Basılı Materyalden mi Ekrandan mı Okumalı – Son gelişmeler tüm dünyada öğrencileri sınıf ortamında yüz yüze öğrenmekten, uzaktan, çevrimiçi öğrenmeye zorladı.
Birçok ders kitabı ve basılı öğretim malzemeleri, web sitelerine ve diğer dijital kaynaklara dönüştürüldü. Dijital kitaplar yaklaşık çeyrek asırdır bizimle birlikte, ama bunları ne kadar iyi özümsedik?
Basılı öğretim malzemelerinin dijital metinlerden daha kolay anlaşıldığı ortaya çıktı.
Edebiyatçı Anne Mangen’den Basılı OkumaTavsiyeleri
Basılı Materyalden mi Ekrandan mı Okumalı – Norveç’teki Stavanger Üniversitesi’nde Edebiyat profesörü olan Anne Mangen, “Basılı okuma bir tür meditasyon gibidir; dikkatimizi hareketsiz bir şeye odaklamak bir meditasyon duygusu veriyor,” diyor. “Ve bu, [dijital] uyaranlara yanıt vermekten tamamen farklı bir tür uyarılmadır.” “Bence” diyor Mangen, “İnsanlar olarak hareket etmeyen, ses çıkarmayan, gürültü yapmayan veya dikkatimizi çekmeyen bir şeyle (Kitap) oturmak bizim için daha sağlıklıdır.”
Basılı okuma (Kitap, Dergi vb.), görsel olarak dijital metne göre daha az zahmetlidir. Okuyucuların bir sayfadaki kelimeleri işlemesine yardımcı olmak için uzamsal ve dokunsal ipuçları sağlar. Zihniyet de bir faktör olabilir. İnsanlar ekran zamanını gündelik internette gezinmeyle ilişkilendirirlerse, metni tamamen göz ardı edip dikkat eksilmesine yol açabilirler. Amaçtan sapabilirler. Bunlar ekran okumasının çeldiricileri…
Bunun bir istisna olduğunu düşünmeyin. Bu en yaygın hataların başında geliyor. Çoğu insan bu hatayı işliyor da.
Okuma-Anlama Becerileri Uzmanı Lauren Singer Trakhman’ın Tespitleri
Basılı Materyalden mi Ekrandan mı Okumalı – Araştırmalar, dijital okumanın kişinin kendine karşı aşırı güven duyduğunu ve bu güveni beslediğini buldu.
College Park’taki Maryland Üniversitesi’nde okuma-anlama becerileri üzerine çalışan Lauren Singer Trakhman, “Dijital bir metni daha hızlı okuyoruz, daha hızlı okuyunca onu daha iyi anlamamız gerektiğini düşünüyoruz” diyor.
“Dijital dünyanın en iyi anlarından biri, her şeyin parmaklarımızın ucunda olmasını hissetmemiz ve bir saniyede yazı manşetlerine ulaşabilmemiz. Ancak aynı zamanda bu, kendimize kurduğumuz tuzaklardan biri de olabilir. Düşünün bu kadar hızlı ve erişilebilir olup bir o kadar da okunacak yazı hazinesi olması risk altında okuduğumuzu, gerçekten okuduklarımızı sindirememeye yol açabilir.” diyor.
Hem Mangen hem Trakhman, iki bilim insanı da dijitalin ana fikirler için yazı başlıklarını taramada iyi olduğu konusunda hemfikirler. Ancak daha uzun ve karmaşık metinlerin anlaşılması, özellikle ayrıntıları hatırlanması gibi faydalar dijitalde değil, basılı haldeyken elde edilebilir.
Dijital Okuma Eşittir Yüzeysellik
Basılı Materyalden mi Ekrandan mı Okumalı – Singer Trakhman, 2016 yılında, lisans öğrencilerinin makalelerin dijital ve basılı versiyonlarını okuduktan sonra okuduğunu anlamalarını inceledi.
Araştırmada, dijital okuma öğrencilerin metnin ana fikrini kavramalarını etkilemedi; ancak öğrenciler ekrandan okurken ayrıntıları kaçırdılar.
Mangen, dijital okumanın, özellikle daha uzun, daha karmaşık metinlerde anlamayı bozduğunu söylüyor. Bunun nedeni yüzeysellik olabilir; hızlı tempolu dijital medyaya sürekli maruz kalma, beyni bilgiyi daha hızlı ve daha az kapsamlı olarak işlemek için eğitmektedir.
Mangen, “Gerçek metinlerin okunmasıyla ilgili çok fazla nörobilimsel araştırma yok” diyor. Ancak, mevcut araştırmalar bazı ipuçları veriyor.
Pazarlama araştırma şirketi Millward Brown, 2009 yılında yaptığı bir çalışmada, beynin fiziksel ve dijital materyalleri farklı şekilde işlediğini buldu.
Katılımcılar, bir fMRI taraması sırasında bir ekranda ve basılı bir kartta reklamları görüntülediler. Materyallerin her ikisi de duyguları işlemeye dahil olan medial prefrontal korteksi ve singulat korteksi harekete geçirme olasılığı daha yüksekti. Basılı kartta okumak ayrıca görsel ve uzamsal ipuçlarını işleyen paryetal kortekste daha fazla aktivite üretti. Kaynak
Basılı Materyalde Sayfayı Çevirmek Ekranda Mümkün mü?
