BEYİN HARİTALARI TEKNİĞİ - Zihin Haritaları Tekniği

“Beyin Haritaları™ beynin her iki yarım küresini birlikte ve dengeli kullandırarak etkin not tutmayı, yaratıcı fikirler bulmak için beyin fırtınası yapmayı ve yaratıcı akademik yazılar yazmayı sağlayan modern çağın kullanması gereken bir hafıza tekniğidir.”

– Melik Duyar (MEMORIAD Dünya Hafıza Olimpiyatları Başkanı)

BEYİN HARİTALARI TEKNİĞİ NEDİR?

Beyin Haritası, düşünceleri, fikirleri ve kavramları beynin hem sol, hem de sağ yarım küresi fonksiyonlarını birlikte ve dengeli kullanarak göstermenin ve sunmanın etkin bir yoludur. Teknik bu sayede kullanıcının bilgileri daha iyi analiz etmesine, sentezlemesine, kavramasına, depolamasına, hatırlamasına ve kullanmasına yardımcı olmaktadır. Bu anlamda en etkin kullanıldığı alan “Beyin Haritaları İle Not Tutmak”tır. Teknik, bir kompozisyon, bir makale veya bir kitap yazmak için fikirlerin yakalanması, yapılandırılması ve organizasyonu için de çok kullanışlıdır. Beyin haritalama tekniği modern çağın ihtiyaçlarına cevap verebilecek en etkin öğrenme ve öğretme metodolojisidir. Beyin haritaları tekniğinin gücü öğrenilmesindeki ve kullanılmasındaki basitliğidir. Diğer güçlü tarafı eğlenceli olmasıdır.

Sistemin temelinde, beyinde fikirlerin çok sayıda snaptik bağlantılar kurularak öğrenilmesi ve hatırlanması yatmaktadır. Beyin haritası hazırlanırken önce sayfanın ortasına konunun başlığını veya ana fikrini temsil eden bir kelime, şekil, ifade veya anahtar kelime yerleştirilir. Merkezdeki ana başlıktan ışınsal olarak dallanmalarla ilişkili anahtar kelimeler, ifadeler, fikirler, gerçekler, semboller ve şekiller yerleştirilerek etap etap büyüyen bir grafik resim oluşturulur.

Etkin not tutmanın yanında, öğrenciler ödevrini yaparken, belli bir konuda bir yazı veya kompozisyon yazarken, özellikle başlangıçta düşüncelerinin organizasyonu ve planlanması için Beyin Haritaları tekniğini müthiş bir beyin fırtınası aracı olarak kullanabilirler. Öğrenciler tekniği ayrıca planlama yapmada, karar verme aşamalarında, problem çözme süreçlerinde, bilgilerin görselleştirilmesinde, organize olmada ve tekrar etmede etkin bir şekilde kullanabilirler.

Geleneksel notlar lineer cümlelerin birleşmesinden oluşmakta ve beynin daha çok sol yarım küresini uyarmaktadır. Beyin haritaları tekniği beynin doğal çalışma prenciplerine uygun bir yapılandırma sistemidir. Sistem beyinde hem analitik hem de artistik bir faaliyet oluşturarak beynin tüm bilişsel işlevlerini harekete geçirmektedir. Bu sebepten dolayı beynin birçok bölgesinin aynı anda zengin bir şekilde öğrenmede kullanılmasını sağlamaktadır. Beynin sol tarafı mantığı, matematiği, sayıları, doğrusal düşünmeyi, analiz ve dili kontrol ederken, beyin haritaları görsel, artistik ve yaratıcı düşünme uyarılarını da kullanarak beynin sağ yarım küresini de aktif hale getirmektedir. Bilginin hazmedilmesi için gereken süreyi önemli ölçüde azalttığı gibi, tekrarı da çok kolaylaştırmaktadır. Bu anlamda “Beyin Haritaları” beynin her iki yarım küresinin birlikte ve dengeli olarak kullanılmasını sağlayan çok önemli bir hafıza tekniğidir.

