TRİZ’in basitleştirilmiş hali olan “ASİT – Mega İnovasyon & Yaratıcı Düşünme Teknikleri” eğitimlerime katılanlar Triz Nedir?” ve Triz Ne Anlama Geliyor? gibi soruların cevabını daha detaylı olarak öğrenmek istiyorlar. Bu makaleyi bu iki sorunun cevabını basit bir şekilde vermeye ayırdım.
TRIZ Rusça “Teorya Resheniya Izobreatatelskik Zadatch (теория решения изобретательских задач)” ifadesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltma olup, bir inovasyon, yaratıcı düşünme ve problem çözme aracı olarak Rus mühendis Genrich Altshuller tarafından geliştirilmiş bir tekniktir. TRIZ’in Rusça açılımı olan “Teorya Resheniya Izobreatatelskik Zadatch” ifadesinin İngilizce karşılığı “Theory of Inventive Problem Solving” ve Türkçe karşılığı da “Yaratıcı Problem Çözme Teorisi”dir. Baş harflerinden oluşan kısaltmanın aynı olması için ben TRİZ’in Türkçe karşılığını “Teknik & Rasyonel İnovasyon Zekası (TRİZ)” olarak kullanıyorum. TRİZ’in Türkçe karşılığının neden bu şekilde kullanılmasının uygun olduğunun açıklamasını ve Triz’in tarihsel gelişimini daha detaylı öğrenmek için ayrıca “TRİZ NEDİR? – TEKNİK & RASYONEL İNOVASYON ZEKASI” başlıklı makalemi de okuyabilirsiniz.
1946’da Genrich Saulovich Altshuller ve arkadaşları 200,000 civarında patenti inceleyerek, mantığa ve verilere dayalı hazır sorun çözme kalıplarının olduğunu ortaya koymuşlardır. TRİZ işte bu hazır sorun çözme kalıplarına dayanan sistematik bir inovasyon ve problem çözme yöntemidir. TRIZ ile inovasyon ve problem çözme TRİZ’in sunduğu hazır algoritmalarla yapılmaktadır.
YARATICI ÇÖZÜMLER ÖNGÖRÜLEBİLİR EYLEMLER SONUCU MUDUR?
TRİZ teorisinin işaret ettiği en önemli sonuç, teknolojik ilerlemenin bir takım öngörülebilir kalıpları izlediği açıklamasıdır. Bir başka ifadeyle sorunlara ve çözümlere farklı ve sistematik bir bakış yoludur.
Bir patent inceleme uzmanı olan Genrich Altshuller, icatların ve yaratıcılığın rasgele veya şans eylemleri olmadığını düşünmüş ve bu düşüncesine desteklemek için kanıtlar aramıştır. Bu doğrultuda başarılı yenilikler için standart bir süreç geliştirmeyi hedeflemiştir. Çalıştığı patent enstitüsünde patent alan buluşları inceleyerek patentli yeniliklerin% 98’inin zaten bilinen bir ilkeye dayandığını, yalnızca % 2’sinin gerçekten (% 98’in dışında kalan) yeni buluşlar olduğunu görmüştür.
TRIZ’İN TEMEL İLKELERİ
TRIZ, gelişime ayak uydurabilmek ve problem çözmek için 5 “Temel İlke” ve “40 Standart Yöntem” sunmaktadır. TRIZ bu prensip ve ilkelerle bizi olaylara farklı ve sistematik bir şekilde bakmaya zorlamaktadır.
5 TEMEL İLKE
-
İDEAL FİNAL SONUÇ ARANMALIDIR
Kutunun dışında düşünmek ideal bir sonuca ulaşmak için iyi bir yoldur. TRIZ insanları bir sorunun çözümüyle ilgili olarak hemen tatmin olmamaya, daha ideal bir çözüm aramaya ve her zaman daha iyi fikirlere açık olmaya teşvik etmektedir.
-
MEVCUT VE MALİYETSİZ KAYNAKLAR KULLANILMALIDIR
TRİZ’e göre en iyi fikre ulaşmak için çok para yatırmaya gerek yoktur. Yenilik mevcut ve maliyetsiz kaynaklarla gerçekleştirilebilir. Çoğu kez çözüm çok yakınınızdadır.
-
ÇÖZÜMLER ZATEN MEVCUTTUR
Triz’e göre benzer problemler benzer çözüm algoritmalarına sahiptir. Bu, problemin iyi tanımlanmasını hayati bir duruma getirmektedir. TRIZ bu doğrultuda kişilerin sorunları iyi tanımlamalarına yardımcı olmaktadır. Sorunların iyi tanımlanması da çözüm aramalarını ve çözüme ulaşmalarını kolaylaştırmaktadır.
-
EVRİM SÜREÇLERİ BELLİ KALIPLAR İÇİNDE OLMAKTADIR
Sistemler rastgele gelişmemektedir. Teknolojinin gelişmesinde öngörülebilir sabit kalıplar vardır.
-
PROBLEMDEKİ TEMEL ÇELİŞKİLER TESPİT EDİLMELİDİR
TRIZ ile algoritmik yaklaşımlar kullanılarak eski sistemlerin iyileştirilmesi ve yeni sistemlerin geliştirilmesi sağlanmaktadır. Ancak problem çözümü çoğu kez bir şeyi iyileştirirken diğer bir şeyin kötüleşmesi şeklinde çelişkilerle karşılaşmamıza neden olmaktadır. Örneğin bir arabanın hızını artırırken, arabanın yakıt kullanma veriminin düşmesi bir çelişki örneğidir.
200,000’den fazla patentin incelenmesi sonucunda Altshuller ve arkadaşları temel olarak 39 farklı çelişkinin mevcut olduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca her bir çelişkinin çözümü için de belli yöntemlerin uygulanması ile çözümlere ulaşıldığını keşfetmişlerdir.
TRİZ yenilikçiliği ve inovasyonu çoğunlukla çelişkilerden oluşan bir problem çözme süreci olarak tanımlamaktadır. Bu çelişkiler tanımlandığında çözümü bulmak da kolaylaşmaktadır.
40 STANDART YÖNTEM
Sözü geçen 200,000’den fazla patentin incelenmesi sonucu problemlerin çözümünde toplam 40 farklı çözüm yöntemi kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu 40 farklı çözüm yöntemine “40 Standart Yöntem” adı verilmektedir. TRIZ’e göre her inovasyona, bu yöntemlerden bir veya daha fazlasının uygulanması ile ulaşılabilmektedir.
40 Standart Yöntem’in doğru bir şekilde uygulanması için, problemdeki doğru çelişkinin (geliştirilmesi gereken şey ve neyin kötüleşmemesi gerektiği) çok açık bir şekilde tanımlanması çok önemlidir. Ancak bunların tespitinden sonra problem çözme süreci başlatılmalıdır.
TRİZ, 39 ÇELİŞKİLER MATRİSİ & 40 STANDART YÖNTEM
TRİZ problem çözümü için 39 çelişki parametresini içeren “39×39”luk hazır bir “Çelişkiler Matrisi” sunmaktadır. Bu matriste iyileştirilmeye çalışılan parametre ile ona karşılık gelen olası çelişkinin kesişim noktası belirlenmektedir. Bu noktadaki kesişim hücresinde çözülmek istenen problemin çözümünde kullanılacak yöntemlerin (40 Standart Yöntemden hangilerinin kullanılacağı) numaraları mevcuttur. Bu hücrede verilen çözüm yöntemleri uygun bir şekilde çözülmek istenen özel probleme uygulanmaktadır.
Buraya kadar Triz Nedir? ve Triz Ne Anlama Geliyor? sorularının cevabını özet bir şekilde vermiş oldum. Ancak hala TRİZ için öğrenilecek çok şey var. Şimdilik “39 Parametreli Çelişkiler Matrisi” ve “40 Standart Çözüm Yöntemi” konularının detaylı incelenmesini başka bir makaleye bırakıyorum.
Tavsiye Edilen Makaleler:
