Beyin Gelişimi İçin Çocuklar Ne Kadar Uyumalı?
İnsan hayatının en güzel anlarından biri de –muhtemelen- uyumaktır. Çünkü uyku insana özgürlük sunar. Üstelik yorgunsa dinlendirir. Ayrıca her derdin ilacı da uyku değil mi? Uyumanın o kadar farklı ve bir o kadar fazla özellikleri var ki, insan türünün sahip olduğu belki de en önemli özelliği uyumaktır.
Araştırmalar özellikle küçük yaşlardan itibaren yeterli uykunun alınması gerektiğini söylüyor. Hatta, yetersiz uyumanın beyin gelişimine zarar verdiği ile ilgili literatürde yüzlerce makale bulabilirsiniz.
Bu yazıda özellikle gelişim basamağını tırmanan küçük çocuklarda uyku süresi ve yeterli uyku konusunu ele alan araştırmalara yer vereceğiz.
UYKU APNESİ NEDİR?
Uyku sırasındaki solunum duraklamalarından kaynaklanan ve uyku düzeninin bozulmasına sebep olan önemli bir hastalık. Uyku apnesi uykuda hava akımının en az 20 saniye süreyle normal değerinin %20’sine ve daha altına düşmesi ile tanımlanabilir.
Bu konuda yazının da özeti sayılabilecek olan araştırmaların 3 bulgusuna yer verelim:
Uyku apneli çocukların beyin taramaları yapıldığında gri maddede yoğun bir azalma olduğunu bulunmuştur.
Beyin aktivitesi kayıtlarına göre, çocuk beyninin yetersiz uykuya verdiği tepki, yetişkinlerin beyinlerinden farklıydı. Ve bunun beyindeki belirli bir bölgede yer alan nöronların miyelinlenmesiyle bağlantılı olduğunu göstermiştir. (Miyelin: Aksonları izole eden ve nöronlar arasında hızlı iletişimi kolaylaştıran kılıf.)
Doğumdan itibaren 7 yaşına kadar olan uyku değerlendirilmesi yapıldığında, 3 yaşı ve sonrasında önerilen uyku seviyesinden daha az uyuyan çocukların, 7 yaşında bilişsel ve davranışsal problemleri olma ihtimalinin daha yüksek olduğu bulunmuştur.
ÇOCUKLARDA TEDAVİ EDİLMEYEN UYKU APNESİ BEYNİ KÜÇÜLTÜR VE GELİŞİMİ YAVAŞLATABİLİR
Orta veya şiddetli Obstrüktif uyku apnesi olan çocukların beyin taramaları, beyinde gri maddenin önemli ölçüde azaldığını göstermiştir.Çalışmada, engelleyici uyku apnesi olan 7-11 yaş arasındaki 16 çocuğun beyin taramaları, aynı yaştaki cinsiyet, etnik köken ve apnesizlik bakımından bir diğer 9 sağlıklı çocukla karşılaştırıldı.
Obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS), uyku sırasında yineleyen üst solunum yolu tam veya parçalı zorlukları ve sıklıkla buna eşlik eden kan oksijen satürasyonunda azalma ve uyanmalar (arousal) ile karakterize bir sendromdur.
Obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS) yaşayan çocukların beyinleri, frontal, prefrontal ve parietal korteksleri, temporal lob ve beyin sapı dahil olmak üzere birçok beyin bölgesinde gri madde azaldığı görüldü.
Uyku apnesinin erişkinlerde de bilişi etkilediği bilinmektedir. Ancak çocuklar gibi gelişmekte olan beyinlerde daha da zararlı olması kaçınılmazdır. Bununla birlikte, yetişkin çalışmalarında uyku apnesinin tedavisinin gri madde kaybını tersine çevirdiği ve bilişi iyileştirdiği ortaya çıkarılmıştır. Bu bulgu, çocukların uyku apnesinin tedavisinin önemini vurgulamaktadır.
Uyku apnesi tüm çocukların% 5’ini etkiler (ve çocuklukta obezite artmaya devam ederse, bunun daha yaygın olacağını varsayabiliriz).
ÇOCUKLARDA, GELİŞMEKTE OLAN BEYİN BÖLGELERİ, UYKU YOKSUNLUĞUNDAN EN FAZLA ETKİLENEN BÖLGELERDİR.
Çocuklar üzerinde yapılan bir başka uyku yoksunluğu çalışması, çocukların yeterli uyumalarının doğru beyin gelişimi için özellikle önemli olduğu fikrini desteklemektedir.
Çalışmada beyin aktivitesi, yaşları 5 ila 12 arasında değişen 13 sağlıklı çocukta, uyurken ölçüldü. İlk denemede çocuklar normal yatma saatlerinde yatmaya başladılar; ikinci kez, geç saatlere kadar uyanık kaldılar ve normal uyku miktarının yarısı kadar uykularını aldılar.
