Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nedir? Çocuğunuzun çok hareketli olmasından kaygı mı duyuyorsunuz? Çocuğunuz dikkatini toplamakta güçlük mü çekiyor? Öğrenme zamanlarında hemen pes mi ediyor? Derse odaklanmada ve dikkatini sürdürmede problem mi yaşıyor? Sıklıkla, unutkanlık, eşya kaybetme, dış uyaranlarla (gürültü, kalabalık gibi) karşı dikkati çabuk mu dağılıyor? Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi mi görünüyor? Aşırı dikkatsizlik, ders sırasında konuşma, sınıfta sürekli ayakta ve eli havada mı dolaşıyor? Yaptığı hareketlerde sonucun nereye gideceğini düşünmeden anlamsız hareketler mi yapıyor?

Bu sorulara cevabınız çoğunlukla “evet” ise, çocuğunuzun muhtemelen dikkat Eksikliği Hiperaktivite ve Bozukluğu (DEHB) sorunuyla yüzleşmeniz gerekecek!

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

DEHB, çocukluk çağının en sık görülen nöro-davranışsal durumu olarak açıklanmıştır. DEHB, başlı başına bir hastalık değildir; duygusal, psikolojik veya öğrenme problemleriyle kendini gösteren bir semptomdur. Özellikle de erkek çocuklarda DEHB daha yaygın olarak görülmektedir. Tedavisi mümkündür. Erken teşhis önemlidir (Furman, 2005).

Çocukluk çağı, hem psikolojik hem sosyal ve kültürel açıdan olduğu gibi, özellikle biyolojik açıdan gelişimin hızla akış sağladığı dönemdir. Bu dönemde dikkatsizlik, aşırı hareketlilik ve dürtüsellikle karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluk olan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), en çok okul ortamında fark ediliyor. Çünkü onu fark etmemizi saplayan diğer normal çocukları da gözlemliyor olmamızdır.

DEHB sadece çocuklarda mı görülüyor? Hayır, yetişkinler de DEHB’na tutulmuş olabilirler. Zaten çocukluğunda DEHB olanların tedavileri yapılmadığı takdirde bir ömür boyu DEHB’li olarak yaşaması muhtemeldir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri (DEHB) Nedir?

DEHB Nedir – Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu özellikle okul yaşında, yani 7 yaşından itibaren tanılanabilir. Şimdi size DEHB belirtileri olan insanlardaki özelliklerden haber verelim:

Görevlerde Daldan Dala Atlarlar

DEHB olan bir çocuk birçok farklı şeye ilgi gösterebilir, ancak onları bitirmekte zorluk çekebilir. Daldan dala atlama olayı. Örneğin, projeler, ev işleri veya ev ödevleri iyi başlarlar, ancak bitirmeden önce ilgilerini çeken bir sonraki şeye geçebilirler.

Odaklanma Zorluğu Yaşarlar

DEHB olan çocuklar, doğrudan onlarla konuşurken bile, dikkatini vermekte zorlanabilirler. Sizi dinlediklerini söyleseler de, ne konuştuğunuzu sorduğunuzda çoğu kez konuşulanı tekrarlayamazlar.

Zihinsel Çaba Gerektiren Görevlerden Kaçarlar

Odaklanma eksikliğine benzerdir. DEHB çocukları sınıfta, dikkat ve düşünme gerektiren işlerden veya sürekli bir zihinsel çaba gerektiren faaliyetlerden kaçınmak isteyebilirler.

Kendine Odaklanmış Davranışa Sahiptirler

DEHB’nin ortak bir işareti, DEHB’li olanlar, diğer insanların ihtiyaç ve isteklerini dikkate almadıkları gibi, almak isteseler de yetersiz kalırlar. Hayatın merkezinde kendileri vardır.

Kolay Hata Yapabilirler Hatalara Açıktırlar

DEHB olan çocuklar planlama veya bir plan yapmayı gerektiren talimatları takip etmekte zorlanabilirler. Bu daha sonra hatalara yol açabilir. Ancak bu durum onların tembellik veya zeka eksikliği sorunu olduğunu göstermez.

Söz Keserler – Dinlemekte Zorlanırlar

İletişim kurmakta zorluk çekerler. Bu durumda, diyalog sırasında ya karşısındakinin sözünü keserler veya konuşma sırası beklerken inanılmaz derecede sıkılırlar. Konuşanın sözünü kesme davranışı gösterirler. Çünkü kendi kendine odaklanmış bir DEHB’li bir çocuk, konuşurken ya da parçası olmadığı halde kendisini ilgilendirmeyen bir oyuna karışıp başkalarını rahatsız edebilir. Sırasını Beklerken Sorun Yaşarlar. Çünkü DEHB olan çocuklar sınıf etkinlikleri sırasında veya diğer çocuklarla oyun oynarken sıralarını beklemekte zorlanabilirler.

Duygusal Kargaşa Yaşarlar

DEHB olan bir çocuk duygularını kontrol altında tutmakta zorlanabilir. Uygunsuz zamanlarda öfke patlamaları yaşayabilir. Öfke nöbetine tutulabilir.

Sessizce Duramama Sorunu Yaşarlar

DEHB olan çocuklar genellikle oturduğu sırada kalmazlar. Yerlerinde duramazlar. Sınıfta dolaşıyor olabilirler. Oturmak zorunda kaldıklarında, hemen sıkılıp ayağa kalkmaya veya koşmaya başlarlar.