“Beyin Haritası™” ve “Beyin Haritaları™”Mega Hafıza’nın tescilli markalarıdır. Teknik benim öğrencilik yıllarımdan bugüne kadar bizzat kullandığım bir yöntem olup, Beyin Haritaları tekniği Türkiye’de ilk olarak Mega Hafıza’nın 1993 yılında yayınlanan “Fotografik Hafıza Teknikleri” setindeki hafıza tekniklerinden biri olarak öğretilerek tanıtılmıştır.

ÖĞRENCİLER BEYİN HARİTALARINI NASIL KULLANABİLİR?

Öğrenciler Beyin Haritaları’nı şu faaliyetlerde kullanabilir:

▪ Ders dinlerken özellikle önemli olan anahtar kelimelere ve fikirlere odaklanarak not tutmak için,

▪ Hafızada kalıcı not tutmak ve beyinde çoklu öğrenme bağları oluşturmak için,

▪ Konunun içindeki birbiriyle ilişkili olan fikirler arasındaki bağları görmek ve göstermek için,

▪ Belli bir konuda yazılacak kompozisyon konusu için mevcut bilgilerle ilgili beyin fırtınası yapmak için,

▪ Hazırlanacak bir kompozisyon veya yazı konusuyla ilgili her yönü veya bakış açısını işin içine katmak için,

▪ Bilgi veya fikirlerin ilgili büyük resmi görmek için tek bir sayfada düzenlenmesi ve organizasyonu için,

▪ Problemlerin çözümünde yaratıcı düşünme ve yaratıcı problem çözme sürecinizi aktif hale getirmek için,

▪ Test ve sınav hazırlığı sırasında hızlı hatırlama ve hızlı tekrar için.

BEYİN HARİTANIZI HAZIRLAMAYA HEMEN BAŞLAYIN!

1 – ) Zihin haritasının yapısı ışınsal ve hierarşik bir ilişki esasına göre olmalıdır. Fikirler tema olarak merkezden dallanmalar şeklinde olmalıdır.Boş bir sayfanın merkezine kontrol noktası olarak ana konuyu temsil eden renkli bir imaj, resim, ifade veya anahtar kelime koyarak işe başlayın. A4 bir sayfayı yatay olarak kullanmak tevsiye edilmektedir.

2 – ) Alt başlıkları temsil eden fikirleri merkezdeki ana fikirden ışınsal olarak ayrı ayrı dallandırın. İlişkileri gösteren bu dallanmalarda farklı çizgiler, oklar, dallar, konuşma veya düşünme balonları ve renkler kullanınız. Gerektiğinde ilişkilerin önemine vurgular yapınız. Dallanmaların üzerinde anahtar kelimeler ve resimler kullanın. Mümkün olan yerlerde çizgi üzerinde tek ANAHTAR kelime olsun. Her kelime ve resim kendi çizgisinin üzerinde olmalıdır.

3 – ) Alt başlıklarla ilgili detayları alt başlık dallanmalarının ucundan yapınız. Her yeni detay veya bilgi kendi dallanmasının ucundan yapılmalıdır. Çizgiler fikirler arasındaki ilişkileri mümkün olduğunca açık ortaya koymalı ve organik bir akışta olmalıdır. Birbiri ile ilgili olmayan bilgi veya fikirler birbiri ile ilişklendirilmemelidir. Her bir çizginin uzunluğu ilişkili kelime veya resimle uyumlu olmalıdır. Her çizgi kendisinden önceki çizgiyle bağlanmalıdır. Çizgiler merkezden uzaklaştıkça daha ince olmalıdır.

4 – ) Farklı ilişkileri farklı yollarla ve farklı vurgularla göstermeyi deneyin. Gerekirse ışıklandırmalar, kodlar, semboller ve oklar kullanın. Vurgulamalarla ilgili kendi standartlarınızı oluşturabilirsiniz. Bu beyin haritalarınızda tutarlı olmanızı ve tekrar sırasında hatırlamanızı kolaylaştıracaktır. Ana dallanmaları belli bir rankle ilişkilendirerek ilave bir anlamlı hafıza ilişkisi kurabilirsiniz.

