İsim Nedir / Ad Nedir – Türkçe dil bilgisinde isim; bir varlığı, nesneyi, kişiyi, duyguyu, düşünceyi veya bir kavramı ifade eden kelimedir.
İsim Nedir / Ad Nedir?
“İsim”, bir kişiyi, hayvanı, nesneyi, bir şeyi veya kavramı tanımlamak için kullanılan kelimedir. İsimler, bireyleri veya şeyleri diğerlerinden ayırt etmeye yarar. İsimler ayrıca dilbilgisinde bir kelime türü olarak da sınıflandırılır ve cümlelerde özne, nesne gibi görevlerde kullanılabilir. İsimler (adlar), kendi içerisinde de üç ana kategoriye ayrılır.
Varlıkların Niteliklerine Göre İsimler
(Soyut İsimler / Somut İsimler)
Somut İsimler: Beş duyu organımızın herhangi bir tanesiyle algılayabildiğimiz varlıkları karşılayan isimlerdir.
Örnek: duman, bardak, parfüm, saat, okul vb.
Soyut İsimler: Duyularla algılanamayan düşünce veya kavramları ifade eden isimlerdir. Diğer bir deyişle var olduklarını düşünce veya hislerimizle bildiğimiz ve algıladığımız kavramları karşılayan isimlerdir.
Örnek: hüzün, adalet, iyilik, kötülük, saygı vb.
Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler
(Özel İsim / Cins İsim)
Özel İsimler: Tek olan, diğer varlıklara benzemeyen varlıkları karşılayan adlardır. Kişi adı veya soyadı, ülke, kıta, din, dil, kurum, dernek, dergi, gazete vb. şeylere verilen isimlerdir. Özel isimler cümle içerisinde büyük harfle başlar.
Örnek: Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye, İngilizce, Ankara, Mega Hafıza, Yeşilay Derneği vb.
UYARI: Unutmayın ki duman somut bir isim iken evde beslediğiniz kedinize “Duman” ismini verirseniz artık özel isimdir ve büyük harfle başlar.
Cins İsimler (Tür İsimleri): Aynı türdeki varlıkları genel olarak tanımlayan isimlerdir. Örneğin; Ankara, İstanbul ve İzmir birer özel isim iken “şehir” kelimesi isim olarak tamamını kapsayan bir cins isimdir.
Örnek: şehir, insan, okul, kitap, gitar vb.
Varlıkların Sayılarına Göre İsimler
(Tekil İsim / Çoğul İsim / Topluluk İsmi)
Tekil İsimler: Aynı türden varlıkların bir tanesini ifade eden isimlerdir.
Örnek: öğretmen, ağaç, kedi, elma vb.
Çoğul İsimler: Aynı türden olan birden çok varlığı karşılayan isimlerdir. Türkçede isimler “-lar /-ler” eklerini alarak çoğul anlam kazanır. Bu eki alan isimler çoğul isimlerdir.
Örnek: öğrenciler, kitaplar, kalemler vb.
UYARI: Çoğul eki (-lar / -ler) bazen cümleye farklı anlamlar da kazandırabilir. Buna dikkat etmek gerekir. Örneğin “Buraklar tatile gidecek.” Cümlesinde –lar eki “Burak ve ailesi” anlamında kullanılmıştır.
Topluluk İsimleri: Biçimce tekil, anlamca çoğul isimlerdir. Yani “-ler, -lar” çoğul eki almadığı halde anlam olarak birden fazla varlığı ifade eden isimlerdir.
Örnek: ordu, çete, demet, takım, ulus vb. (Açıklama: asker = tekil isim, askerler = çoğul isim, ordu=topluluk ismi)
UYARI-1: Topluluk isimleri de çoğul eki alabilir. Bu durumda aynı topluluktan birden fazla olduğu ifade edilmiş olur. “Ordu” kelimesi bir ordudan bahsederken “ordular” kelimesi birden fazla orduyu ifade etmektedir.
UYARI-2: Bazı isimler cümle içerisinde bazen tekil bazen de topluluk anlamıyla kullanılabilir. Bu durum kelimenin kullanım alanından ve kullanıldığı anda ki bağlamdan anlaşılır. Bununla ilgili olarak aşağıda iki farklı örnek verilmiştir:
Sınıfı boyamak için herkes birbirine yardımcı oldu. (Sınıf kelimesi bu cümlede tekil isim olarak kullanılmıştır.)
Bizim sınıf bu hafta bütün sınavlardan yüksek not aldı. (Sınıf kelimesi bu cümlede topluluk ismi olarak kullanılmıştır.)
