al. (2014) Reduction in DHA transport to the brain of mice expressing human APOE4 compared to APOE2. Journal of neurochemistry129, 516-526.
13. Thifault E, Cormier H, Bouchard-Mercier A et al. (2013) Effects of age, sex, body mass index and APOE genotype on cardiovascular biomarker response to an n-3 polyunsaturated fatty acid supplementation. Journal of nutrigenetics and nutrigenomics6, 73-82.
14. de Souza Fernandes DP, Canaan Rezende FA, Pereira Rocha G et al. (2015) Effect of Eicosapentaenoic Acid and Docosahexaenoic Acid Supplementations to Control Cognitive Decline in Dementia and Alzheimer’s Disease: A Systematic Review. Nutr Hosp32, 528-533.
15. Dacks PA, Shineman DW, Fillit HM (2013) Current evidence for the clinical use of long-chain polyunsaturated n-3 fatty acids to prevent age-related cognitive decline and Alzheimer’s disease. J Nutr Health Aging17, 240-251.