Hafızaya Hızlı Bakış – İnsan kelimesi Arapçada ve İbranicede “Nese’, Nisyan, Ans” gibi sözcüklerden türetilmiş bir kelimedir ve Yaratıcının bize verdiği isimdir. İnsan “Ünsiyet eden, çabuk alışan veya unutkan” demektir.
Biz, insanlar, her şeyi unutma potansiyeline sahibiz.
Unutmak yeni şeyler öğrenmenin açık kapısı sayılabilir. Çoğu kez hızlı unutkanlık, yani kötü bir hafızaya sahip olmak, yüksek bir zekaya sahip olduğunuz anlama gelebilir. Bazı bilgileri hatırlamakta zorlanıyorsanız, bu durum beyninizin önemli şeylere daha fazla odaklandığının iyi bir göstergesi olabilir. Beyninizi bir sınav bilgisiyle veya bir iş toplantısında anlamsız ve gereksiz hatıralarla doldurmak abartılıdır ve başarı şansınıza zarar verebilir.
Belleiğimiz, karar vermeyi optimize etmek için tasarlanmıştır.
Beynin, önemli olan şeylere yer açmak için alakasız detayları unutması gerekir.
Demek ki, unutalım ki, beynimiz daha iyi çalışsın. Onun için unutmak da bir nimettir.
O halde şakamızın düğümünü çözelim:
Gerçekleri hatırlamakta zorlanıyorsanız veya unutkan olduğunuzu düşünüyorsanız, bunun zeki olmadığınız anlamına geldiğini varsayarak kendinizi hırpalamayın. Zeka, yalnızca bilişsel yetenekleriniz ile ilgili değildir.
Kendine unutkan diyen biri misin? Eğer öyleyse, hafıza ve zeka arasındaki ilişkiyi ve bunun neden aradığınız cevap olabileceğini keşfetmek için okumaya devam edin.
IQ veya zeka nedir?
Hafızaya Hızlı Bakış – Zeka terimini kullandığımızda genellikle akademik veya bilişsel zekayı kastederiz. Bilişsel yetenek, aşağıdakileri yapmak için zihinsel kapasite olarak tanımlanır:
- Bilgiyi saklama ve hatırlama
- Problem çözme
- Okuma
- Soyut düşünme
- Akıl yürütme
- Karmaşık fikirleri düşünme
- Planlama
- Deneyimden öğrenmek
Zekayı tanımlamak için zeka bölümü olarak da bilinen IQ, testi, bilişsel yeteneği ölçmek için geliştirilmiş bir testtir. Pek çok IQ testi türü vardır ve tipik bir test, çeşitli çoktan seçmeli soruları yanıtlamayı içerir ve tamamlanması bir ile iki saat arasında sürer. Sonuçlar daha sonra IQ puanıyla birleştirilir ve medyan puan oluşturmak için yaşa ve konuma göre ayarlanır.
Zeka testi puanları değişiklik gösterir, ancak tipik olarak 85 ile 115 arasında değişir; ortalama bilişsel yeteneği yansıtır.
IQ testlerinin kullanımları
Hafızaya Hızlı Bakış – Her IQ testi zekayı farklı şekillerde ölçer. Örneğin, bazı modern zeka testleri matematiksel becerilere ve dile odaklanır. Buna karşılık, diğerleri hafızaya, akıl yürütme becerilerine ve kısa süreli hafıza yeteneklerine odaklanır.
Farklı amaçlar için kullanıldıkları için tüm IQ testleri aynı zeka türünü ölçmez. Zeka testinin kullanıldığı alanlar (dünya genelinde):
- Okullarda veya eğitimde: Akademik değerlendirme ve bilişsel araştırmalarda
- Askerlik veya sağlıkta: Entelektüel kapasitenin/potansiyelin veya beyin sağlık değerlendirilmesinde ve teşhisinde
- İşe alımlarda: İş adaylığını değerlendirmede
- Kişisel kullanımda: Zekasıyla övünmede
IQ testi zekayı belirleyebilir mi?
Hafızaya Hızlı Bakış – Uzmanlar, zekayı belirlemek için IQ testlerinin güvenilirliği konusunda hemfikir değiller ve bu testlerin farklı şeyleri ölçtüğü için sorgulanabilir olduğunu savunuyorlar.
Harvard psikologlarına göre, birden fazla insan zekası türü vardır. Kültür, çevre ve eğitime erişim gibi sosyo-ekonomik faktörler de bir kişinin IQ puanını etkileyebilir.
- Bir çalışma, akut hastalığı olanların zayıf bilişsel yeteneklere sahip olduğunu keşfetti çünkü vücut, beyin fonksiyonu ve gelişimi yerine hastalıklarla savaşmak için enerji kullanıyor.
- Bir IQ testi puanı, belirli bilişsel yetenekler hakkında önemli bilgiler sağlayabilir, ancak duygusal zeka veya yaratıcılık gibi daha geniş zeka tanımlarını ölçemez.
- IQ, akademik ve kariyer başarısını gösterebilse de, her zaman yüksek işleyen bir yaşamın garantisi değildir. Bazen, düşük IQ’lu insanlar diğerlerinden daha fazlasını başarırken, yüksek IQ’lu bazıları başaramaz.
Araştırmalar, kısa süreli hafızanın bir IQ testi sırasında yardımcı olabilecek bilgileri tutmamıza yardımcı olmasına rağmen, bu testlerin tüm bilişsel yetenekleri doğru bir şekilde değerlendirmediğini göstermiştir.
Bu nedenle, bir IQ testi zekayı bir puanlama sistemine göre belirlerken, puanınız ortalamanın altındaysa moralinizi bozmayın – benzer şekilde, bir IQ testinde yüksek puan alırsanız fazla heyecanlanmamaya çalışın.
Bellek Türleri
Hafızaya Hızlı Bakış – Bellek karmaşık bir olgudur ve birçok farklı biçim alır. Ezberlemek öğrenmek için iyidir, ancak bilgiyi nasıl sakladığımız ve geri aldığımız, hafıza işleme yeteneklerimize bağlı olacaktır.
Bellek kavramı henüz tanımlanmamış olsa da, uzmanlar ve araştırmacılar, anıların aşamalar ve süreçlerle tanımlanan dört ana kategoride sınıflandırılabileceği konusunda hemfikirdir.
Bu görüşe göre, bellek duyusal olarak başlar, kısa süreli belleğe geçer ve daha sonra uzun süreli belleğe geçebilir. Bilişsel psikologlar tarafından tanımlandığı gibi, çeşitli çalışma belleği kategorileri mevcuttur.
Duyusal hafıza
Duyusal bellek, uyarım sona erdikten sonra duyusal bilgileri hatırlama yeteneğini ifade eder. Araştırmacılar, duyusal anıları diğer tüm anıların habercisi olarak nitelendiriyor.
Tipik olarak, duyusal belleğiniz bilgileri yalnızca kısa bir süre için saklar.
Farklı duyusal bellek türlerine ilişkin bazı örnekler şunları içerir:
- Ekoik bellek: Belleğin işitme duyusuyla ilişkili olduğunu ifade eder.
- Dokunsal bellek: Dokunma yoluyla edinilen duyusal anıları ifade eder.
- İkonik bellek: Uyarıları sona erdiğinde görsel görüntüleri saklayan bir kayıttır.
Duyusal bellek, duyusal bilgileri genellikle bir saniyeden daha kısa süreler boyunca saklar. Buradan hatıralar ve diğer türden bilgiler işlenir. Sonuç olarak, bir kişi bu belleğe dikkat ederse veya yeni bir parfümün kokusu gibi alakalı hale gelirse, duyusal, kısa süreli anıları uzun süreli belleğe taşıyabilir.
Kısa süreli hafıza
Kısa süreli bellek, kısa süreli bilgileri çıkarmadan veya uzun süreli belleğe aktarmadan önce saklama yeteneğidir. Çalışmak için kısa süreli belleğe sahip olmak önemlidir. Bu nedenle kısa süreli hafıza kaybı sinir bozucu ve bazı durumlarda zayıflatıcı olabilir.
Tekrarlama veya aktif farkındalık olmadan, kısa süreli anılar sadece birkaç saniye sürer. Bu cümlenin sonuna geldiğinizde, cümlenin başından itibaren bilgi depolayarak anlamanıza yardımcı olur.
Çalışan bellek
Çalışan bellek, bilginin geçici olarak depolandığı ve dil anlama, öğrenme ve akıl yürütme gibi karmaşık bilişsel görevleri desteklemek için manipüle edildiği yerdir.
Çalışan bellek, bilişsel gelişimi destekler ve mevcut görevimizin ayrıntılarını hatırlamamıza yardımcı olur. Çalışan belleği kullanan bazı davranışlar arasında en sevdiğiniz tarifin bileşenlerini hatırlamak veya bir arkadaşınızı ararken rakamları hatırlamak için çalışan belleğe ihtiyacınız vardır. Heceleme veya problem çözme gibi temel görevleri yapmak onsuz daha uzun sürebilir.
Uzun süreli hafıza
Uzun süreli bellek, beyin tarafından süresiz olarak depolanan bilgilerden oluşur. Uzun süreli belleğimizin ne kadar ve ne kadar süre dayanabileceğini belirlemenin imkansız olduğunu düşünmek korkutucu.
Ancak çoğumuz için anılarımızın çoğu bu süreçte depolanır. 30 saniye sonra hatırlayabildiğimiz herhangi bir bellek, uzun süreli bellek olarak sınıflandırılır. Anılar, yerel mağazanızdaki güler yüzlü kasiyerin adını hatırlamaktan en iyi arkadaşınızın adı veya doğum tarihiniz gibi önemli ayrıntılara kadar değişebilir.
Ayrıca uzun süreli bellek iki ana kategoriye ayrılabilir: Açık ve örtük uzun süreli bellek.