5 – ) Tüm sayfayı tıka basa doldurmamaya çalışın. Daha sonra ilave etmek istediğiniz bir bilgi veya fikri mevcut beyin haritanıza ilave edebilecek az da olsa boş yerin olması işlerinizi kolaylaştıracaktır.

BEYİN HARİTALARININ GÖRÜNÜŞÜ NASILDIR?

Standart bir beyin haritası aşağıda verilen şekle benzer bir yapıda başlar:

Aşağıda verilen beyin haritası bir araştırma konusu için oluşturmaya başlayacağınız temel bir beyin haritası olan “5N – 1K” modelini göstermektedir:

“Çevre Hassas Değişim Stratejileri” başlıklı komple bir “Beyin Haritası” örneği aşağıda incelemeniz için verilmiştir.

ÖRNEK BEYİN HARİTASI

BEYİN HARİTAMI NASIL BİR KOMPOZİSYONA VEYA AKADEMİK YAZIYA ÇEVİREBİLİRİM?

Bir kompozisyon, makale veya akademik yazı yazmaya başlamadan önce, yazınızın ana fikrinin ne olduğunu bilmeniz veya ne olacağına karar vermeniz gerekir. Kendi kendinize şu soruyu sormalısınız?

“Okuyucuya anlatmak veya aktarmak istediğim konunun ana fikri nedir?”

Ana fikir her ne olursa olsun, her zaman ana fikirle bağlantılı olan diğer fikirler ve problemler hakkında düşünmek iyi bir yöntemdir. Önce bu makale neleri kapsamalı diye düşünün. Aklınıza gelen her şeyi merkezden dallandırarak yazmaya çalışın. Beyin haritaları bunları düşünmeyi sağlayan mükemmel bir beyin fırtınası aracıdır. Tüm fikirler ortaya çıktıktan sonra bir kısmını eleyebilirsiniz. Ama bu elemeyi fikirleri düşünürken beyin fırtınası sırasında yapmaya kalkışmayın. Çünkü ilgisi uzak gibi görünen bir fikir farklı ilginç bir fikrin ortaya çıkmasını tetikleyebilir.

Tüm fikirler ortaya çıktıktan sonra bazı fikirlerin kapsanmamasına karar verebilirsiniz. Bu kararlar sonucunda makalenizde nelerin olması gerektiği ortaya çıkar. Ortaya çıkan kapsanacak fikirlerin paragraf paragraf sırlaması mevcut fikirleri hangi sırayla sunma kararınıza bağlıdır.

Herhangi bir paragrafı oluşturacak olan bilginin mutlaka merkezdeki ana fikirle bir ilişkisinin olması gerekir. Paragraflarınızın içinde hangi bilgilerin bulunması gerektiği kararı sizin düşünme sırasında aklınıza gelen fikirlerden ortaya çıkacaktır. Her bir paragraf içinde merkezdeki ana fikirle ilgili olan bir konuya değinmelidir. Aynı paragraf içine ana fikirle ilgili iki farklı fikri birlikte anlatmaya çalışmak yazma kurallarına uygun değildir.

BEYİN HARİTALARI KULLANMANIN AVANTAJLARI

Yüksek konsantrasyon ve organizasyonun yanında, hızlı öğrenme, yaratıcı düşünme, yaratıcı problem çözme ve hafıza gücü sizin için önemli ise mutlaka “Beyin Haritaları” tekniğini kullanmalısınız. Beyin haritası kullanmanın avantajları çoktur.

Beyin haritalarını kullanmaya başlayanlar kısa süre içinde aşağıda sayılan birçok pozitif etkiyi kendi üzerlerinde fark etmeye başlarlar. Beyin haritaları;

▪ Hatırlamayı Kolaylaştırmaktadır: Bir toplantıda tartışırken, ders veya konferans dinlerken tuttuğunuz geleneksel notları hatırlmakta zorlanıyorsanız, beyin haritları tekniğiyle not tutmaya başladığınızda bu notları çok daha kolay hatırladığınızı fark edersiniz.

