Sağır Kedi Deneyleri / Doğuştan Sağır Olan Çocukların Beynindeki İşitme Hücreleri Uyarılmadıkları İçin Ölüyor Mu – Doğuştan sağırlık, çocuklarda konuşma, dil gelişimi ve ileride okuma-yazma ve anlama becerilerini direkt olarak etkiliyor. Kediler üzerinde yapılan çalışmalar, beyinde uyarılmayan işitme hücrelerinin bir şekilde görme hücrelerine dönüşerek veya görme işleminde kullanılarak görmeyi ekstra olarak iyileştirdiğini gösteriyor.
Kediler üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, gelişmiş görüşe sahip sağır insanlar, normalde boşta kalacak olan beyin hücrelerinin başka duyular için görevlendirilerek başka alanlarda daha yüksek seviyede duyular elde ediyorlar.
—– Sponsor Bağlantı —–
ÇOCUKLARIN HAFIZA VE ZEKALARINI GELİŞTİRMEK İÇİN
3-7 YAŞ İÇİN – ÇOCUK ZEKA VE HAFIZA SETİ
—– Yazının Devamı —–
Araştırmanın ortaya koyduğuna göre, beyin normalde işitmeye adanmış olan hücreleri daha iyi görmelerine yardımcı olmak için kullanıyor ve görevlendiriyor, ancak bu görevlendirmeler için belli kritik dönemler var. Yani beyinde belli bir fonksiyon için adanmış olan beyin hücreleri o doğrultuda uyarılıyorsa gelişiyor ve ihtisaslaşıyor.
Beyin hücreleri için söylenen “Kullan ya da kaybet!” ifadesi adeta beyin hücreleri için kritik dönemi anlatıyor.
Beyin hücreleri adandıkları fonksiyonlar doğrultusunda belli bir döneme kadar uyarılmazlarsa ya başka fonksiyonlar için görevlendiriliyorlar, ya da budanarak tamamen yok ediliyorlar. Buna “Gelişimsel Nöroplastisite” adı veriliyor. Örneğin ergenlik çağına kadar hiç konuşmayarak tecrit edilerek yalnız yaşamış olan bir çocuğa ergenlikten sonra konuşmayı öğretemiyorsunuz. Bu kritik dönem genelde ergenliğe girmeyle yaklaşık % 90 oranında tamamlanıyor. Ancak işitme hücrelerinin uzmanlaşması için kritik dönem için ergenliğe girme beklenmiyor.
—– Sponsor Bağlantı —–
5-12 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN KONSANTRASYONLARI İÇİN
ANZAN MEGA ARİTMETİK BEYİN EGZERSİZLERİ EĞİTİMİ
—– Yazının Devamı —–
İşitsel korteks, beynin işitmeyi kontrol eden kısmıdır. Kanada’nın Batı Ontario Üniversitesi’nden Stephen Lomber, “Beyin çok verimli çalışıyor ve işitsel korteks olan bu büyük bölgenin ve tüm işlemlerinin boşa gitmesine izin vermiyor” diyor.
Sağır-Kedi Deneyleri Beyinde Kablolama Düzeninin Nasıl Çalıştığını Açıklıyor
Davranış testlerinde Lomber ve ekibi, doğuştan sağır olan evcil kedilerin, normal işiten kedilere göre daha iyi çevresel görüşe ve hareket algılama yeteneklerine sahip olduğunu belirledi. Takip eden diğer çalışmalar bu bulgunun, sağır insanlardaki görsel test sonuçlarına paralel bir bulgu olduğunu ortaya koymuştur.
Daha sonra, araştırmacılar beynin çalışmayan kısımlarını geçici olarak soğutmak ve işlemek için geri dönüşümlü devre dışı bırakma adı verilen cerrahi bir yöntem kullandılar. Bu, bilim adamlarının, gelişmiş görsel yeteneklerden beynin hangi bölümlerinin sorumlu olduğunu saptamasını sağladı.
Virginia Commonwealth Üniversitesinden Nörobilimci Alex Meredith, “Tersine çevrilebilir devre dışı bırakma çok güçlü çünkü bir hayvanı beynin bir bölgesini devre dışı bırakmadan önce, bu alan devre dışı bırakıldığında ve son olarak beyin yeniden ısıtıldığında test edebilirsiniz” diyor. Bu sanki beyin dokusunu kaybetmeden felç geçirmek gibi bir şey.
Bilim adamları, sağır kedilerin çevresel işitme ile ilgili işitsel korteks kısmını soğuttuklarında, hayvanların çevresel görme avantajlarını kaybettiklerini keşfettiler. Bu da işitme hücreleri için atanmış olan bölgenin görme fonksiyonlarında kullanıldığını göstermektedir.
Aynı şekilde, bilim adamları beynin normalde bir sesin hangi yönden geldiğini ayırt etmekle ilgili kısmını devre dışı bıraktığında, sağır hayvanlar hareketi görsel olarak algılamada normal kedilerden daha iyi değildi. (Aşağıda verilen beyin resimlerine bakın.)
Lomber, bu [geliştirilen] görsel işlevlerin, işitsel kortekste rastgele yeniden dağıtılmadığını söylüyor. Bu durum, aslında kazanılmış olan gelişmiş görme işleminin işitsel alanda ikamet eden işitme hücrelerinin yeniden görevlendirilmeleriyle gerçekleştiği anlaşılıyor.
İşitme Engelliler İçin İyileştirilmiş Tedavi?
New York’taki Rochester Üniversitesi’nden sinirbilimci Daphne Bavelier, kedi deneylerinin “sağır insanlarda neden bazı görsel becerilerin daha iyi hale geldiğini ve diğerlerinin hiç değişmediğini” açıkladığını söylüyor.
Ayrıca yapılan çok sayıda araştırma, ileri yaşlarda “Koklear İmplant” uygulanan sağır bireylerin implantlarının, küçük çocuklara uygulananlara kıyasla neden işitme duyularını geri kazanmadıklarını gösteriyor. Bunun nedeni, yukarıda daha önce açıklanmış olan kritik dönemin ergenliği beklemeden dört veya beş yaşından sonra tamamlanıyor olmasıdır.
Koklear İmplant, sağır bir kişiye ses hissi verebilen, deri altına cerrahi olarak yerleştirilen küçük bir elektronik cihazdır.
Lomber, “İmplantasyonu geciktirirseniz, [erken yaşamda] meydana gelen beyin yeniden organizasyonu az çok kilitlenir” diyor. Ancak Lomber ve meslektaşları, örneğin konuşmayı anlamayla ilgili kısım gibi işitsel korteksin belirli bölgelerini hedef alan gelişmiş koklear implantlara yol açabileceğini söylüyor.
Kaynak: S. Lomber, M. A. Meredith and A. Kral. Cross-modal plasticity in specific auditory cortices underlies visual compensations in the deaf. Nature Neuroscience. Published online October 10, 2010.
doi:10.1038/nn.2653
Tavsiye Edilen Makaleler:
Heschl Girusu (Heschl’s Gyrus) – Konuşmanın ve Okumanın Anahtarı
Çocuklar İçin Temel Matematik Becerileri – Hızlı ve Etkili Bir Şekilde Nasıl Geliştirebilirsiniz?
