Egzersiz ve Beyin İlişkisi – Egzersiz yapma gerekliliği (spor değil!) her gün TV programlarında, özel sohbetlerde, sağlıkla ilgili ne konuşuluyorsa gündemin ilk sıralarında yer almaktadır. Düzenli ve sistemli egzersiz yapmak her yaş grubunun önceliği arasındadır. Ancak yaşlı yetişkin grubun egzersizlere daha çok gereksinimi olduğu tartışılamaz.
Geçmiş yıllarda çok konuşulup az uygulanan egzersizler, son zamanlarda artan zaman fırsatları ve egzersiz yapma ortamlarının zenginleşmesiyle birlikte gittikçe yoğunlaşmaktadır.
Egzersizlerle ilgili çok, ama gerçekten çok sayıda makale, deneysel araştırma, söyleşi yazıları var. Biz bu makalede sadece özellikle yaşlı yetişkinlerin egzersiz yapmaları durumunda hafızalarını, özellikle isim-yüz hafızasını nasıl da koruma fırsatı yakaladıkları konusunu gündeme getirmek istiyoruz.
Yaşlandıkça Daha Çok Egzersiz!
Egzersiz ve beyin ilişkisiyle ilgili Journal of the International Neuropsychological Society’de yayınlanan bir araştırmaya göre, yürümenin yaşlı erişkinlerde hafızayı arttırdığına dair kanıtlar bulduğu ve bunun özellikle yaşlıların zayıf noktası olan hafıza için faydalı olduğu açıklandı.
Araştırmaya, biri 29 genç yetişkin (18-31) ve diğer 31 yaşlı yetişkin (55-82) olmak üzere iki grup katıldı. Tüm katılımcılara, güçlerini ve hızlarını kaydeden bir actigraph cihazı (ivmeölçer) takıldı. Bu cihazın işlevi, kaç adım atıldığını, ne kadar enerjik yakıldığını ve ne kadar sürede yakıldığını kaydetmekti. Ayrıca katılımcıların planlama ve organizasyon gibi yönetsel becerilerinin durumunu, isim-yüz hafızası gibi uzun dönem hafıza fonksiyonlarını ve tabi hafızalarının ne durumda olduğunu belirlemek amacıyla nöro-psikolojik testlerden geçirildiler.
Egzersiz Yapmakla İsim-Yüz Hafızası Arasında Pozitif İlişki Var
Araştırmacılar, günde daha fazla adım atan yaşlı yetişkinlerin daha iyi hafıza performansına sahip olduğunu buldu. Atılan adımların sayısı arasındaki ilişki, hangi yüzün hangi kişiye ait olduğu gibi isim-yüz hatırlamayı gerektiren işlerde daha güçlüydüler. Üstelik, daha yaşlı yetişkinlerin çoğu zaman zorlukla yaşadığı bir durumdu bu. Genç erişkinlerde, atılan adımların sayısının hafıza performansıyla ilişkisi bulunmadı.
Araştırmacılara göre, bu bulgular fiziksel aktivitenin etkilerinin uzun süreli hafızaya olumlu etki ettiğini gösteriyor. Yani Alzheimer hastalığı gibi yaşlanma ve nörodejeneratif demanslardan olumsuz etkilenen aynı hafıza tipine de yararlı olduğunu gösteriyor. Bu durumu, Boston Üniversitesinde Psikiyatri Doçenti, Boston Healthcare System’de Gaziler Merkezi için Nörogörüntüleme Araştırma Direktörü Scott Hayes şöyle açıklıyor:
“Fiziksel aktivitenin hafıza ile pozitif bir şekilde ilişkili olduğunu tespit ettik. Herkes fiziksel aktivitenin obezite ve kardiyovasküler hastalıklarla mücadelede kritik bir bileşen olduğunu bilir. Fiziksel aktivite eksikliğinin kişinin hafıza kabiliyetlerini olumsuz yönde etkileyebileceğini bilmek, insanların daha aktif olmalarını teşvik etmek için ek bir bilgi parçası olacağının bilincindedir.”
Araştırmacılar, fiziksel olarak aktif kalmanın, resmi egzersiz programlarından, yürüme veya merdiven çıkma gibi küçük değişikliklere kadar çeşitli biçimlerde olabileceğine dikkat çekmektedir. Fiziksel aktivitenin beyin yapısını ve fonksiyonunu nasıl olumlu yönde etkileyebileceği konusundaki spesifik mekanizmaları araştırmanın yanı sıra, belirli egzersiz programlarının (örneğin, kuvvet, aerobik veya birleşik eğitim) veya egzersiz dozunun (sıklık, bir dizi bilişsel fonksiyonun yoğunluğu, süresi) uygulanması gerekir.
Araştırmacılar, fiziksel aktivitenin objektif ölçümünün mevcut çalışmanın önemli bir bileşeni olduğunu vurgulamaktadır; çünkü bugüne kadarki çalışmaların çoğu, hafıza yetersizlikleri veya önyargılardan etkilenebilecek öz raporlama anketleri kullanmıştır.
Sonuç: Hafızanızı Genç Tutun!
Egzersiz konusunu konuştuğumuz kadar uygulayabilseydik, sadece hafızamızla ilgili olumlu sonuçları değil, bir bütün olarak sağlığımızı koruma şansını da yakalamış olurduk. Aman dikkat edin; siz siz olun egzersizsiz kalmayın, hafızanızı ihmal etmeyin.
Sağlıklı günler dilerim.
Kaynak
Hayes, S. M., Alosco, M. L., Hayes, J. P., Cadden, M., Peterson, K. M., Allsup, K., et al.. (2015). Physical Activity Is Positively Associated with Episodic Memory in Aging. Journal of the International Neuropsychological Society, 21(Special Issue 10), 780 – 790.
