Hızlı Ezberleme Teknikleri – “Ezberci eğitime hayır!” deseniz de, ezberlemek, eğitimin bazı önemli aşamalarında değerli bir konuma sahiptir. “Hafıza Sarayı” gibi tekniklerin önemli bazı uygulamaları ezberlemede de kullanılmaktadır.
Daha önceki bir makalemizde de söz ettiğimiz gibi, çoğu kere karşı gelinen ezbercilik daha çok laboratuvarı olan, uygulamalı ve deneysel dersler içindir. Yoksa “İstanbul’u alan padişah kimdir?” sorusuna verilecek cevabın bir ezberden ibaret olduğunu unutmamalıyız.
Ezberleme Konusunda İnsanlar ikiye ayrılıyor:
Birinci kesim ezberciliğin anlamını yitirdiğini düşünüyor. Diyorlar ki; “Her şeyi hafızama alıp da kendimi yormama gerek yok; çünkü açıyorum Google programını veya Yapay Zeka (Chat GBT vb.) ona soruyorum. O da bana dürüstçe bir sürü bilgi veriyor. O halde her zaman ulaşabileceğim bu kadar bilgiyi neden ezberime alayım?”
İkinci kesim ise, her şeye rağmen öğrenmek ve kalıcı hafızaya veri göndermekle beynimizin geliştiğini ifade ediyorlar; geçici belleğin gıdası olan ezber bilgilerin gerekli olduğunu düşünüyorlar.
Gerçekten de bilgileri ezberlemek önemlidir. Çünkü bellek gecikmeleri, yani hatırlayamamak bizi bir toplumda mahcup edebilir. Hatta maliyetli olabilir.
Öğrenciyseniz ve bir sınavdaysanız, “Hocam, pardon; yanıtı bilmiyorum, izin verirseniz Google’a bakabilir miyim?” diyebilir misiniz?
Ya da çalışan bir profesyonel olarak, şirketinizin yönetim kuruluna sunum yapıyorsunuz. Ancak pek çok eksik bilgi olduğu halde, sorulara cevap vermek için “Bir dakika Google bu konuda ne diyor?” diyemezsiniz.
Böyle durumlarda geçici veya kalıcı belleğe kaydettiğiniz bilgileri kullanacaksınız. Bir de yorumlama varsa, kesinlikle hafızanızdan yardım almadan yapamazsınız!
İşte bu yazı, ezberlemenin neden önemli olduğunu ve bilgileri daha hızlı ezberlemenin pratik yollarını tartışacaktır.
Ezberlemek, Öğrenmek İçin Şart mıdır?
Hızlı Ezberleme Teknikleri – Ezberleme basitçe bir şeyi hafızaya almaktır, bu yüzden öğrenmenin temelidir. Eleştirel düşünme ve problem çözme gibi diğer tüm beceriler, zaten hafızanızda bulunan, daha önce ezberlediğiniz bilgiler sayesinde mümkündür.
Çok uzak olmayan geçmişte, ezberlemenin öğrenmedeki önemi hakkında hiçbir tartışma yoktu. Ezberleme, her düzeyde, eğitimin önemli bir parçasıydı. Örneğin, ilkokul öğrencileri çarpım tablosu gibi şeyleri ezberlemek zorundayken, mesela şiir veya bazı konuşma metinlerini de ezberlemek zorundaydılar.
Ancak son zamanlarda, ezberleme çok fazla eleştiri aldı. Bazı eğitimciler de dahil olmak üzere çoğu, artık ezberlemenin eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri için daha az önemli olduğunu düşünüyor.
Bununla birlikte, bilgiyi geçici hafızaya almak (ki bu ezberlemedir.) öğrenmenin temeli veya ilk basamaklarıdır. Hiç şüphe yok ki, ezberlemek, özellikle erken bilişsel gelişimin temelidir. Küçük çocukların, anlamını kavramadan bile tekerlemeleri veya şarkı sözlerini ezberleyerek başlamalarının nedeni budur.
Eleştirel düşünme ve problem çözme gibi çok övülen beceriler de dahil olmak üzere, hafızada sakladığınız (ezberlediğiniz) bilgilerden yararlanırız.
Daha Hızlı Ezberlemek İçin İpuçları ve Püf Noktaları Nelerdir?
Hızlı Ezberleme Teknikleri – Daha hızlı ezberlemek ve daha fazlasını hatırlamak doğuştan değildir. Bunun da teknikleri vardır ve bu teknikler insan doğasına yerleştirilmiştir.
Aşağıdaki ipuçlarıyla, ister bir sınavda olsun, ister iş hayatında olsun, sizi utandıracak hatırlama gecikmelerinden kaçınmak için daha hızlı ezberlemeye ihtiyacınız vardır.
İşte bazı ipuçları!
1-) İyi Bir Gece Uykusu Çekin!
Uyku, bellek konsolidasyonunu optimize eder, bu nedenle her zaman iyi bir gece uykusu alın.
Belleğin, kodlama, depolama ve hatırlama olmak üzere üç aşaması vardır.
Beyne bilgi verildikten sonra, beynin “deposunda” kalması için o bilginin konsolide edilmesi gerekir. Daha sonra bu bilgileri hatırladığınızda, çevrenizde iyi bir hafızaya sahip biri olarak adlandırılacaksınız.
Uyku, hafızanın sağlamlaştırılmasında hayati bir rol oynar. Farklı çalışmalar bunu göstermiştir. Böyle bir çalışmada, gece uykusunu almış insanların isim ve yüzleri daha iyi hatırladıkları saptanmıştır.
Başka bir çalışmada, yaklaşık gün içinde 46-60 dakika kestiren insanlar, alakasız kelime çiftlerini hatırlamayanlara göre daha iyi hatırladılar. Kısa gündüz şekerlemesinin hafızayı pekiştirdiği ve beş kat daha iyi performans gösterdiği görüldü.
Böylece, daha hızlı ezberlemek için:
- Bir bilgiyi öğrendikten sonraki 4 saat içinde en az 30 dakika şekerleme yapın.
- Her zaman yaklaşık 8 saatlik iyi bir gece uykusu çekin.
- Uykudan/şekerlemeden önce hafızaya almak istediğiniz şeyi gözden geçirmeyi deneyin
2-) Hatırlatıcılar Kullanın
Anımsatıcı teknikler, belleğe kaydedilmesi zor olan soyut bilgileri daha anlamlı kalıplara dönüştürerek veya daha anlamlı bir şeyle ilişkilendirmenize yardımcı olarak daha hızlı ezberlemenize yardımcı olur.
Anımsatıcı cihazlara bellek cihazları denir. Bir kafiye, şarkı, kısaltma, resim veya daha fazlası şeklinde gelebilirler.
Anımsatıcıların, bilgi soyut olduğunda veya bir bilgi parçasıyla ilişki kuramadığınızda inanılmaz faydası vardır. Anımsatıcı teknikler bu engeli kaldırır. Bu bilgilerle ilişkilendirilebilir ilişkiler kurmanıza yardımcı olur. Böylece detayların hafızaya alınması daha kolaylaşır.
Farklı anımsatıcı türleri vardır. En sık kullanılanlardan bazıları şunlardır:
Müzik anımsatıcıları
Bu, belleğe kaydetmek istediğiniz bilgilerle bir şarkı veya jingle oluşturmanızı gerektirir. Eğlenceli bir şarkıyı hatırlamanın sonsuz bir kelime listesinden daha kolay olduğunu kabul edersiniz sanırım.
Müzik anımsatıcıları ayrıca bilgiyi daha da pekiştiren tekrarı teşvik eder. Müzik anımsatıcılarının popüler bir kullanımını YouTube kanalından öğrenilen binlerce çeşit şarkının eğitime hizmet ettiğini görebilirsiniz.
Yetişkinlerin, çocukluklarında ezberledikleri şarkıları 70 yaşında hala mırıldanmaları bir mesaj vermiyor mu?