Basılı Materyalden mi Ekrandan mı Okumalı – Dijital metinde gezinmek, hayal gücü oluşturmada zorluklar yaratarak anlamayı bozabilir. 2017’de yapılan bir araştırma, katılımcıların okuma-anlamalarının ekranda bir metnin tamamını birden görmek şeklinde bir okumada çektikleri zorluk, bir çizgi romanın tek tek sayfalarında gezinirken okuduklarını anlamaktan daha fazlaydı.
Bunu şu şekilde hayal ederek anlayabilirsiniz:
Basılı bir metni okuyan kişi, beyninde okuduğu metinle ilgili olarak sayfanın sol üst tarafında okuduklarını hayalen canlandırabilir. Yani metnin bilişsel bir haritasını oluşturabilir. Bu gördüğünüz gibi basılı materyalde mümkün.
Ancak bir web sayfası gibi sürekli hareket eden yer işaretlerine sahip bir şeyin haritasını çizdiğinizi hayal edin. Trakhman, “sabit bir konumda olmayan kelimeleri haritalamak daha zordur, çünkü bunlar web sayfaları gibi ekranda hareketli olabilirler.” diyor.
“Sayfaları çevirme, çalışma belleğimizden daha fazlasını talep ediyor,” diye ekliyor. “Çalışan hafızamızda, bir seferde yaklaşık yedi öğe tutabiliriz, bu nedenle okurken amaç mümkün olduğunca çok talebi ortadan kaldırmaktır. Az önce okuduğumuz şeyi hatırlamamız gerektiğinde ve yardımcı olacak uzamsal [ipuçlarımız] olmadığında, bu, bant genişliğimizin bir kısmını alıyor. ”
Ayrıca LED ekranların sürekli titreyen yüzeyi gözlerimizi rahatsız eder ve zamanla görsel ve zihinsel yorgunluğa neden olur.
Ancak Kindles gibi e-okuyucular, kaydırma gerektirmez ve e-ink teknolojisiyle göz yorgunluğunu azaltan özelliklere sahiptir. Mangen, bunların diğer dijital metin formatlarından daha üstün olduğunu söylüyor. Ancak okuma deneyiminin önemli bir yönünden yoksundurlar: Sayfayı çeviremiyorlar.
Mangen’in çalışmalarından birinde, katılımcılar bir Kindle’da veya basılı olarak bir hikaye okudu ve ardından anlama testlerinden geçtiler. Metinler aynıydı, ancak Kindle okuyucuları kitapta ilerlemek için bir düğmeye basarken, basılı metin okuyucuları sayfaları çevirdiler. Baslı materyal okuyucularının hikayenin kronolojik sırasını doğru hatırlama olasılığı daha yüksekti. Mangen, bunun, baskının bilişsel işlemeyi geliştiren sensorimotor ipuçları sağlaması nedeniyle olabileceğini söylüyor.
Bir kitabı tutarken, kaç sayfa okuduğumuz ve bitirmeye kaç sayfa kaldığımıza dair hatırlatıcılar alıyoruz. Gerektiğinde metni yeniden okumak için sayfaları çevirebiliriz. Bir araştırma, görevi, öğrenme sırasında kelimeleri görmek, sayfaların ağırlığını hissetmek ve hatta kağıdı koklamak gibi birden fazla duyuyu ve birden fazla beyin alanını işletime aldığımızda bilgiyi daha etkili bir şekilde işlediğimizi önermektedir.
Sonra neler oluyor?
Basılı Materyalden mi Ekrandan mı Okumalı – Dijital okumada daha iyi olmak yerine daha da kötüye gidiyor olabiliriz. 2000 ile 2017 yılları arasında okuduğunu anlama araştırmasını inceleyen bir çalışma, dijital metni anlamanın daha zor olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar, basılı materyallerin avantajlarının 2000’dekinden daha büyük olduğunu keşfetti. Diğer bir deyişle, bu dijital okuma problemini ortadan kalkmıyor.
Mangen, “Bu bulgu, yüzeysel hipotezle ilgili olabilir” diyor. “Ekranlarda okuduğumuzda edindiğimiz alışkanlıklar etrafa saçılıyor ve daha hızlı ve daha yüzeysel okuyarak başa çıkmaya çalışıyoruz.”
Mangen ve Singer Trakhman, dijital okumadan vazgeçmememiz gerektiği konusunda hemfikir; bunun yerine okuma ortamımızı seçerken durumu göz önünde bulundurmalıyız. Yani yerine göre okuma türünüzün ikisini de kullanabilirsiniz.
Singer Trakhman, “Herkesin her zaman basılı kitap okuması gerektiğini asla söylemeyeceğim” diyor. “İnsanlar bir Kindle’ım olduğunu duyunca her zaman şok oluyor ve Kindle’ımı seviyorum. Ama onu sadece zevk için okurken kullanıyorum. ”
Singer Trakham ve Mangen, ekrandaki metin bilgilerini kaçırmamak için yavaşlamayı ve ana çıkarımları el yazısı ile yazmayı öneriyor. Yazmak işe yarar, ancak el yazısı muhtemelen üstün bir hafıza aracıdır.
Dijital dünyaya ara vermeniz gerektiğinde, kağıt ve mürekkebin gücünü küçümsemeyin. Elektronik cihazlarınızı kapatmayı, bir kitap almayı ve sayfayı çevirmek için bir köşede kıvrılıp okumayı da düşünün.
Tavsiye Edilen Makaleler:
