Yaratıcı Beyin – Hemen hemen tüm harika fikirler benzer bir üretken süreçleri takip eder. Bu yazıda bu sürecin nasıl işlediği açıklanmaktadır. Bunu anlamak önemlidir, çünkü yaratıcı düşünme sahip olabileceğiniz en yararlı becerilerden biridir. İş ve yaşamda karşılaştığınız neredeyse her sorun yenilikçi çözümlerden, yanal düşünmeden ve özgün fikirlerden yararlanabilir.
Herkes bu beş adımı kullanarak yaratıcı olmayı öğrenebilir. Bu yaratıcı olmanın kolay olduğu anlamına gelmez. Yaratıcı dehalarınızı ortaya çıkarmak cesaret ve tonlarca pratik gerektirir. Bununla birlikte, bu beş aşamalı yaklaşım, yaratıcı sürecin farkına varmaya ve daha yenilikçi düşünmeye giden yolu aydınlatmaya yardımcı olabilir.
Konuya girmeden önce, “Yaratıcı Beyin” isimli filmi izlemenizi öneririm. Film hakkında birkaç söz söyleyelim.
Yaratıcı Beyin / Keşfedici Beyin
Yaratıcı Beyin deyince popüler nörobilim yazılarının önemli isimlerinden David Eagleman’ın “The Creative Brain (Yaratıcı Beyin)” filmi de aklınıza gelebilir.
Eagleman bu soru üzerinden insan yaratıcılığının kökenleri üzerine bir yolculuğa çıkıyor. Bu yolculukta yaratıcılığımızı artırmanın yollarına dair keşfettiklerini izleyiciyle paylaşıyor. Belgeselde “yaratıcılığı artırmaya yönelik tavsiyelerden” bazıları şöyle:
- Bir alandaki iyi bir fikri alıp başka bir alanda kullanın. İyi bir fikir birden fazla alanda sorun çözmeye yarayabilir.
- Birkaç iyi fikri alıp birleştirin, iki iyi fikrin kombine edilmesinden ikisinden de iyi üçüncü bir fikir çıkabilir.
- Yaratıcılık çoğu zaman yoktan yeni bir şey icat etmek değil, zaten var olan bir şeyin şeklini değiştirmektir. Sürekli bir şeyleri değiştirin, değişimden korkmayın.
- Yaratıcı olmak aslında beynin temel bir özelliğine karşı savaşmaktır. Beyin enerjisini verimli kullanmak için her zaman en kolay çözüme yönelme eğilimindedir. En kolay yoldan sonuca ulaşabileceği nöral yolları izler. Yaratıcılık ise en kolay yolu seçmek yerine beynimize karşı koyup alternatif yollar aradığımızda ortaya çıkar. Yaratıcı olmanın ilk şartlarından biri derine inmek, zor yolu seçmektir.
- Sınırları zorlayın. Elbette yenilik arayışı ile düzen isteği arasında bir denge tutturmak gerek. Ancak yaptığınız işin sınırlarını zorlamak size yeni yollar açabilir.
Bu belgesel filmi mutlaka izleyin. Daha önce “Beyin: Senin Hikayen” kitabından tanıdığımız David Eagleman’ın yaratıcılıkla ilgili önerilerini faydalı bulur musunuz bilemeyiz, ancak belgesel sinirbilim ve yaratıcılıkla ilgilenen herkese keyifli bir seyir sunuyor.
Yaratıcı Beyin – Esas Sorun Yaratıcı Bir Beyne Olan İhtiyaçtır
Yaratıcı Beyin – 1870’lerde, gazeteler ve matbaacılar çok maliyetli bir sorunla karşılaşmışlardı. Fotoğrafçılık o zamanlar yeni ve heyecan verici bir ortamdı. Okuyucular baskılarda daha fazla resim görmek istiyorlardı. Ancak kimse görüntüleri hızlı ve ucuz bir şekilde nasıl bastıracağını bilmiyordu.
Örneğin, bir gazete 1870’lerde bir görüntü basmak isterse, fotoğrafın bir kopyasını çelik bir plakaya elle kazımak için bir oymacı görevlendirmek zorunda kalıyordu. Bu plakalar görüntüyü sayfaya bastırmak için kullanılırdı, ancak sadece birkaç kullanımdan sonra kırılırdı. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu foto-gravür süreci oldukça zaman alıcı ve pahalıydı.
Bu soruna bir çözüm icat eden adam Frederic Eugene Ives idi. Ives, fotoğraf alanında öncü olmaya devam etti ve kariyerinin sonunda 70’in üzerinde patent aldı. Şimdi paylaşacağım yaratıcılık ve yenilik hikayesi, yaratıcı sürecinin 5 temel adımını anlamak için yararlı bir örnek olaydır.
Yaratıcı Beyin – Beyinde Çakan Şimşekler
Frederic Eugene Ives Kimdir?
