Özgüven nedir? Özgüven nasıl kazanılır? Nasıl geliştirilir? Özgüvenli olmak için hangi şartlara uymalısınız? Kendinizi zayıf mı görüyorsunuz? Özgüven kaybı mı yaşıyorsunuz? Bunlara benzer sorular kafanızı kurcalıyor olabilir. Yazıyı okuduktan sonra hala aynı soruları kendinize soracak mısınız?
Ülkemizde Haziran ayı bazı öğrenciler için sınav ayı demek. Hem liselere hem üniversiteye giriş sınavları bu ay içinde yapılıyor. Bunu takip eden aylarda ise KPSS gibi bir sınav var ki, buna da memur olmak isteyen yetişkinler giriyor.
Özgüven nedir sorusunun cevabıyla ne gibi bir ilişkisi var, diye soruyorsanız, sınav kaygısı ve “başaramam” gibi evham ile beslenmiş duyguların kaynağı olan “kendine inanmama” ve “kendine güvenememe” sorunu yaşayan öğrenciler de özellikle bu yazıyı okusunlar.
Sadece sınavlar mı kaygıların kaynağı? Hayır, hayatın her alanında öne çıkan konularda heyecanımızı artıran, beynimize hızlı kan akışını sağlayan işte o özgüvenin oluşturduğu duygu atmosferinden başkası değil.
Özgüven hayatta başarının anahtarı olduğu gibi, tersine, özgüvensizlik de bireylerde ruhsal sıkıntıların ve bunalımların kaynağıdır. Özgüvenli olmak ne bir gurur veya kibirdir; ne de “özgüvenli olmamak” bir tevazu göstergesi değildir; bunları birbirine karıştırmamak lazım.
Özgüven Nedir?
The Portable Therapist (1992) adlı kitabında Susanna McMahon, özgüveni şu şekilde tanımlar: “Özgüven var oluşun gereği olarak, kendini tanıma, kendine bakma ve kendini kabullenmedir. Bu bir yaratılış yoludur.”
Özgüven nedir sorusundaki kapsam, kendimize saygı duymayı ve kim olduğumuzu, neyi sevdiğimizi ve neye inandığımızı doğru bir şekilde ifade edebilme cesaretini içermektedir.
Özgüven nedir sorusuna verilecek yanıtı toparlarsak şöyle diyebiliriz:
Özgüven; kendine güven, kendini tanıma, kendine inanma ve öz saygı çerçevesinde inançlarına ve hayat felsefesine göre hareket etme cesaretidir. Kendine güven tanımı, kendine ve dünyaya karşı, kendine saygı duymaktan doğan cesur eylemlere yol açan olumlu bir duygudur.
Özgüven nedir, sorusuna verilecek cevabı imlersek, kendine güven demek:
- Yaptığımız hatalardan, yaptığımız veya yapmadığımız işlerden vb. bağımsız olarak kendimize değer vermek demektir.
- Kendimizi iyi hissetmek; kusurlarımızın farkında olarak kendimizi hayata değer katan biri olarak hissetmek demektir.
- Sosyal hayatta geriye çekmek isteyen kör duygulara karşı koyarak cesur olmak ve cesur bakmak demektir.
- Başkalarının saygı ve dostluğuna layık olduğumuzu bilmek demektir.
- Hem güçlü ve hem zayıf yönlerimizi bilmek ve kabul etmek demektir.
—– Sponsor Bağlantı – Sponsor Bağlantı —–
ÇOCUKLARIN ÖZGÜVEN KAZANMASI İÇİN
—– Yazının Devamı – Yazının Devamı —–
Sağlıklı Özgüven Nedir? ÖzGüvenli Olmak Kendini Beğenmişlik midir?
Özgüvenin sağlıklısı mı olur, demeyin! Çünkü her öz duygunun aşırılıkları da zararlıdır. Örneğin özgüven, yerinde kullanılırsa mutluluk nedeniyken, yerinde kullanılmazsa mutsuzluk kaynağı olur.
Özgüven bazen gurur ve kibir olarak algılanabileceği gibi, gerçekten de bir gurur ve kibir nedeni de olabilir. Bıçağı kullanmak gibi, yerinde, zamanında ve dozunda kullanılması gereken bir özelliktir. İnsan kendini mutlaka beğenir. Beğenmese yaşayamaz ve bağımsız birey olmaz. Ancak kendini beğenisi egosunu şişirmesi, hatalarını göz ardı etmesi anlamına gelmemelidir. Toplumsal hayatta başkalarını rahatsız edecek duygulardan kaçınılmalıdır.