Sonuçlar, çocuk beyninin uyku yoksunluğuna yetişkinlerin beyinlerinden daha farklı tepki verdiğini göstermektedir. Yetişkinler uykudan mahrum kaldığında, günlük işlevsel hafıza, karar verme, planlama ve yargılama gibi yaşamı sürdüren korteksin alın kısmına sarkan ön lop bölgesi (prefrontal korteks) yavaş dalga aktivasyonunu nedeniyle derin uykuya daha fazla ihtiyaç duymaktadır. Çocuk beyinlerinde ise, bunun tersine, yavaş dalga artışı beynin arka bölgelerinde, parietal ve oksipital loblarda meydana geldi. Bu sonuç, beynin bu alanlarının uyku yoksunluğuna karşı özellikle savunmasız olabileceğini göstermektedir.
Araştırmacılar, beyinde nöronlar arası bağlantıların doğru şekilde gelişmesi için yeterli uykunun önemli olduğu sonucuna varıyor.
ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE YETERSİZ UYKU SORUNU İLERİKİ YILLARDA BİLİŞSEL VE DAVRANIŞSAL SORUNLARA YOL AÇABİLİR
İlk yedi yılında uykusu çeşitli noktalarda değerlendirilen 1.046 çocuğu içeren bir çalışma, okul öncesi ve ilkokul yıllarında yeterince uyuyamayan çocukların; 7 yaşına geldiklerinde, dikkat, duygusal kontrol ve akran ilişkilerinde sorun yaşamalarının daha muhtemel olduğunu bulmuştur.
—– Sponsor Bağlantı – Sponsor Bağlantı —–
ÇOCUKLARIN MOTİVASYONLARINI, KONSANTRASYONLARINI VE ZEKALARINI GELİŞTİRMEK İÇİN
—– Yazının Devamı – Yazının Devamı —–
Araştırmada, çocukların uykuları anneleriyle değerlendirildi. Annelerle yapılan değerlendirmelerde, çocukları yaklaşık 6 ay, 3 yaş ve 7 yaşlarındayken görüşmeler yapıldı ve yine çocukları 1, 2, 4, 5 ve 6 yaşlarındayken annelere anketler doldurtuldu. Anneler ve öğretmenler her bir çocuğu değerlendiren başka anketler de doldurdular. Çocuğun belirleyici fonksiyonları ve davranış sorunları ortalama 7 yaşlarındayken ölçüldü.
Verilere göre, hane halkı gelirinin düşük olduğu ailelerdeki çocuklar ile annesi düşük eğitim seviyesine sahip olan çocukların 5-7 yaşlarında dokuz saatten daha az uyuma olasılıkları vardı. Yani yetersiz uyku sorunu yaşama riskleri büyüktü.
Yetersiz uyku ile ilgili diğer faktörler ise daha fazla televizyon izlemek ve daha yüksek vücut kitle indeksine (obez) sahip olmaktı.
“Yetersiz uyku”, belirli yaş kategorilerinde önerilen uyku miktarından az uyumaktır. Bu arada uykuya olan ihtiyaç yaş ilerledikçe azalır. Yaşlılarda bu ihtiyaç 5 -6 saate kadar düşebilir. Ancak çocuklarda ve öğrencilerde ihtiyaç duyulan uyku saati yaşlılara göre oldukça yüksektir. Peki Yaşlara göre çocuklar ne kadar uyumalı?
6 ay – 2 yaş arası çocuklar en az 12 saat veya daha uzun uyumalıdır.
3-4 yaş arası çocuklar en az 11 saat veya daha uzun uyumalıdır.
5-7 yaş arası çocuklar en az 10 saat veya daha uzun süre uyumalılar.
Kaynaklar
Philby, M. F., Macey, P. M., Ma, R. A., Kumar, R., Gozal, D., & Kheirandish-Gozal, L.. (2017). Reduced Regional Grey Matter Volumes in Pediatric Obstructive Sleep Apnea. Scientific Reports, 7, 44566.
Kurth, S., Dean, III, D. C., Achermann, P., O’Muircheartaigh, J., Huber, R., Deoni, S. C. L., & LeBourgeois, M. K.. (2016). Increased Sleep Depth in Developing Neural Networks: New Insights from Sleep Restriction in Children. Frontiers in Human Neuroscience, 10.
Taveras, E. M., Rifas-Shiman, S. L., Bub, K. L., Gillman, M. W., & Oken, E.. (2017).Prospective Study of Insufficient Sleep and Neurobehavioral Functioning among School-Age Children. Academic Pediatrics.