Frederic Eugene Ives; (d. 17 Şubat 1856, Litchfield, Connecticut – ö. 27 Mayıs 1937, Philadelphia, ABD), ABD’li fotoğrafçı ve mucittir. Ives, New York Ithaca’da bir yazıcının çırağı olarak başladı. Baskı sürecinin giriş ve çıkışlarını öğrendikten iki yıl sonra, yakındaki Cornell Üniversitesi’nde fotoğraf laboratuvarını yönetmeye başladı. On yılın geri kalanını yeni fotoğraf tekniklerini deneyerek ve kameralar, yazıcılar ve optikler hakkında bilgi edindi. 1881’de Ives, daha iyi bir baskı tekniği hakkında bir fikir buldu. Ives, tramlı fotogravür, kısa tüplü, tek objektifli ve çift okülerli modern bir mikroskop, fotokromoskop (kromoskop) kamera ve kromogram gibi bir dizi buluş geliştirdi ve 70’i aşkın patent aldı. Üç ayrı renkteki negatifi birleştirerek ekran üzerine düşüren kromogram, renkli görüntü elde etme çalışmalarına önemli katkıda bulundu. Ives’in elde ettiği ilk baskıların bir bölümü Washington, D.C.’deki Smithsonian Institution’ da saklanmaktadır. Ives vizyonunu hızla gerçeğe dönüştürdü. Baskı fikrinin pantentini 1881’de aldı. On yılın geri kalanını iyileştirmek için harcadı. 1885’e kadar, daha da iyi sonuçlar veren basitleştirilmiş bir süreç geliştirdi. Bilindiği gibi, görüntülerin baskı maliyetini 15 kat düşürdü ve önümüzdeki 80 yıl boyunca standart baskı tekniği olarak kaldı.
Şimdi yaratıcı süreç hakkında Ives’den hangi dersleri öğrenebileceğimizi tartışalım.
—– Sponsor Bağlantı – Sponsor Bağlantı —–
ÜCRETSİZ – YARATICI DÜŞÜNME BÜLTENİ
—– Yazının Devamı – Yazının Devamı —–
Yaratıcı Beyin – Sürecin 5 Aşaması
Yaratıcı Beyin – 1940 yılında James Webb Young adlı bir reklam yöneticisi, “Fikir Üretme Tekniği” adlı kısa bir rehber yayınladı. Bu kılavuzda, yaratıcı fikirler üretme konusunda basit ama derin bir açıklama yaptı.
Young’a göre, yenilikçi fikir, eski unsurların yeni kombinasyonlarını geliştirmekten ibarettir. Başka bir deyişle, yaratıcı düşünme, boş bir sayfadan yeni bir şey üretmek değil, daha önce var olanı almak ve bu parçaları daha önce yapılmamış bir şekilde birleştirmektir.
En önemlisi, yeni kombinasyonlar oluşturma yeteneği, kavramlar arasındaki ilişkileri görebilmenize bağlıdır. İki eski fikir arasında yeni bir bağlantı oluşturabilirseniz, yaratıcı bir şey yaptınız demektir.
Daha sonraları “En İyi Fikri Bulmak” adıyla Türkçeye de çevrilen kitabında harika tekniklerden söz ediyor.
Kitabın şaşılacak yönü şu: “Nasıl olur da ilk baskısını 1940’larda yapmış bir kitap, bugünün en parlak yaratıcıları için bu kadar önemli olabiliyor?”
James Webb Young’ı zamanında bu olağanüstü küçük kitabı yazmaya teşvik eden soruyu; yani “Uygulamada işe yarayan iyi fikir nasıl bulunur?” sorusunu cevapladığı için…
Kitap, yayınlandığından beri, binlerce reklamcıya, zihinlerinin içindeki bariyerleri aşıp yaratıcılıklarını açığa çıkarmaları için yol gösterdi. Şairlerden ressamlara, bilim insanlarından mühendislere kadar birçok profesyonel heyecan verici fikirler üretebilmek için bu özlü ve güçlü kitaptan faydalandı.
Reklamcılığın büyük ustalarından James Webb Young’ın benzersiz tecrübe ve zekâsı, içinizdeki o büyük, bir türlü ulaşamadığınız fikirleri keşfetmenize yardım edecek, yaratıcılığınızın önündeki gizem perdesini sonsuza kadar kaldıracak.
Kitaptan bazı önemli cümleleri alt alta yazalım:
“Fikir bulmak, önemli bir uğraştır.”
“Fikir, aniden ortaya çıkan bir şey değildir; belli süreçler sonucunda oluşturulur.”
“Bir fikir, eski unsurların yeni kombinasyonlarından başka bir şey değildir.”
“Zihnin bağlantı kurma alışkanlığı, fikir üretiminde büyük öneme sahiptir.”
Young, bu yaratıcı bağlantı sürecinin her zaman beş adımda gerçekleştiğine inanıyordu. Bunlara kısaca göz atalım:
Materyal Toplayın
İnsan önce öğrenir. Öğrenme aşamasında (1) doğrudan amacınızla ilgili belirli materyalleri öğrenme ve (2) çok çeşitli kavramlardan hareketle genel materyallerle öğrenmeniz üzerine odaklanırsınız.
