Problem Çözme Adımları ve Beyin Fırtınası: Problem çözme, karar verme ve hedefleri başarma arasındaki benzerlikler nelerdir? Farkları var, ama benzerlikleri daha çok diyebiliriz. Ya da daha kompleks üçlüden söz ediyoruz diyebiliriz. Örneğin “Karar vermek” illa da bir problem çözme davranışını takip etmeyebilir. Ama yine de şöyle düşünülebilir: İhtiyaç duyulan her şey bir problemdir ve çözülmeyi, sonrasında da çözümler içinden en doğru olanını seçmeyi gerektirir.
Problem çözme için probleme nasıl yaklaştığımız önemlidir. Problem durumu, çoğu kez hayatımızın bir parçasında uyguladığımız ve mental veya ruhsal gelişimimize katkıda bulunan durumlardır.
Biz de dokuz adımla problem çözme davranışlarımızı kontrol edelim:
BİRİNCİ ADIM: PROBLEMİ TANIMLAYIN
Elbette çözüme hemen geçmeden önce problemi tanımak ve tanımlamak gerekir. Gerçekten ne ile karşı karşıyasınız, bilinmelidir. Çoğu insan gördüğü bir kavgaya rastgele girer. Tanıdığı bir yakını kavgada tarafsa, o da o tarafta yumruk sallar. Ne komik değil mi?
İKİNCİ ADIM: PROBLEMLE İLGİLİ NE VARSA YAZIN
Problem üzerinde sağlıklı düşünebilmek için problemi ilgilendiren tüm etkenleri ve unsurları kayıt altına alın. Bu bazen deneyimlerinizden, bazen eğitim geçmişinizden, bazen arkadaş gruplarından edindiğiniz tecrübelerle de belirlenebilir.
ÜÇÜNCÜ ADIM: PROBLEMİ KİMLER YAŞIYOR, KARAR VERİN
Problem konusunda ilgili gördüğünüz kişi ve kuruluşları listeleyin. Böylece problem çözerken yardım isteyeceğiniz veya destek vereceğini düşündüğünüz kişileri belirlemiş olursunuz. Onların düşüncelerini toplamış olur, çözümde kullanırsınız.
DÖRDÜNCÜ ADIM: PROBLEMLE İLGİLİ TOPLADIĞINIZ HER BİLGİYİ YAZIN
Yazarak düşünmek daha etkili sonuçlar ve daha sağlıklı uygulamalar doğurur. Mutlaka yazın. Her şeyi kafamızda tutamayız. Geriye döndüğünüzde bu yazdıklarınız kesinlikle işinize yarayacaktır.
BEŞİNCİ ADIM: YARATICI BİR ŞEKİLDE PROBLEMİ ÇÖZÜN
Bu tamamen bireysel bir düşüncedir. Bir tür kendi beyin fırtınanızı oluşturmaktır. Topladığınız fikirleri iyi ya da kötü diye yargılamayın. Bilgileri toplayın, seçin ve gruplayın. Şimdi çözüm için daha fazla fikirlere sahipsiniz. Bireysel olarak kendi kendinize beyin fırtınası yapabilirsiniz. Bunda 4 aşama vardır:
- Asla olumsuz düşünmeyin.
- Acımasız eleştirilere önem verin.
- Geniş bilgi birikimi toplamış olursunuz.
- Fikirleri birleştirin ve geliştirin.
Grup olarak beyin fırtınası yapmak ise daha etkilidir. Başkalarının aklını kullanmak bakımından harikadır. Bunun için dikkat edilmesi gereken şartlar şunlardır:
Grup beyin fırtınası için şunlar hazırlanır.
- Aydınlık ve ferah bir salon.
- flipchart / tahta / kalem gibi materyaller.
- problemle veya konu ile ilgili ön bilginin sunulması.
- kahve / çay / pasta gibi ikramlar (self-service).
Problem tanımlanır.
- Çözüm aranan konu veya problem tanımlanır.
- Nasıl bir sonuca ulaşılmak istendiği açıklanır.
- Amacın olabildiğince çok fikir üretmek olduğu belirtilir.
- Başlangıçta herkese kendi fikirlerini not almaları için kısa bir süre verilir.
Fikir üretimi için bir moderatör atanır.
İyi bir moderatör;
- Yargı içeren ifadeler kullanmaz.
- Herkese eşit ve adaletli söz hakkı verir.
- Ekstra sorularla yeni fikirleri kışkırtmaya çalışır.
Fikirler ve çözüm önerileri söylenir.
Bu etapta fikir üretmek için grup elemanları etkindir;
- Fikirler moderatör yönetiminde her defasında bir fikir olarak söylenir.
- Söz, oturma düzenine göre değil, istekli olanlara göre verilir.
- Fikirlere karşı önyargı uygulanmaz.
- Her fikir atlanmadan yazılır.
- Başkalarının fikirlerinden etkilenme serbesttir.
- Fikir üretimi ekstra sorularla teşvik edilir.
Fikir üretimi sonrası çok sayıda çalışma yapın.
- Üretilen fikirlerden uygulanabilir görülenler bireysel olarak not alınır (örneğin her bir birey 3 veya 5 adet gib).
- Grup elemanları seçtikleri iyi fikirleri diğer fikirleri duyunca değiştiremez.
- Her elemanın seçtiği fikirler genel listede sırayla işaretlenir
- Bireysel tercihler işaretlenince, en çok işaret koyulan fikirler grup tercihi olarak sıralanır.
- Bu sıralamada en üstte olan fikirler üzerinde grup tartışması yapılır.
- Grup tartışması sonucu üzerinde daha fazla düşünülecek fikirler belirlenir.
- Beyin fırtınası yaratıcı düşünme süreci burada son bulur
- Bundan sonraki adım, seçilen fikirler üzerinde odaksal (convergent) düşünme adımıdır.
Aşağıda verilen videodan “Beyin Fırtınası Tekniği”ni Melik Duyar’ın anlatımından dinleyebilirsiniz:
Bu bilgilerden sonra dokuz adıma devam edelim:
ALTINCI ADIM: DEĞERLENDİRİN
Topladığınız fikirleri farklı kategorilere ayırarak değerlendirebilirsiniz. Bu değerlendirmede her fikir için etkililik, zaman ve maliyet açısından değerlendirmeler yapın.
YEDİNCİ ADIM: KARAR VERİN
Seçenekleri belirledikten sonra en uygun fikre karar vereceksiniz. Karar verme, seçeneklerden uygun olmayanları elemek, uygun olanını yaşatmaktır.
SEKİZİNCİ ADIM: UYGULAMA PLANI YAPIN
Yeni fikri ne zaman, kimlerle, ne kadar sürede ve nerede gerçekleştirecekseniz bunu bir planda gösterin. Burada mutlaka bir son tarih belirleyin. Başlangıç tarihi ve saati belirlerken bitiş tarihini veya saatini de belirleyin.
DOKUZUNCU ADIM: UYGULAYIN
Artık her şey hazır; haydi durmayın, uygulayın.
