Deklaratif Bellek Nedir / Deklaratif Bellek Türleri Nedir – Bellek türlerinin tam olarak anlaşılması için öncelikle bahsedilen belleğin tanımlanan bellek türlerinin içindeki konumunun iyi bilinmesi gerekir. Bu anlamda önce deklaratif belleğin hangi bellek tanımının altında yer aldığına bir göz atalım.
Temel olarak bellek en üst seviyede “Kısa Süreli Bellek (Short Term Memory)” ve “Uzun Süreli Bellek (Long Term Memory)” olarak ikiye ayrılmaktadır.
Kısa Süreli Bellek Nedir?
“Kısa Süreli Bellek” adı üzerinde bilgilerin kısa süreli olarak tutulabildiği hafıza türüdür. Daha önceden bilmediğiniz bir telefon numarası söylendiğinde, o numarayı çevirinceye kadar unutmamak için içinizden tekrar ederek numarayı çevirmek için kullandığınız hafızadır. Burada tutulan bilgiler uzun süreli ve kalıcı değildir. Nitekim içinizden tekrar ederek çevirdiğiniz numarayı 5 – 10 dakika sonra sorulsa, bir yere yazmadıysanız hatırlayamazsınız.
Bir şeyin uzun süre hatırlanabilmesi için uzun süreli bellekte tutulması gerekir. Bu makalede amaç sadece bellek tanımları olduğu için, kısa süreli hafızadan bilgi nasıl uzun süreli hafızaya geçer vb. konulara değinilmeyecektir. Bu konular ayrı makale konularıdır.
Uzun Süreli Bellek Nedir?
“Uzun Süreli Bellek” bilgilerin uzun süreli olarak tutulduğu bellek veya bellek depolarıdır. Yaşadığınız olayları, okulda öğrendiğiniz bilgileri, bisiklete binmenizi sağlayan yeteneklerinizi kısa sürede unutmazsınız. Uzun süre hatırlarsınız. Çünkü bu bilgiler uzun süreli belleğinizde yer almaktadır. Bilginin uzun süreli belleğe geçmesi için çeşitli zihinsel kodlama işlemlerine tabiî tutulması gerekmektedir.
Bellek türlerinin günümüzde kabul gördüğü anlamda sınıflandırılması 1972 yılında Kanadalı Bilim Adamı Dr. Endel Tulving tarafından yapılmıştır. Bu sınıflamaya göre “Uzun Süreli Bellek” kendi içinde “Deklaratif Bellek (Bildirilebilen Bellek)” ve “Non-Deklaratif Bellek (Bildirilemeyen Bellek)” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
“Non-Deklaratif Bellek” veya “Deklaratif Olmayan Bellek” (Non-declarative memory)” açıkça ifade edilemeyen ve bildirilemeyen bellek türleridir. Bu anlamda “Bildirilemeyen Bellek” olarak da anılmaktadır. Anlatılamıyor olmasından dolayı bu bellek türüne “Örtük Bellek (Implicit Memory)” de denmektedir. Bu makalenin konusu “Deklaratif Bellek” ve “Deklaratif Bellek Türleri” olduğu için “Deklaratif Olmayan Bellek” ve türleri bir başka makaleye bırakılmıştır.
Deklaratif Bellek Nedir?
“Deklaratif Bellek” bildirimsel bellek olarak da adlandırılır. Kişinin bilincinde olduğu, başkalarına anlatabildiği, ifade edebildiği ve bildirebildiği bilgileri içermektedir. Kişinin hayatı boyunca yaşadığı tüm olayları, öğrendiği bilgileri ve gerçekleri kapsamaktadır. “Açık Bellek” olarak da bilinen “Deklaratif Bellek” kendi içinde de “Epizodik Bellek” ve “Semantik Bellek” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Epizodik bellek aynı zamanda “Anısal Bellek” olarak da bilinmektedir. Bu bellek, yaşanmış olayları organize edilmiş imajlar halinde yer ve zaman detayıyla birlikte depolamaktadır. Tüm otobiyografik olayları içermektedir. İlkokula başladığınız ilk günü hatırlamanız bir epizodik bellek icraatıdır.
Semantik bellek kendi içinde “Anlamsal Bellek” olarak da adlandırılmaktadır. Bu bellek öğrenilen bilgilerin anlamlı hale gelmesini sağlar. Tüm yaşamınız boyunca okulda veya tecrübelerle öğrendiğiniz tüm bilgiler ve gerçekler bu bellek kapsamı içindedir.
“Epizodik Bellek / Anısal Bellek” ve “Semantik Bellek / Anlamsal Bellek” ile ilgili daha fazla bilgi edinmek ve daha fazla örnek görmek için aşağıda tavsiye edilen makaleleri de okuyabilirsiniz.
Tavsiye Edilen Makaleler:
Anısal Bellek / Epizodik Bellek Nedir? – Episodic Memory
Semantik Bellek / Anlamsal Bellek Nedir? – Semantic Memory
İngilizce Kelime Hafızası – İngilizce Kelimeleri Unutmamak İçin Ne Yapmalısınız?