Açık uzun süreli bellek
Açık uzun süreli anılar, önemli veya eğlenceli bir olayın bilinçli ve kasıtlı olarak hatırlanmasıyla oluşanlardır – hayatımızdan bir gerçek veya öğrendiğimiz bir şey.
Genel olarak, açık uzun süreli anılar semantik veya epizodik olabilir.
Epizodik anılar, hayatımızdaki önemli olaylar yoluyla oluşan kişisel gerçekler veya olaylarla bağlantılıdır. Örneğin, ilk kez yüzmeyi öğrendiğiniz zaman, otobiyografik bilgiler veya yeni bir işteki ilk belirsiz gün.
Anlamsal anılar, zaman içinde edindiğimiz genel gerçeklerin ve bilgilerin bir koleksiyonudur. Bir makale yazarken, anlamsal belleğinizden kelimeleri hatırlarsınız. Bir şey öğrenmek veya çalışmak, aslında yaşamadığınız bir gerçeği veya olayı hatırlamanıza neden olabilir.
Semantik hafıza, örneğin bir balığın neye benzediğini bilmektir. Bununla birlikte, bir balığı yakaladıktan sonra bir balığın derisinin yüzdüğünü hatırlayabiliyorsanız, bu epizodik bir hafızadır.
Örtük uzun süreli bellek
Açık belleğin aksine, örtük bellek bilinçli düşünce gerektirmez ve görevleri otomatik olarak gerçekleştirmemizi sağlar. Bilinçsiz anılar oluşur ve bir kişinin düşünce ve davranışlarını etkileyebilir.
Tipik olarak, örtük uzun vadeli anılar prosedürel veya kapsamlı hazırlama olabilir.
Prosedürel bellek, yürüme veya araba kullanma gibi tanıdık görevleri gerçekleştirmemize yardımcı olur. Bu görevler ilk başta zorlayıcı olabilir, ancak sonunda prosedürel belleğimizin otomatik işlevleri haline gelirler.
Hazırlama, deneyimlerin bir kişinin davranışını bilinçli düşünce veya niyet olmaksızın etkilediği bir olgudur. Yemekten sonra tatlı, ufalanan bir kek ya da bize güzel göründüğü için bir İnstagram fotoğrafını beğenme anıları.
Motor becerileri öğrenirken genellikle örtük belleği kullanırız. Beş yaşındayken bisiklete binmeyi öğrenirseniz ve 30 yaşına kadar tekrar almazsanız, örtük hafıza onun nasıl çalıştığını hatırlamanıza yardımcı olur.
İyi hafıza iyi bir zeka göstergesi midir?
Hafızaya Hızlı Bakış – Esasen evet, ama düşündüğünüz şekilde değil. Kısa süreli bellek depolama, IQ testlerinde ölçüldüğü gibi daha büyük zeka belirtileriyle bağlantılıdır. Ancak mükemmel hatırlamaya sahip olmak, mutlaka yüksek zeka ile ilişkili değildir. Her testte farklı akıllı faktörlerin kapsanıp kapsanmayacağını nasıl söylediğimizi hatırlıyor musunuz?
Zeka, gerçekleri basitçe ezberlemekten daha fazlasıdır. Bilişsel yeteneklerinizi belirleyen anılarınızın kalitesidir. Belleğin amacı daha iyi karar verme yeteneklerine sahip olmaktır. Böylece büyük resmi hatırlamak için önemsiz detayları unutuyorsunuz.
Bu yüzden, bir dahaki sefere biri size unutkan dediğinde, onlara unutkanlığın yüksek zekanın bir özelliği olduğunu söyleyin, çünkü bir şeyleri unutmak bizi daha akıllı yapar.
Bu, belleğin gerekli olmadığı anlamına gelmez. İyi bir hafızaya sahip olmak, tıp veya bilim gibi şeyleri hatırlamak zorunda oldukları alanlarda çalışanlar için çok önemlidir.
Hafıza yaşamda temel bir rol oynar ve onsuz, doğru şekilde çalışmayı bırakırdık.
Sonuç: Zeka unutmanın bir meyvesidir.
Zeka bir dizi perspektiften incelenebilir, ancak çoğu uzman onun kitap zekası ve IQ testlerinin ötesine geçtiği konusunda hemfikirdir.
Bilişsel yeteneklerinizi doğrulamak veya reddetmek için bir teste girmenize gerek yok; dünyadaki tüm IQ testlerini yapıp sonuçlarınızı hesaplamadığınız sürece ki bu elde edilmesi zor olacaktır.
Bunun yerine, bilişsel yeteneklerinizi artırmak için hafızanızı en üst düzeye çıkarmak gibi başarabileceğiniz şeylere odaklanın. Beynimizde görüntüleri, sesleri, tatları, kokuları ve duyuları (dokunma) çok organize ve anlamlı bir şekilde birleştirerek verileri ezberler veya saklarız.
Hafızanızı geliştirmenize yardımcı olabilecek noktaları ve fikirleri düşünmek hafıza kapasitenizi daha da geliştirmenize yardımcı olacaktır. Sonuç olarak saklama yöntemleriniz geliştirilecektir.