▪ Daha Az Zamanda Daha Çok İş Yapmayı Sağlamaktadır: Geleneksel notlar birçok cümleler yazmayı gerektirmekte, hem not tutulması, hem de tutulan bu notların gözden geçirilmesi çok fazla zaman almaktadır. Beyin haritaları tekniği ise çok daha kısa zamanda tamamlanabilmekte ve size zaman kazandırmaktadır. Bu zamanı dersi dinlemeye daha fazla zaman ayırma ve tartışamaya katılma gibi pozitif yönde kullanabilirsiniz. Bunun sonucu olarak beyin haritaları daha az zamanda daha çok iş yapmanızı sağlamaktadır.

▪ Öğrenilen Bilgilerin Daha Hızlı Hatırlanmasını Sağlamaktadır: Geleneksel notlar beynin daha çok sol yarım küresini uyarırken, beyin haritaları beynin her iki yarım küresini de birlikte ve dengeli olarak uyarmaktadır. Beynin her iki yarım küresini uyaran bilgilerin hatırlanması diğerine kıyasla çok daha kolaydır. Bu sebepten dolayı beyin haritları tekniği ile tutulan notlar hem daha kolay ve daha hızlı hatırlanmakta, hem de beyinde daha kalıcı olmaktadır.

▪ Hafıza Gücünü Geliştirmektedir: Beyin haritaları beyinde çok farklı noktalar arasında çoklu ilişkiler kurulmasını sağlamaktadır. Bu ilişkiler beyin hücreleri arasında da birçok bağlar oluşturmaktadır. Beyinde oluşan bu çoklu bağlantılar sadece o bilginin hatırlanmasını ve beyne yerleştirilmesini sağlamamakta, diğer bilgilerin öğrenilmesini hızlandıran bir beyin yapısı da oluşturmaktadır.

▪ Anlamayı Kolaylaştırmakta ve Öğrenmeyi Hızlandırmaktadır: Beyin haritaları çok kapsamlı konuları net bir şekilde tek bir sayfada özetlemeyi ve büyük resmi görmeyi sağlamaktadır. Bu özelliği ile bilgiler arası ilginç ilişkilerin yakalanmasını sağlayarak anlamayı ve öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır.

▪ Yaratıcı Düşünmeyi Tetiklemektedir: Beyin haritalarının oluşturduğu çoklu bağlar çok az bir gayretle beyinde farklı alternatif ilişkilerin hızla farkedilmesini sağlamaktadır.

▪ Hayal Gücünü Geliştirmektedir: Resimlerle, şekillerle ve renklerle sağ beyin fonkisonlarını uyararak hayal gücünü geliştirmektedir.

▪ Öğrenilen Bilgilerin Tekrarını Kolaylaştırmaktadır: Klasik notların uzun olması tekrarı zorlaştırmakta, hatta oluşturduğu zihinsel yükün ağırlığından dolayı imkansız hale gelmektedir. Beyin haritalarının tek bir sayfada sunduğu büyük resim öğrenilen bilgilerin çok kısa sürede tekrar edilmesini ve gözden geçirilmesini sağlamaktadır.

▪ Konsantrasyonu Artırmaktadır: Beyin Haritası hazırlarken bilgiler ve fikirler arasındaki ilişkileri düşünmek ve sorular sormak konsantrasyonu artırmaktadır.

▪ Öğrenmeyi Eğlenceli Hale Getirmektedir: Not tutmanın içine renklerin, resimlerin, şekillerin katılması yapılan işi eğlenceli bir hale getirmektedir.

Beyin haritalarının bu bölümde sayılan etkileri ve faydaları bunlarla sınırlı değildir. Kullanıcılar Beyin Haritaları’nı kullanılması sırasında daha birçok etki ve faydalarına tanık olmaktadır.

Not: “Beyin Haritası™” ve “Beyin Haritaları™” Mega Hafıza’nın tescilli markalarıdır.

Başarı dileklerimle…