Kendine güven, kendine ve yeteneklere olan inançtır, kendimiz hakkında ne düşündüğümüz ve hissettiğimizden oluşan bir içsel durumu tanımlar. Bu durum değişkendir. İçinde bulunduğumuz duruma ve etrafımızdaki olaylara verdiğimiz yanıtlara göre değişebilir.
Özgüven yaşanmış olaylardan ve onları nasıl hatırladığımızdan da etkilenir. Eski bir başarının hatırlanması, güven düzeyimiz açısından başarısız olduğumuz bir olayı düşünmekten çok farklı bir sonuç doğurmaktadır.
Sağlıklı ÖzGüven İçin Düşünme Biçimimize Dikkat!
İki öğrenci düşünün! İkisi de bir sınavdan zayıf not aldılar. Özgüveni düşük olan öğrenci şöyle düşünür: “Başka ne bekleyebilirim ki? Aptalım, aldığım not bunu kanıtlıyor.” Oysa sağlıklı bir özgüvene sahip biri, “Nerede yanlış gittiğimi merak ediyorum? Bunu bir dahaki sefere daha iyi yapabilmem için hatalarımı bulup üzerine gideceğim” diye düşünür. Her ne kadar bu ikinci öğrenci hayal kırıklığına uğramış olsa da, düşük notla kendini küçülmüş hissetmez.
Not örneğinde olduğu gibi, her bir yetişkin yaşadığı hayatta çok sayıda pişmanlıklarla yüz yüze gelmiştir. “Keşke!” dediğimiz anlar vardır. Hatta sıklıkla başımıza gelmiş de olabilir. Çözüm öz eleştiri sahibi olmak ve ulaştığımız en kötü, en zayıf ve en dip noktayı bir sıçrama noktası olarak kullanmaktır.
Normal özgüvenli insan kendi hatalarından öğrenir. Daha ileri bir öz güvenli üstün insan ise başkalarının da hatalarından öğrenir.
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi ve ÖzGüven
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi, insanların gerçekten yerine getirmesi gereken çeşitli ihtiyaçların bulunduğunu, ancak daha karmaşık ihtiyaçların yerine getirilmeden önce en temel ihtiyaçların karşılanması gerektiğini teorik olarak ortaya koymaktadır.
Maslow Piramidinde, özgüven, tam anlamıyla kendini gerçekleştirme seviyesinin altında ikinci en yüksek ihtiyaç seviyesidir.
Maslow’a göre, insanlar sağlıklı bir özgüven geliştirmeden önce, fizyolojik stabilite, güvenlik, sevgi ve karşılaşma gereksinimlerine sahip olmalılar.
Ayrıca, iki tür benlik saygısı olduğunu belirtir. Bunlar “daha yüksek” ve “daha düşük” benliklerdir. Diğer insanlara karşı duyduğumuz saygı, kendimize duyduğumuz saygıdan geçer. Yani özsaygısı olmayan başkalarına saygı göstermez. Gösterse de yapmacık olur. Maslow’un “Kendini gerçekleştirme” düzeyi olarak ifade ettiği piramidin tepe noktası, yüksek bir özsaygıyı gerektirir.
ÖzGüven-ÖzYeterlilik-ÖzBenlik Saygısı Aynı Şeyler mi?
Öz güven ve öz saygı birbirine çok benzerdir; ancak tamamen aynı terimler değildir.
Kendine güven (ÖzGüven), bireyin davranışlarını etkileyen kendine ve dünyaya ilişkin olumlu duygular beslemesidir.
Benlik saygısı, kişinin kendisine değer verme derecesi olarak tanımlanır.
Özyeterlilik olarak bilinen bir kavram daha var. Öz yeterlilik, birinin bir şeyi başarma yeteneğine olan inancıdır.
Bu üç kavram birbiriyle aynı değildir; ancak, yakından ilişkilidirler. Özetle;
Benlik saygısı, kişinin kendisiyle ilgili duygularını vurgular.
Özyeterlilik, kişinin bir şey yapabileceğine olan kendine inanma derecesini vurgular.
Özgüven, bir insanın kendini bütünüyle kabul etmesi ve bununla birlikte dünyada nasıl davranması gerektiğini bilmesidir.
ÖzGüven; özsaygı ve özyeterliliğin mükemmel bir birleşimidir.
Özgüven Bir Yaşam Kalitesi Sorunudur
Özgüven geliştirmek çok ama çok önemlidir. Çünkü yaşadığımız hayatın kalitesi özgüven üzerinden anlaşılır. İnsanın kendine güveni demek, kendi hayatının dizginleri elinde tutması demektir.
Özgüven eksikliği olan kişilerde yaşam kalitesi düşer. Az bile olsa, özgüvene sahip olmayan bireylerde şunlar görülür:
- Kendinden emin olamama, iddiasızlık,
- Değersizlik hissi,
- Utangaçlık (olması gerekenden fazla),
- Başkalarına aşağılık duygusu taşımak,
- İlgisizlik,
- Mutluluk kaybı,
- Hayal kırıklığı, depresyon ve diğer ruh sağlığı sorunları.
Oysa kendine güven duyan öz güvenli bireylerde şunları görmek mümkün:
- Hayatı nasıl yaşayacağına dair bir farkındalık sahibidir. Güçlü yönlerini bilir ve sınırlarında kalır.
- Kendi hatalarını kabul eder. Mükemmeliyetçiliğin arzu edilmemesi gerektiğini, aslında bunun mümkün olmadığının farkındandır.
- Tamamlanma hissi taşır.
- İç huzuru vardır. Kalbi rahattır.
- Güçlü ve zayıf yönleri arasında bir dengeye sahiptir.
- Mutlu olmayı bilir.
Özgüven, hataları ve korkuları kabul ederken, kendiniz hakkında gerçekten olumlu duygular yaşatır. Kendine güven iddialı davranmayı tanımlar. Çünkü kendi değerinize inanıyorsunuzdur. Kendine güven, kendinizle ilgili şeylerden hoşlanmadığınızda bile, kendinizi sevdiğiniz anlamına gelir.
ÖzGüven Nasıl Kazanılır?
Özgüvenli olmak; onu hem korumak hem de geliştirmek için bazı stratejilere sahip olmak gerekir. Şimdi bunlara bir bakalım:
Bir: Kendimi Olduğum Gibi Kabul Edeceğim
Bunun için, güçlü yönlerimi bilip başarılarıma odaklanacağım; ama onlar avunmak için değil, zayıf yönlerime buradan destek alarak takviye yapacağım.
Mevcut şartlar ne olursa olsun hem kendim hakkında, hem başkaları hakkında iyi duygular besleyeceğim. Hata yaparsam, diğer insanlara zarar verir veya incitirsem bunları biriktirmeden hızla düzelteceğim.
İki: Başarılarıma odaklanacağım
Geçmişte başardıklarımdan ilham alarak yeni başarılara imza atacağıma dair olan inancımı canlı tutacağım. Elbette kusurlarımı göz ardı etmeyeceğim. Onları iyileştirmek için kendimle bir sözleşme imzalayacağım. Hem başarılarımı hem başarısızlıklarımı listeleyerek işe başlıyorum.
Üç: Olumlu Düşünen Bir Çevrede Yaşayacağım
Öz güvenimi yıpratan, nankör ve kendine güvenini başkaları üzerinde bir baskı aracı olarak kullanan tiplerden uzak kalacağım. İyi insanlar, kendine güvenen ama mütevazı insanlarla birlikte olacağım. Tevazu ve alçak gönüllü olmak öz güvenin en güzel noktasıdır. Ben de hem mütevazı olacağım, hem de tevazu sahipleriyle birlikte olacağım.
Dört: Kendime Haksızlık Yapmayacağım
Tevazu da yerinde kullanılması gereken bir duygudur. Ulu orta “Ben” demek elbette bir gurur göstergesidir. Ancak denilmesi gereken yerde “Ben” denilmelidir. Bunu gurur için değil, kendimi tanımlamak için kullanacağım.
KAYNAKLAR
Peterson, T. (2017, May 24). How To Improve, Increase Self-Confidence, HealthyPlace. Retrieved on 2019.
https://www.healthyplace.com/self-help/self-confidence/how-to-improve-increase-self-confidence
https://www.uq.edu.au/student-services/counselling/self-confidence
https://positivepsychologyprogram.com/self-confidence/