Yerinde duramama sorunu, DEHB olan çocukların sessizce oynamasını veya boş zaman etkinliklerine sakince oynamalarını zorlaştırabilir. Yerinde duramama sorunu, vücutla, genellikle el ve ayaklarla küçük hareketler yapmak, dikkat çekmekle ilgilidir. Genellikle rahatsızlığı ve huzursuzluğu yansıtır.

Hayal Kurmak Onların İşidir

DEHB olan çocuklar hayal gücünü etkili kullanabilirler. Etkili hayal kurabilirler. Bu esnada etraflarında olan bitenlerden koparlar.

Organize Olma Sorunu Yaşarlar

DEHB olan çocuklar normal hayatlarında da okul hayatlarında da bir programa uymada ve derslerini öğrenme için takip etmede zorlanabilirler. Ev ödevlerine, okul projelerine ve diğer ödevleri uygulamada planlama yapamadıkları için zor durumda kalabilirler.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Tedavisi Var Mıdır?

Çocuğunuzda DEHB tanısı varsa en iyi hareket tarzını belirlemek için bir doktor veya psikologla görüşmeniz gerekebilir. DEHB doğru beslenme planı, konsantrasyon eğitimi vb yöntemlerle çözülebilir ve tedavi edilebilir. Çocuğunuzun DEHB tanısı varsa, ilaçlı çözümden önce, tüm çözüm yollarını ve ilaçsız tedavi seçeneklerini gözden geçirin.

Balık Yağı DEHB İçin Bir Tedavi Yöntemi Olabilir Mi? Nasıl Kullanabilirim?

Balık yağında bulunan ve DEHB semptomları üzerinde ciddi bir etkisi olduğu görülen DHA (DocosaHexaenoic Asit) adlı Omega-3 yağ asitinin beyinde eksikliği önemli bir etkendir. DHA, buzlu derin okyanus balıklarında ve bu balıklardan elde edilen balık yağlarında yüksek oranda bulunmaktadır. DHA omega-3 yağ asiti krill yağında da bulunur. Ancak krill yağında DHA oranı (100 mg civarında) çok düşüktür. ALA (alfa-linolenik asit) olarak adlandırılan bitkisel omega-3 olan ceviz ve keten tohumu gibi besin maddelerinde DHA hazır halde değildir. Karaciğer bu besinleri DHA’ya dönüştürmeye çalışır. Ancak bu dönüştürme verimliliği % 0,5 oranında olup, bu oran çok düşüktür. Krill yağı ve bitkisel omega-3’den alınan DHA düşük seviyede olduğu için, yüksek DHA gerektiren DEHB sorununun çözümü için yeterli kaynak değildirler. Bu anlamda etiketini inceleyerek, aldığınız balık yağını içindeki DHA miktarına bakarak almalısınız. Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgi için ayrıca aşağıda linki verilen makaleyi de okuyabilirsiniz.

DHA – HER OMEGA-3 YAĞI AYNI DEĞİLDİR

DEHB Nedir ve Çözümleri Nelerdir – Ebeveynler, tüm balık yağlarının aynı olduğunu düşünerek mağazalarda satılan balık yağı takviyelerini çocuklarına vermekte bir sorun görmüyorlar. Ancak balık yağı takviyelerinin bir kısmı etil-ester balık yağlarıdır, ki vücut bu tip yarı mamül balık yağlarının sadece % 20 ila % 30’unu emebilmektedir. Balık yağlarını beyin için değerli kılan diğer bir faktör de günlük kullanımında ne kadar mg. DHA olduğudur. Yapılan araştırmalar DEHB için en ideal balık yağlarının günlük kullanımında 1200 -1300 mg DHA olan trigliserid doğal balık yağları olduğunu göstermektedir. Vücut trigliserid balık yağının % 70-80’ini emebilmektedir.

Aşağıda izleyeceğiniz video filmde, yapılan bir bilimsel araştırmada DEHB semptomları görülen öğrencilere yüksek DHA verilmesinin (günde 1680 mg DHA) sonuçları anlatılmaktadır. Bu yüksek DHA oranı, çocuklara her birinde 280 mg DHA olan kapsül trigliserid balık yağından günde 6 tane verilerek sağlanmıştır. Sonucun ne olduğunu aşağıdaki filmi izleyerek öğrenebilirsiniz.

DEHB NEDİR VE DEHB TEDAVİSİNDE YÜKSEK DHA UYGULAMASININ SONUÇLARI

Omega-3 genel sağlık için de önemlidir. Çünkü içindeki DHA, beyindeki oranı itibariyle hem vücudumuzun düzgün çalışmasında, hem de öğrenme ve zeka artışında etkili olurlar. Yine, 2014 yılında yapılan bir araştırma, DEHB’li çocukların beyinlerinde DEHB’siz çocuklardan daha düşük bir DHA oranı seviyesine sahip oldukları bulunmuştur. Düşük DHA seviyeleri çocukların dikkat, odaklanma, öğrenme ve çalışma belleği ve diğer DEHB semptomları ile ilgili sorun yaşamalarına neden olabilmektedir. Araştırmalar DHA’nın beyindeki nöronların daha iyi iletişim kurmasına ve beyin hücreleri arasında çok sayıda ağlar ve bağlar kurulmasına yardımcı olduğunu bulmuştur.