Bir ressam bu adımda yolculuğa çıkar. Bir yazılımcı bu adımda internette dolaşır. Bir şair bu adımda kitap okur. Bir bilim insanı bu adımda hamama gider. Bir reklâmcı bu adımda film izler. Örnekler çoğaltılabilir.
Malzemeleri Beyninizde İşleyin
Bu aşamada, gerçeklere farklı açılardan bakarak ve çeşitli fikirleri bir araya getirerek öğrendiklerinizi incelersiniz.
Bir ressam bu adımda eskizlerini çizer. Bir yazılımcı bu adımda saçma ve mantıklı onlarca deneme yapar. Bir şair bu adımda kelimelerle saatlerce oynar. Bir bilim insanı bu adımda hesap yapar. Bir reklâmcı bu adımda hem eskiz çizer, hem kelimelerle saatlerce oynar. Örnekler çoğaltılabilir.
Materyali Demleyin
Sonra, sorunu tamamen zihninizden çıkarıyorsunuz pasifleşin. Sizi heyecanlandıran ve enerji veren başka bir şey yapmaya çalışın.
Hayat devam edecek.
Aydınlanma Gelsin
Bir noktada, ancak sadece düşünmeyi bıraktıktan sonra, fikriniz bir iç görü ve yenilenen enerji ile size geri dönecektir.
Artık yeni fikirler üretmeye hazır mısınız?
—– Sponsor Bağlantı – Sponsor Bağlantı —–
YARATICI DÜŞÜNME TEKNİKLERİ SETİ
—– Yazının Devamı – Yazının Devamı —–
Fikrinizi Geribildirim Üzerine Şekillendirin ve Geliştirin
Herhangi bir fikrin başarılı olması için onu dünyaya salıvermeli, eleştiriye sunmalı ve gerektiği şekilde uyarlamalısınız.
Yaratıcı Beyin – Uygulama
Frederic Eugene Ives tarafından kullanılan yaratıcı süreç, bu beş eylem adımına mükemmel bir örnek sunuyor.
Birinci Adım (Yeni Bilgiler Öğren!): İlk olarak Ives yeni materyaller topladı. İki yıl yazıcının çırağı olarak çalıştıktan sonra dört yılını Cornell Üniversitesi’nde fotoğraf laboratuvarını yönetti. Bu deneyimler ona fotoğraf ve baskı arasında ilişki kurması ve ilişkilendirmesi için çok fazla materyal verdi.
İkinci Adım (Yeni Bilgileri Beyninideki Eski Bilgilerle Harmanla!): Ives öğrendiği her şey üzerinde zihinsel olarak çalışmaya başladı. 1878’de Ives zamanının neredeyse tamamını yeni teknikler deneyerek geçiriyordu. Fikirleri bir araya getirmenin farklı yollarını sürekli olarak inceliyor ve deniyordu.
Üçüncü Adım (Problemden Uzaklaşmak): Ives problemden uzaklaştı. Bu durumda, içgörüsünden önce birkaç saat uyumaya gitti. Yaratıcı zorlukların daha uzun süre kalmasını sağlamak da işe yarayabilir. Ne kadar uzaklaştığınıza bakılmaksızın, sizi ilgilendiren ve zihninizi sorundan uzaklaştıran bir şey yapmanız gerekir.
Dördüncü Adım (Bırakın Fikirler Size Geri Gelsin): Fikri ona geri döndü. Ives, önündeki sorunun çözümüne odaklandı. (Kişisel bir notta, “Çoğu zaman yaratıcı fikirlerin tıpkı uykuya yattığımda beynime hücum ettiğini görüyorum” demiştir.)
Beşinci Adım (Geri Bildirimlerle Fikrini Geliştir): Sonunda Ives fikrini yıllarca gözden geçirmeye devam etti. Aslında, ikinci bir patent başvurusu yaptığı sürecin birçok yönünü geliştirdi. Bu kritik bir noktadır ve genellikle göz ardı edilir. Fikrinizin ilk sürümüne aşık olmak kolay olabilir, ancak harika fikirler her zaman değişir ve gelişir.
Kısaca Yaratıcı Süreç
Yaratıcı Beyin – Özetle yaratıcı süreç, eski fikirler arasında yeni bağlantılar kurma eylemidir. Dolayısıyla, yaratıcı düşünmenin kavramlar arasındaki ilişkileri tanıma görevi olduğunu söyleyebiliriz.
Yaratıcı olmak, bir fikri düşünen ilk (veya tek) kişi olmakla ilgili değildir. Daha fazlasıdır; yaratıcılık, fikirleri birleştirmektir.
Bu konuda sitenizde çok sayıda yazı var. Onları da inceleyebilirsiniz. Bunlardan birini özellikle kaçırmayın:
