Alzheimer nedir? Alzheimer hastalığı nedir? Alzheimer’e yakalanmamak için hafızamızı nasıl korursak Alzheimer hastalığına karşı direnebiliriz? Kısacası, gelecekte yaşanması muhtemel ve oldukça ciddi sonuçları olan Alzheimer hastalığı için şimdiden nasıl tedbir alabilirim? gibi benzeri soruların cevabını merak ediyorsanız bu yazıyı inceleyin.
“Yaş yetmiş iş bitmiş” lafları dolaşırdı eskiden; ancak günümüzde bu gibi sözler boş laflar haline geldi. Çünkü ömür uzuyor. Doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 78 yıl oldu. Cinsiyetlere göre bu süre erkeklerde 75,3, kadınlarda 80,8 yıl. Nüfusun yaşlanmasının çok sayıda yan etkileri vardır elbette; ama bizi bu yazıda, özellikle yaşa bağlı olarak hafıza kaybının somut bir çıktısı olan Alzheimer hastalığına yakalanma riski ilgilendiriyor; tabi bir de Alzheimer olmamak için yapılması gerekenler.
Çocukluğumda köy kahvesindeki yaşlı amcalar tarafından şöyle bir espri söylenirdi:
“İnsan 30’unda isimleri, 40’ında yüzleri, 50’ sinde fermuarı çekmeyi, 60’ından sonra ise fermuarı indirmeyi unutur!“
Alzheimer hastalığı nedir, diye aranıp söylenirken; köy kahvemizdeki bu güzel ve özlü ifadelerin aslında Alzheimer hastalığını özetlediğini anlamıştım.
Alzheimer Hastalığı Nedir?
Alzheimer hastalığı nedir, sorusuna verilecek en kestirme yanıt şudur:
Alzheimer, bir çeşit bunama (demans) hastalığıdır. Beyindeki sinir hücrelerinin ölmesi ve/veya beyin sinyallerinin iletilememesi sonucu, hafızayı, düşünme becerilerini ve sonuçta en basit günlük ve rutin işleri yapma yeteneğini yavaşça yok eden, üstelik sürekli olarak ilerleyen bir beyin hastalığıdır.
Alzheimer Hastalığının Nedeni Nedir?
Alzheimer hastalığının nedeni bellidir: Beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesidir. Beyin hücrelerinin ölümü kaçınılmazdır. “100 milyardan fazla beyin hücresine sahibiz; birazı ölse ne çıkar?” diyebilirsiniz; ama bu size yaşlanınca pahalıya patlar.
Haklısınız; yaşla beraber her kişide beyin hücre ölümleri olur, ama Alzheimer hastalığında bu süreç çok hızlı ve erkendir. Hücre ölümüyle birlikte beyin yavaşça büzüşmeye başlar ve küçülür. Hatıralar, birer birer hafızanızdan silinir. Askerlik anılarınızı bile hatırlayamaz hale gelirsiniz. Son yıllarınızda yaptıklarınız veya söyledikleriniz beyin hücrelerine kayıt bile olmadan kaybolup gider. Verdiğiniz sözü, yapmanız gerekenleri de hızla unutursunuz.
Dr. Alois Alzheimer’i Tanıyalım
Alzheimer hastalığını başımıza bela eden Dr. Alois Alzheimer’dir. Şaka yapıyorum; adamcağız bu hastalığı keşfetmeseydi, hayatımız biraz daha kısalabilirdi. Allah var, adamın günahına girmeyelim. Ama bilelim; hastalığın adı Dr. Alois Alzheimer’den gelmektedir. Ne yapmış Dr. Alzheimer? 1906’da olağandışı bir beyin hastalığından ölen bir kadının beyin dokusunda değişiklikler olduğunu fark etmiş. En önemli belirtinin hafıza kaybı ve dil problemleri yanında, kadının öngörülemeyen davranışları olduğunu görmüş Dr. Alzheimer, kadının ölümünden sonra da beynini incelemiş. İnceleme sonucunda birçok anormal amiloid plaklar ve nörofiber yumak veya tau olarak adlandırdığı karışık lif demetleri olduğunu görmüş. Sonrası malum: Hafıza kaybı, bilişsel becerilerdeki gerilemeler gittikçe Alzheimer’in ağırlaşmasıyla son noktayı koyan ölümle yüzleşme…
Dr. Alzheimer’in ölen kadın beyni üzerindeki çalışmalarında öne çıkan iki kavram vardı. Biri, amiloid plaklar, diğeri ise, nörofiber lif yumakları. Bu iki kavramla ilgili açıklama aşağıdadır:
Amiloid Plaklar
Bu plaklar, beyin hücreleri arasındaki iletişim yoluna giren protein kümeleridir. Hasara ve muhtemelen beyin hücrelerinin ölümüne neden olur. Bu protein öbeklerine amiloid plaklar denir.