Kafiyeli anımsatıcılar
Kafiyeli anımsatıcılar, müzik anımsatıcılarına benzer. Çoğu satırın kafiyeli olduğu akılda kalıcı bir şiir oluşturmak için harikadır.
Kısaltma anımsatıcıları
Bu, hafızaya almak istediğiniz her kelimenin ilk harflerini kullanarak yeni bir kelime oluşturmayı içerir.
Mesela, renkleri sırayla sayabilmek için Fotografik Hafıza Dünya Şampiyonlarından olan Melik Duyar‘ın ürettiği Türkçe “Kat KaT SaY, MeLeMe” (gökkuşağının renkleri için kullanılan bir kısaltma) şeklindeki tekerleme, gökkuşağını oluşturan renk tonları dizisini “anımsatıcı” bir kısaltmadır. Şüphesiz bu tekerlemenin bir de ilişkisel görsel tamamlayıcı anımsatıcısı mevcuttur. Bu konuyla ilgili olarak ayrıca “Gökkuşağı Nedir? Gökkuşağının Renklerini Hafıza Teknikleri İle Öğrenin!” başlıklı makaleyi de okuyabilirsiniz.
Yine İngilizce’den bir örnek verirsek, ABD’de öğrencilerin heceleme yarışmalarında (“spelling bee”) kullandıkları “Big Elephants Can’t Always Understand Small Elephants” (“Büyük Filler Küçük Filleri Her Zaman Anlayamaz”) ifadesi baş harflerden “Because” kelimesini oluşturan bir “anımsatıcı” örneğidir.
3-) Bağlama yöntemini kullanın
Hızlı Ezberleme Teknikleri – Yalın bilgiyi hafızaya almak daha zordur. Bir şeyi daha hızlı ezberlemek için, onu sizin için kolayca hatırlayacağınız başka bir bilgiye bağlayın.
Bu aynı zamanda “bağlantı anımsatıcıları” olarak da bilinir. Ezberlemeye çalıştığınız bilgileri zaten aşina olduğunuz bilgilere bağlamanız yeterlidir.
Bağlama yöntemini daha kolay anlamanız için sizi Dünya Hafıza Şampiyonu Melik Duyar’ın bir hatırasına yönlendirmek istiyorum.
Bağlama yöntemini öğrenmeniz için buraya tıklayınız.
Yeni bilgileri zaten bildiğiniz bir şeye bağlarken aşağıdakilere dikkat edin:
Bağlantıları görsel hale getirin. Beynimiz resimlere soyut kelimelerden ve sayılardan daha hızlı takılır.
Görselleştirme ne kadar çılgınsa, o kadar iyidir. Kediyi kovalayan bir fareyi mi, bir fareyi kovalayan bir kediyi mi gördüyseniz, üzerinden 20 yıl geçtikten sonra bu iki durumdan hangisini hatırlarsınız?
4-) Pekiştirin
Hızlı Ezberleme Teknikleri – Aralıklı tekrarlama ve kendi kendini sınama yoluyla bilgiyi tekrar tekrar hafızanıza getirerek aktif olarak tutmak için çalışın.
Hermann Ebbinghaus‘un varsaydığı “Unutma Eğrisi” ne göre, bilgi, elde tutulmaya çalışılmadığında zamanla kaybolur.
Öğrendikten hemen sonra bilgilerin %100’ü hafızanızdadır. Ama tekrarlama adına hiçbir şey yapmazsanız, her gün parçalar halinde unutmaya başlarsınız.
Bu nedenle, bilgiyi akılda tutmak için, bilgiyi bilinçli olarak gözden geçirerek düzenli olarak pekiştirmek önemlidir.
5-) Aralıklı tekrar yapın
Aralıklı tekrar, belleğe kaydetmeye çalıştığınız bilgiyi pekiştirmenin bir yoludur. Yani gerçekleri öğrendikten sonra bir süre bekleyin ve bilgileri tekrar gözden geçirin. Hafıza uzmanları, bilgileri daha hızlı ezberlemenize yardımcı olması gereken her tekrar için en uygun zamanın öğrenilen bilginin ilk 24 saat içinde tekrarlanması olduğunu söylüyor.
Bilginin her tekrarı iki etki yapar:
Unutma eğrisini sıfırlar. Bilgileri her gözden geçirdiğinizde ve tekrarladığınızda o bilginin %100’ü hafızanızda olacaktır.
Düşüşü azaltır. Her tekrardan önce unuttuğunuzdan daha azını unutacaksınız.
6-) Kendi Kendinizi Test Edin
Hızlı Ezberleme Teknikleri – Kendi kendini test etme, materyali yeniden okuyarak veya notlarınızı kontrol ederek bilgiyi beyninize geri getirmekten daha fazlasıdır. Kendinizi test etmeyi ve herhangi bir materyale atıfta bulunmadan bilgileri aktif olarak hatırlamaya çalışmayı içerir. Kendi kendine testler yaparak kendinizi test etmek, mücadele ettiğiniz alanlarda güçlü ve zayıf yönlerinizi belirlemenize yardımcı olacaktır.
7-) Hafıza Sarayını Kullanın
Yeni bilgileri çok aşina olduğunuz yerlerle ilişkilendirmek, daha hızlı ezberlemenize yardımcı olur.
Hafıza sarayı basitçe, hafızaya almak istediğiniz her bilgi parçasını evinizin bir bölümüne atamak anlamına gelir.
Hafıza sarayı tekniği (aynı zamanda loci yöntemi olarak da adlandırılır), antik çağlardan beri insanların birçok bilgiyi ezberlemesine yardımcı olmuştur. Antik Yunan ve Romalı hatipler bunu kullandı ve bugün hafıza şampiyonları kullanmaya devam ediyorlar.
Hafıza sarayını kullanmak için şunları yapmalısınız: Hafızaya almak istediğiniz her bir bilgiyi evinizin size göre en güçlü hatıralarınız olan bir bölümüne kazımanız yeterlidir. Aklınız evinizin o kısmına gittiğinde, oraya sabitlediğiniz bilgileri hatırlayacaksınız.
Örneğin et, yumurta, süt, meyve vb. içeren uzun bir alışveriş listesini hatırlamak istediğinizi varsayalım. Kapınızda oturan bir keçi (ile sütü), avizenizin olacağı yerde tavandan sarkan bir kilo meyveyi (meyve), oturma odasının kremalı sütle dolu olduğunu ve yemek masasında duran bir yumurta sütunu… Nasıl? Unutur musunuz?
😎 Uzman Rehberliği İsteyin
Uzman rehberliği, öğrenme eğrisini düzleştirerek daha kısa sürede daha fazlasını elde etmenize yardımcı olur. Bilgileri ezberlemeyi kendi başınıza öğrenebilirken, size rehberlik edecek bir uzmana sahip olmak daha hızlı ezberlemenize yardımcı olacaktır.
Belleğin nasıl çalıştığını daha iyi anlayan bellek uzmanları, insanlara bellek geliştirmenin farklı yönlerinde yardımcı olmak için özel kurslar geliştirdiler.
Örneğin, Zihin Haritalama gibi bir kurs, bir şeyleri hafızaya alma yeteneğinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır. Bilgileri saklamak için görselleştirmeyi nasıl kullanacağınızı öğretecek ve hedefiniz ne olursa olsun mükemmel olmanıza yardımcı olacaktır.
Sonuç: Ezberlemek Doğamızda Var.
Bir şeyleri hafızaya almak (ezberlemek) öğrenmenin temelidir. Ne yazık ki, insanların fotoğrafik hafızaları bilgiyi depolamıyor. Oysa bilgiyi pekiştirmek için kaliteli uyku, anımsatıcıları kullanmak, yeni bilgileri mevcut olana bağlamak, yeni bilgileri gözden geçirmek, hafıza sarayı tekniğini kullanmak ve uzman rehberliği aramak gibi tekniklerle kendi yaşamlarına yeni bir yol açabilirler. Kolay gelsin.
