Beynin kuru ağırlığının yaklaşık yüzde yirmisini oluşturan DHA (DokosaHeksaenoik Asit), beynin özellikle öğrenme, hafıza gücü, konsantrasyon ve odaklanma gibi fonksiyonlarında önemli bir rol oynuyor. Eksikliği hafıza zayıflığı, dikkat dağınıklığı, hiperaktivite, öfke ve huzursuzluk gibi kendisini gösterirken, stres ve depresyona karşı zayıf düşmenize de sebep oluyor. Özellikle üniversite giriş sınavlarının yakınlaştığı şu dönemde stresin had safhaya çıktığını düşünüyorum. Bununla baş etmek için “DHA ile Sınav Stresi Nasıl Atlatılır?” başlıklı bir makale yazmaya karar verdim.
Özellikle “ABD Ulusal Bioteknoloji Bilgi Merkezi” “National Center for Biotechnology Information – NCBI”de yayınlanan “DHA’nın Anti-Stres Etkileri” başlıklı bir bilimsel makalenin sonuçları oldukça dikkat çekici.
Japonya Toyama Tıp ve Eczacılık Üniversitesi’nde Hamazaki T. ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaya toplam kırk bir öğrenci katılmıştır. Çalışmada 17 kız ve 5 erkek öğrenciden oluşan birinci grup 22 öğrenciye günde 1500 – 1800 mg DHA içeren balık yağı verilirken, 12 kız ve 7 erkek öğrenciden oluşan 19 kişilik ikinci kontrol grubuna plasebo olarak, gerçekte neredeyse DHA içermeyen % 97 soya yağı artı % 3 çok düşük seviyede DHA içeren balık yağı karışımı içirilmiştir.
- Çalışmada her iki gruba da zengin DHA içeren bir karışım içirildiği söylendi ve her iki grup da kendilerine verilen karışımları üç ay boyunca düzenli olarak içtiler.
- Çalışmanın başında ve sonunda psikolojik bir test olan “P-F Testi” yapılmıştır.
- Çalışma, öğrencilerin sınav stresinin olmadığı yaz tatilinin sonunda başlamış ve zihinsel stresinin had safhada olması beklenen final sınavlarının ortasında sona ermiştir.
DHA SINAV STRESİ İÇİN ÇÖZÜM OLABİLİR
DHA içermeyen kontrol grubunda P-F Testi ile ölçülen stres değerleri çalışmanın sonunda +% 58 seviyelere çıkarken, zengin DHA içeren balık yağı içen grupta değişim % -14 oldu. Yani yüksek DHA alan birinci grupta anlamlı düzeyde bir değişim olmadı. Çalışma sonuçları “Zengin DHA alımının bu etkileri, psikolojik stres altındaki insanlara uygulanabilir” yorumu ile yayınlandı.
Bu çalışmada öğrencilere günde 1500 – 1800 mg zengin DHA içeren balık yağı verildiğine dikkat çekmek istiyorum. Bu arada 11 yaş ve üstü öğrenciler ve yetişkinler için ABD Sağlık Bakanlığı FDA günde 3000 mg’a kadar (DHA + EPA) içeren balık yağı alınabileceğini söylerken, Türkiye’de Tarım Bakanlığı günde 5000 mg’a kadar (DHA + EPA) içeren balık yağı alınabileceğini ifade etmektedir.
Bu arada konuyu bilmeyenler için DHA’nın (DHA = DokosaHeksaenoik Asit) bir ilaç olmadığı müjdesini de vereyim. Bu, özellikle derin okyanus balıklarında ve kutuplara yakın buzul denizlerde yaşayan balıklarda ve bu balıklardan elde edilen balık yağlarında yoğun olarak bulunan bir çeşit omega-3 yağı. Yani DHA her balık yağında aynı miktarda değil. Yapmanız gereken şey şu; kullanacağınız veya kullandığınız balık yağının mutlaka etiketine bakın. Etiketinde balık yağının kaç mg. olduğuna değil, içindeki DHA miktarının kaç mg. olacağına bakmalısınız. Eğer içinde gerçekten varsa, her balık yağının etiketinde özellikle “DHA” ve “EPA” miktarlarının kaç mg. olduğu yazmak zorundadır.
Bu arada pazarda “trigliserid” ve “etil-ester” olmak üzere iki tip balık yağının olduğunu da bilmeniz gerekiyor. Trigliserid balık yağı doğal balık yağıdır. Etil-ester balık yağı ise yarı-mamül bir balık yağıdır. Vücut trigliserid balık yağındaki DHA’nın % 70-80’ini emebilirken, etil-ester bir balık yağındaki DHA’nın sadece % 20-30’unu emebilmektedir.
ÖZET: DHA İLE SINAV STRESİ NASIL ATLATILIR
Bu konuyla ilgili diğer bilimsel çalışmaları da göz önüne alarak, sınav stresi ile başa çıkmak için üç maddelik bir özet hazırladım;
- Yüksek DHA oranlı bir balık yağı seçin.
- Seçeceğiniz balık yağının trigliserid olmasına dikkat edin.
- Günde 1000 – 1500 mg arası bir değerde yüksek DHA alın.
Başarı dileklerimle…
Kaynaklar:
- Hamazaki T, Itomura M, Sawazaki S, Nagao Y., “Anti-stress effects of DHA.” Biofactors. 2000;13(1-4):41-5.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11237197