Nörofiber Yumaklar
Beynin içinden besin taşıyan sistem, Tau adında bir proteindir. Alzheimer olan birinin beyninde, bu proteinin iplikleri (nörofiber zincirleri olarak da bilinir) beyin hücrelerinde toplanır. Bu karışıklıklar besin maddelerinin beyinden taşınmasını önler.
Alzheimer Hastalığı belirtileri Nelerdir?
Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir, bir kanser hastalığı hiç değildir. Yaklaşık 100 hastanın 5’inde görülen ancak çoğunlukla irsi olmayan hastalıktır.
Hafıza sorunu ilk belirtilerinden biri olan Alzheimer hastalığını tetikleyen bir takım risk yaratan durumlar vardır. Bunlar:
- Yaşlanma
- Yaşanmış depresyonlar
- Damar hastalıkları (Kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolesterol yüksekliği vb.)
- Geçmişte yaşanmış ciddi beyin travmaları
- Eğitimsizlik veya düşük eğitim düzeyi
- APOE4 taşıyıcılığı (Semptomatik bir erişkinde olası geç başlangıçlı Alzheimer hastalığı tanısı koymaya yardımcı olmak için kullanılır.)
Apolipoprotein E geni (APOE) geç başlangıçlı Alzheimer’da bir parçaya sahiptir. Ancak, bu gene sahip olmak kesinlikle Alzheimer’ı elde edeceğinizi belirlemez. Erken başlangıçlı vakaların çoğu, belirli genlerdeki değişikliklerden kaynaklanır. Bu değişiklikler miras alınır. Ancak, her iki Alzheimer formunun da birçok nedeni bilinen bir neden olmadan ortaya çıkar.
Alzheimer Hastalığının Diğer Somut Belirtileri
Hafıza sorunları genellikle Alzheimer’ın ilk belirtileridir. Alzheimer hastalığı çemberine giren kişi, son zamanlarda öğrendiği şeyleri hatırlamakta özellikle zorluk çeker. Diğer bazı günlük, sıradan ve yaşanması muhtemel göstergeler şunlardır:
- Yerleri veya zamanı karıştırır.
- Konuşurken kelime bulmada zorluk çeker.
- Düzenli kullandığı nesneleri yanlış yerleştirir.
- Karakterinde -huysuzluk gibi- değişiklikler gözlemlenir.
- Asabiyet veya sinirlilik artışı görülür.
- Kötü kararlar vermeye başlar.
- Düşünceleri düzenlemede zorluk çeker.
- Yapılacak işleri tekrarlayarak unutmamaya çalışır.
- Yapılacakları unutur ve sonra hatırlayamaz.
- Sayısal hesaplamalarda zorluk çeker.
- Depresif ruh hali görülebilir.
- Paranoya artışı olur. Ailesi veya yakın arkadaşları da dahil başkalarına karşı güvensizlik hissi taşır.
Alzheimer Hastalığı Evreleri
Alzheimer hastalığı tipik olarak üç genel aşamada yavaş ilerler; hafif (erken evre), orta evre ve şiddetli (geç evre).
En hafif olanı 30’larda başlar. Baştaki esprili cümleyi hatırlayın; 30’lu yaşlar isimlerin unutulmaya başladığı yıllardır. “Ya adını neydi senin?” veya “Soyadın neydi?” diye sorarak karizmayı çizdirmemek için ismini sormayıp, nasıl olsa soyadını söyleyince adını da söyler, diyerek unuttuğumuzu çaktırmamaya çalışırız.
Orta evre ise 40’ından sonra başlar; isimler yanında yüzleri de unutma eğilimimiz artar. “Seni bir yerden gözüm ısırıyor!” dediğimiz zamanlardır. Hatta fermuarı çekmeyi de unuttuğumuz yıllarımızdır.
Şiddetli veya geç evre ise, artık fermuarı indirmeyi de unutup, bakımımızı yapanları en tatlı yönümüzle eğlendirecek ama en sevimsiz yönümüzle bezdirecek evredir.
Beyin Eğitimleri Veren Mega Hafıza Olarak Neler Yapabiliriz?
Alzheimer hastalık boyutu ile tıp alanındaki çalışmalarla gündemedir. Ancak bizi ilgilendiren en önemli kısım, Alzheimer mademki bir hafıza kaybı sürecidir; beyin hücrelerinin ölümüyle ortaya çıkan bilişsel kayıplardır; o halde beyin eğitimleriyle ilgilenen bizler neler yapabiliriz, sorusuna vereceğimiz cevaplar önemlidir.
Alzheimer hastalığı nedir, sorusuna verilecek tek kelimelik yanıtlardan biri de “demans” tır. Alzheimer, aslında demansın en yaygın şeklidir. Demans, hafıza kaybını ve akıl yürütme ve düşünme gibi diğer entelektüel yeteneklerin kaybını tanımlamak için kullanılan ve günlük hayatta sorunlara yol açabilecek kadar etkili bir terimdir.
Alzheimer’e karşı alınacak en iyi önlem Mega Eğitim olarak verdiğimiz hafıza ve beyin eğitimleriyle beyin hücrelerinin ölüm riskini azaltmaktır. Özellikle Hafıza eğitimlerinde kullanılan çeşitli teknikler aslında Alzheimer’i umutsuz bir vaka olmaktan çıkarıp, bilinçli bir beyin yönetimiyle sosyal hayatın birer parçası olarak yaşamaya devam edebiliriz.
Alzheimer hastalığı nedir, sorusuna verilen bir yanıtın da beyindeki sinir hücreleri (nöronlar) arasındaki bağlantıların kaybı olduğunu söylemiştik. Nöronların görevi önemlidir. Nöronlar, beynin farklı kısımları arasında ve beyinden vücuttaki diğer organlara verilmesi gereken uyarıları ve mesajları iletir. Şimdi tam da burada “Beyni Etkin Kullanma” gibi Mega Hafıza eğitimlerine iş düşüyor. Yalnız, şunu ilave edelim ki, bu eğitimleri yaşlanınca değil, çocukluk yıllarımızdan başlayarak beyninizi yönetebilir ve yaşlanmayı geciktirebilirsiniz. Çünkü “Kullan ya da kaybet!” ilkesiyle çalışan beynin en doğru ilacı “eğitim” ve “yeni şeyler öğrenmek“tir; yani onu kullanma kılavuzuna uygun bir şekilde kullanmayı öğrenmek ve bu kurallarla sürekli yeni şeyler öğrenmektir.
Sonuç: Mega Hafıza Eğitimleriyle Önlem Alın
İşin şakası yok. İnsan doğumuyla ve var oluşuyla zirveye çıkmıştır; yaşımızı aldıkça, yıllar bizi yavaş yavaş bu zirveden aşağı doğur çeker. Bize düşen görev, “yapılacak bir şey yok!” demek değildir. Görevimiz, 100 milyardan fazla bir hücreyi yöneten beynimizi etkin kullanarak görev mutlulukla tamamlamaktır.
Ayrıca alzheimer’a karşı önlem almak için aşağıda linki verilen makaleyi de okumak isteyebilirsiniz.
ALZHEIMER ÖNLENEBİLİR Mİ? YÜKSEK DHA ÇÖZÜM OLABİLİR!
